Πώς ο Παγκόσμιος Νότος μπορεί να μετριάσει τον αρνητικό αντίκτυπο της «τεχνολογικής αποσύνδεσης» που καθοδηγείται από τη Δύση.
του Silence Charumbira*
μετ. Γιάννης Παπαδάκης από την China Daily
Η παγκόσμια πολιτική δυναμική των τελευταίων ετών απαιτεί μεγαλύτερη ενσωμάτωση μεταξύ Κίνας και Αφρικής για την απόκρουση μιας νέας επίθεσης από τη Δύση, ιδίως από τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να αποξενώσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο, με μια σειρά εντολών που περιλαμβάνουν την περικοπή της βοήθειας και την αποχώρηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αντιστρέφοντας έτσι τα τεράστια κέρδη από την παγκοσμιοποίηση που είχαν βοηθήσει τις υπανάπτυκτες χώρες να ξεκινήσουν τις προσπάθειες να μειώσουν το χάσμα με τον ανεπτυγμένο κόσμο.
Ο Παγκόσμιος Νότος, ιδίως περιοχές όπως η Αφρική, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις λόγω της δυτικής «τεχνολογικής αποσύνδεσης», η οποία αναφέρεται στον διαχωρισμό των τεχνολογικών οικοσυστημάτων μεταξύ της Δύσης και άλλων περιοχών, ιδίως της Κίνας. Αυτή η αποσύνδεση μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη πρόσβαση στην τεχνολογία, τις επενδύσεις και τις αγορές, εμποδίζοντας την ανάπτυξη. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορεί να υιοθετήσει ο Παγκόσμιος Νότος για να μετριάσει αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις.
Μεταξύ αυτών είναι η διαφοροποίηση των εταιρικών σχέσεων. Οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου πρέπει να διαφοροποιήσουν τις τεχνολογικές τους συνεργασίες πέρα από τη Δύση, χρησιμοποιώντας τις ίδιες αρχές που χρησιμοποίησε η Κίνα για να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στον εκσυγχρονισμό και την τεχνολογία. Πρέπει επίσης να εμπλέξουν άλλες αναδυόμενες οικονομίες και να μειώσουν την εξάρτηση από οποιαδήποτε μεμονωμένη πηγή τεχνολογίας και επενδύσεων.
Οι χώρες του παγκόσμιου Νότου πρέπει να αρχίσουν να αυξάνουν τις επενδύσεις στην τοπική καινοτομία, γεγονός που ενθαρρύνει τις εγχώριες νεοφυείς επιχειρήσεις και τις εταιρείες τεχνολογίας να οικοδομήσουν ένα αυτοσυντηρούμενο οικοσύστημα. Οι κυβερνήσεις μπορούν να παρέχουν χρηματοδότηση, κατάρτιση και πόρους για την καλλιέργεια εγχώριων ταλέντων και καινοτομίας. Αυτό μπορεί επίσης να υποβοηθηθεί από ευνοϊκά περιβάλλοντα που τονώνουν την ανάπτυξη στους επιθυμητούς τομείς.
Χρειάζεται σταθερή περιφερειακή συνεργασία για τη δημιουργία περιφερειακών τεχνολογικών κόμβων που μοιράζονται πόρους και αναπτύσσουν κοινές πρωτοβουλίες που ενισχύουν τις συλλογικές τεχνολογικές τους ικανότητες. Είναι εξίσου σημαντικό να θεσπιστούν σαφή και υποστηρικτικά πλαίσια πολιτικής που ενθαρρύνουν τις ξένες επενδύσεις και ταυτόχρονα προστατεύουν τα τοπικά συμφέροντα. Αυτό θα συμβάλει στην προσέλκυση διαφορετικών τεχνολογικών εταίρων και θα προωθήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την καινοτομία.
Η Κίνα έχει ήδη επενδύσει σε ψηφιακές υποδομές στην Αφρική σε τομείς που περιλαμβάνουν τις τηλεπικοινωνίες, με εταιρείες όπως η Huawei και η ZTE να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επέκταση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων στην Αφρική. Συνεπώς, οι χώρες πρέπει να βελτιώσουν τη συνδεσιμότητα και να διευκολύνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ψηφιακές υπηρεσίες, προωθώντας την καινοτομία. Έργα όπως η πρωτοβουλία για την έξυπνη πόλη στην Κένυα, η οποία αποσκοπεί στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας στον αστικό σχεδιασμό και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας ζωής, πρέπει να τύχουν μίμησης και να αναπαραχθούν και αλλού. Τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες σε τομείς όπως οι κατασκευές, η τεχνολογία και οι υπηρεσίες. Η Κίνα έχει επίσης επενδύσει σε προγράμματα κατάρτισης για την αφρικανική νεολαία σε ψηφιακές δεξιότητες, τα οποία μπορούν να ενισχύσουν τις ικανότητες του τοπικού εργατικού δυναμικού και να προωθήσουν την καινοτομία σε διάφορους τομείς.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι συνεργασίες Κίνας-Αφρικής μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και στην επιτάχυνση της βιομηχανικής ανάπτυξης. Οι επενδύσεις σε ευρυζωνικά και κινητά δίκτυα μπορούν να βελτιώσουν την πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες, επιτρέποντας σε περισσότερους ανθρώπους να συμμετέχουν στην ψηφιακή οικονομία.
Η χρηματοδότηση της τεχνολογίας είναι δαπανηρή, αλλά η δημιουργία κοινών επιχειρήσεων μεταξύ κινεζικών και αφρικανικών εταιρειών μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών προσαρμοσμένων στην αφρικανική αγορά, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και τονώνοντας την οικονομική ανάπτυξη. Οι συνεργασίες αυτές μπορούν επίσης να διευκολύνουν τη μεταφορά τεχνολογίας, επιτρέποντας στις αφρικανικές χώρες να υιοθετήσουν και να προσαρμόσουν τεχνολογίες που ταιριάζουν στα τοπικά τους δεδομένα, προωθώντας έτσι τη βιομηχανική ανάπτυξη.
Ωστόσο, τα μοντέλα επιτυχίας εκτός της δυτικής αφήγησης και των τεχνολογικών προτύπων έχουν κόστος. Το είδαμε αυτό να συμβαίνει πρόσφατα με τη δαιμονοποίηση της DeepSeek, μιας κινεζικής ιστορίας επιτυχίας. Η νεοσύστατη επιχείρηση που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη και επικεντρώνεται στην ανάλυση δεδομένων συγκέντρωσε παγκόσμια προσοχή για τις καινοτόμες λύσεις της, αλλά αντιμετώπισε έλεγχο και σκεπτικισμό στις ΗΠΑ, όπου τέτοιες ιστορίες επιτυχίας χαρακτηρίζονται ως απειλές για τις θέσεις εργασίας και την ασφάλεια των ΗΠΑ, αντανακλώντας μια ευρύτερη τάση να αντιμετωπίζονται οι ξένες τεχνολογικές εξελίξεις με καχυποψία.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει στοχοποιήσει σταθερά την Huawei, έναν κινεζικό τεχνολογικό γίγαντα, παρουσιάζοντάς την ως απειλή για την ασφάλεια, παρά τη σημαντική συμβολή της στις παγκόσμιες τηλεπικοινωνίες, μεταξύ άλλων στην Αφρική. Αυτό έχει δημιουργήσει μια αφήγηση που δαιμονοποιεί επιτυχημένες ξένες εταιρείες, επηρεάζοντας τις επιχειρήσεις και τις συνεργασίες τους.
Ομοίως, η πρωτοβουλία Belt and Road Initiative έχει επικριθεί στις ΗΠΑ ως μέσο για την Κίνα να ασκήσει επιρροή στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο, πολλά αφρικανικά έθνη έχουν επωφεληθεί από τις επενδύσεις σε υποδομές που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας.
Στο πλαίσιο των πολιτικών «Πρώτα η Αμερική» και, τελευταία, τον Τραμπισμό, οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες, ιδίως εκείνες που αφορούν τις εξωτερικές συνεργασίες, έχουν συχνά δαιμονοποιηθεί. Ενώ ο Παγκόσμιος Νότος αντιμετωπίζει προκλήσεις από την τεχνολογική αποσύνδεση της Δύσης, οι στρατηγικές εταιρικές σχέσεις, ιδίως με την Κίνα, και η συνεργασία Νότου-Νότου είναι επιβεβλημένες για την καινοτομία και την οικονομική ανάπτυξη. Επιτρέπει στις χώρες να αναπτύξουν στρατηγικές εκσυγχρονισμού που είναι πολιτισμικά συναφείς και ευθυγραμμισμένες με το μοναδικό κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό τους πλαίσιο. Με τη συνεργασία, μπορούν να μοιραστούν βέλτιστες πρακτικές, διδάγματα και καινοτόμες λύσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές σε παρόμοια πλαίσια, αντί να βασίζονται σε δυτικές λύσεις που μπορεί να μην είναι εφαρμόσιμες.
Ενώνοντας τις δυνάμεις τους, οι χώρες του Νότου θα πρέπει να θέσουν ως στόχο τη μείωση της εξάρτησής τους από τα δυτικά έθνη και θεσμούς. Αυτό μεταφράζεται είτε σε μεγαλύτερη οικονομική αυτονομία είτε στη δυνατότητα διαπραγμάτευσης καλύτερων όρων στο εμπόριο και τις επενδύσεις, προωθώντας ένα πιο δίκαιο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν χωρίς την ενίσχυση των πολιτικών δεσμών και της αλληλεγγύης, που θα τους επιτρέψει να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο στα διεθνή φόρουμ. Κατά τη διάρκεια της επίτευξης των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, για παράδειγμα, οι χώρες αυτές μπορούν να συγκεντρώσουν πόρους, να μοιραστούν γνώσεις και να εφαρμόσουν στρατηγικές προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες προκλήσεις τους, ενισχύοντας έτσι τις πιθανότητες επιτυχίας τους.
Με τέτοιου είδους συνεργασία οι χώρες του Νότου μπορούν να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα απέναντι σε παγκόσμιους οικονομικούς κλυδωνισμούς, την κλιματική αλλαγή και άλλες εξωτερικές πιέσεις. Η εστίαση στον εκσυγχρονισμό με τους δικούς τους όρους δίνει τη δυνατότητα στις χώρες Νότου-Νότου να αναλάβουν τον έλεγχο των αναπτυξιακών τους αφηγήσεων. Αυτή η εξουσία είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της αίσθησης της ιδιοκτησίας και της ευθύνης απέναντι στην αναπτυξιακή τους πορεία.
* Ο συγγραφέας είναι διευθύνων συντάκτης του Africa News 24. Ο συγγραφέας συνέβαλε με αυτό το άρθρο στο China Watch, μια δεξαμενή σκέψης που τροφοδοτείται από την China Daily. Οι απόψεις του δεν αντανακλούν απαραίτητα εκείνες της China Daily.
