Τι συνεπάγεται το "σοκ" των προτάσεων Τραμπ για τη Λωρίδα της Γάζας

Του Κώστα Ράπτη

Διασταύρωση του μεσσιανισμού της ισραηλινής δεξιάς με τα συναλλακτικά ήθη του Μαρ-α-Λάγκο.

Η γεωπολιτική δεν είναι real estate - όσο και αν πιστεύουν το αντίθετο ο Ντόναλντ Τραμπ και πιθανότατα και ο προερχόμενος από τον ίδιο κλάδο ειδικός απεσταλμένος του για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Ουίτκοφ.

Ούτε οι αυτοσχεδιαστικές εμπνεύσεις συνιστούν άσκηση πολιτικής - διότι, βεβαίως, ουδείς μπορεί να πιστέψει ότι αποτέλεσαν αντικείμενο προεργασίας κάποιου κυβερνητικού επιτελείου της Ουάσιγκτον τα όσα είπε χθες σχετικά με τη Λωρίδα της Γάζας ο Αμερικανός πρόεδρος ενόσω φιλοξενούσε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό.

Όσο για την "τακτική του σοκ", αυτή επαναλαμβανόμενη ευκαίρως ακαίρως χάνει τη χρησιμότητά της, διότι οι συμπαίκτες στο διεθνές σκηνικό παύουν από ένα σημείο και μετά να εντυπωσιάζονται.

Ωστόσο, η πρόταση Τραμπ για εκκένωση της Λωρίδας της Γάζας από τους Παλαιστινίους κατοίκους της και ανάληψη της "ιδιοκτησίας" της μακροπρόθεσμα από τις ΗΠΑ, ώστε να τη μετατρέψουν σε ένα ζηλευτό resort, αποτελεί το δίχως άλλο μία "βόμβα" που ανατινάζει όλο το διεθνές δίκαιο και, παραδόξως, την ίδια τη μεσανατολική πολιτική του Λευκού Οίκου.

Αξίζει να έχουμε κατά νου ότι την πατρότητα των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023 έχει υπό μία έννοια ο ίδιος ο Τραμπ, διότι αυτές αποτελούσαν την απάντηση της Χαμάς στο σχέδιο ενταφιασμού του παλαιστινιακού ζητήματος, το οποίο εισηγήθηκε κατά την πρώτη του τετραετία με το "Deal του αιώνα" και τις "Συμφωνίες του Αβραάμ" (τις οποίες, πολύ χαρακτηριστικά, ενστερνίσθηκε με ζήλο η κυβέρνηση Μπάιντεν). Όμως η προσχώρηση τώρα σε μία λογική εθνοκάθαρσης της Γάζας κόβει τις γέφυρες με τα σύμμαχα στις ΗΠΑ αραβικά καθεστώτα, καθώς, με ανακοίνωση που εξέδωσε μέσα στα ξημερώματα από το Ριάντ, το σημαντικότερο εξ αυτών υπενθυμίζει πως είναι "μη διαπραγματεύσιμη και μη υποκείμενη σε συμβιβασμούς" η θέση του ότι προϋπόθεση για μια εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ είναι η ίδρυση παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967.

Άλλες αραβικές χώρες, όπως η Αίγυπτος (δεύτερος διεθνώς μεγαλύτερος αποδέκτης αμερικανικής βοήθειας μετά το Ισραήλ) και η Ιορδανία (επίσης αποδέκτης κρίσιμης αμερικανικής βοήθειας που όμως πλέον τελεί σε αναστολή), με αναστάτωση βλέπουν να απειλούνται ευθέως με αποσταθεροποίηση, αν προχωρήσουν οι ιδέες του Τραμπ.

Σπεύδουν επίσης τα περισσότερα υπουργεία Εξωτερικών των χωρών της Ε.Ε. (όχι πάντως και το ελληνικό, το οποίο προς το παρόν σιωπά, προς δόξαν της διακηρυσσόμενης αφοσίωσης της χώρας μας στο διεθνές δίκαιο), αλλά και η Ρωσία και άλλες δυνάμεις, να αποκηρύξουν τις προτάσεις Τραμπ, επαναλαμβάνοντας ότι η διεθνής συναίνεση, καταγεγραμμένη στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, αναφέρεται σε μία "λύση δύο κρατών" στο Μεσανατολικό και ότι η εθνοκάθαρση συνιστά "έγκλημα κατά της ανθρωπότητας".

Όμως η εγκατάλειψη της "λύσης των δύο κρατών" αποτελεί όχι απλώς μία πραγματικότητα που έχει προεξοφληθεί επί του εδάφους, με τον εποικισμό της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη (η οποία άλλωστε τις τελευταίες ημέρες υφίσταται στο βόρειο τμήμα της "μεταχείριση Γάζας"), όχι μόνο τη διακηρυγμένη πολιτική του Ισραήλ εδώ και κάποια χρόνια, αλλά ακριβώς τη νέα "γραμμή" της Ουάσιγκτον, αν όχι από τον καιρό του "Deal του αιώνα", τουλάχιστον από την χθεσινή δημόσια ανταλλαγή κολακειών μεταξύ του Τραμπ και του Νετανιάχου. Για δε το διεθνές δίκαιο (από το οποίο το Ισραήλ διεκδικεί μια διηνεκή "εξαίρεση"), δεν χρειάζονταν οι χθεσινές δηλώσεις για να καταλάβουμε ότι επί των ημερών του Τραμπ θεωρείται μια υπόθεση του παρελθόντος.

Εξάλλου η εθνοκάθαρση δεν τύγχανε πάντοτε της ίδιας αντιμετώπισης από τη διεθνή κοινότητα. Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών της Ελλάδας και της Τουρκίας με τη Συνθήκη της Λωζάνης χαιρετίσθηκε στον καιρό της ως πρωτοποριακή λύση. Και στις μέρες μας δεν λείπουν οι (φιλοϊσραηλινοί) αναλυτές που εγκωμιάζουν ως συνταγή σταθερότητας τον διαχωρισμό των πληθυσμών στην Κύπρο, την έξοδο των Σέρβων από την Κροατία ή των Αρμενίων από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κ.ο.κ.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Σωτήρης Ρούσσος, επισημαίνει ότι το πιθανότερο και χειρότερο σενάριο είναι ο Τραμπ όντως να εννοεί αυτά που προτείνει, και μάλιστα ως "μεγαλόψυχη" κίνηση στους Παλαιστινίους, οι οποίοι θα βρουν έτσι καλύτερους όρους διαβίωσης. Σημαίνει αυτό ότι του λείπουν οι προσλαβάνουσες παραστάσεις να αντιληφθεί, όπως μέχρι πρότινος έπρατταν οι περισσότεροι διεθνείς ηγέτες, ότι οι Παλαιστίνιοι αναγνωρίζουν έναν τόπο ως "πατρίδα" και δεν αναζητούν απλώς α λα αμερικανικά καλύτερες ευκαιρίες όπου γης.

Ας αναλογισθούμε τι συνεπάγεται η επέκταση σε άλλα ανοικτά μέτωπα μεταξύ και εντός των κρατών μιας τέτοιας λογικής - όπως εν προκειμένω την βλέπουμε ως ενός είδους διασταύρωση του μεσσιανισμού της ισραηλινής δεξιάς με τα συναλλακτικά ήθη του Μαρ-α-Λάγκο.

Το ότι θα πρέπει μπροστά στους ανωτέρους επήλυδες να παραμερίζουν οι γηγενείς, αδάφορο για πού, είναι ιστορικά κάτι το πολύ αμερικανικό (και το πολύ σιωνιστικό). Αλλά πέρα από το να δημιουργεί παραζάλη (ενδεχομένως επιδιώκοντας μια διαπραγμάτευση που θα καταλήξει σε έναν μετριοπαθέστερο στόχο, όπως η απομάκρυνση της Χαμάς από τη Γάζα), η πρόταση Τραμπ προσκρούει σε ένα μεγάλο αναπάντητο ερώτημα. Ποιος θα υποχρεώσει τους κατοίκους της Γάζας να εγκατελείψουν τις εστίες τους, πράγμα που δεν έχουν κάνει μετά από πολύμηνο ισραηλινό σφυροκόπημα;

Για τους Παλαιστινίους, η λέξη "σουμούντ" (που συνήθως στα αγγλικά μεταφράζεται ως steadfastness ή resilience) έχει κεντρική συμβολική σημασία και υποδηλώνει κατά πρώτο λόγο ακριβώς την άρνηση εγκατάλειψης της πατρώας γης.

Θα επωμισθεί ο αμερικανικός στρατός το εγχείρημα στο οποίο απέτυχε το Ισραήλ (αποδεικνύοντας ότι είναι άνευ νοήματος η διάκριση μεταξύ των δύο κρατών, άρα και η προβολή των ΗΠΑ ως "τρίτου" που διαμεσολαβεί τη σύγκρουση); Από τις δηλώσεις Τραμπ δεν προκύπτει πάντως καμία τέτοια πρόθεση, άρα το όλο σχέδιο στέκει εν πολλοίς στο κενό.

Εναπόκειται σε όσους επικαλούνται τη διεθνή συναίνεση να ξεκαθαρίσουν ποια η στάση τους στο νέο αυτό τοπίο. Ιδίως όταν ο συνομιλητής τους είναι μία ισραηλινή κοινωνία που μόνο κατά 18% χαρακτηρίζει "ανήθικο" το σχέδιο Τραμπ (ενώ σε ποσοστό 80% συμφωνεί), σύμφωνα με σφυγμομέτρηση της Jerusalem Post και μία πολιτική σκηνή στο Ισραήλ όπου λ.χ. ο ηγέτης της φιλελεύθερης κοσμικής αντιπολίτευσης Μπένι Γκαντς επαινεί τη "δημιουργική, πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα σκέψη" του Αμερικανού προέδρου.