Ελληνική Οικονομία: Τα επτά κακά της μοίρας της
του Γιώργου Π. Παυλόπουλου
Η κυβέρνηση προσπαθεί απεγνωσμένα να εξωραΐσει της εξελίξεις στον οικονομικό τομέα, άλλοτε υποβαθμίζοντας τα στοιχεία και άλλοτε παρέχοντας ενέσεις αισιοδοξίας για μια ανάκαμψη που “έρχεται άμεσα”. Όμως, υπάρχουν επτά βασικοί δείκτες που διαψεύδουν την κυβερνητική αισιοδοξία και δείχνουν την κατάσταση να εκτροχιάζεται.
Πρώτο σημείο αποτελεί η εξέλιξη με το ΑΕΠ. Είναι ήδη τέλη Αυγούστου και η κυβέρνηση είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε που δεν έχει ανακοινώσει στοιχεία για το 2ο τρίμηνο του ΑΕΠ. Δεν έχει σημασία αν αυτό συμβαίνει γατί «μαγειρεύονται» τα στοιχεία με την ανοχή της ΕΕ ή γιατί γίνεται επικοινωνιακή προσπάθεια να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα με την ύπαρξη κάποιων θετικών εξελίξεων, αλλά η ουσία δεν μπορεί να κρυφθεί. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο υπουργός Οικονομικών στις 24/7/2020 είχε επισήμως ανακοινώσει ότι η κυβέρνηση εκτιμά ότι το 2020 θα εμφανιστεί ύφεση έως 8% και προέβλεπε για το 2ο τρίμηνο λόγω καραντίνας μείωση έως 16%. Η ύφεση σε χώρες παρόμοιες με την Ελλάδα το 2ο τρίμηνο κυμάνθηκε σε -16% για την Ιταλία και -18,5% για την Ισπανία. Με τις αρνητικές εξελίξεις που σημειώνονται στον τουρισμό το 3ο τρίμηνο και την αναζωπύρωση της πανδημίας γα το 4ο τρίμηνο οι προβλέψεις της κυβέρνησης για ύφεση εως 8% (!) αναμένεται να πέσουν πολύ έξω παρά τις σημαντικές χρηματικές παρεμβάσεις.
Το δεύτερο σημείο αφορά το Δημόσιο Χρέος. Σύμφωνα με το Λογιστήριο του Κράτους το Ακαθάριστο Δημόσιο Χρέος έφτασε τα 363 δις και ξεπέρασε το ψυχολογικό όριο του 200% του ΑΕΠ. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν έχει υπολογιστεί η μείωση του ΑΕΠ για το 2020, που μεταφράζεται σε αύξηση του Δημoσίου Χρέους σε άνω του 213% του ΑΕΠ. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι το Δημόσιο Χρέος της χώρας ανήρχετο σε 130% του ΑΕΠ το 2010 και η Ε.Ε το θεωρούσε μη βιώσιμο χωρίς μνημόνια. Η Ε.Ε και οι τραπεζίτες οφείλουν να εξηγήσουν γιατί το ποσοστό 130% δεν ήταν βιώσιμο αλλά είναι το 213%, αλλά πρέπει να υποθέσουμε ότι η υποκρισία είναι δομικό στοιχείο της Ε.Ε.
Τρίτος αρνητικός παράγοντας είναι η Ανεργία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ τον Ιούλιο προστέθηκαν επιπλέον 125.000 άνεργοι και πλέον ο αριθμός των επίσημα καταγεγραμμένων φθάνει το 1,1 εκατομμύριο. Αν ληφθεί υπόψη ότι ο Ιούλιος είναι μήνας που κατ’ εξοχή παρουσιάζεται μείωση της ανεργίας, καθώς και τις εκατοντάδες χιλιάδες που δεν υπολογίζονται λόγω επιδοτούμενης αναστολής εργασίας ή μετατροπής σε εκ περιτροπής εργασίας, το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο. Χαρακτηριστικά η Κομισιόν υπολόγιζε ότι το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα να ανέβει από 17% το 2019 σε 20% το 2020, ποσοστό που πρέπει να θεωρείται ήδη παρελθόν. Η εκτίμηση της ΓΣΣΕ για επίσημη ανεργία στο 21,6% φαίνεται να είναι μάλλον αισιόδοξη. Τα 1,3 εκατομμύρια ανέργοι οι οποίοι δεν προβλέπεται να μειωθούν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κάτω από 20% και το 2021, αποτυπώνουν την απαξίωση της εργασίας και της κατάστασης απόγνωσης των εργαζομένων.
Τέταρτο σημείο εκτροχιασμού είναι το Δημοσιονομικό. Με στοιχεία πρώτου εξαμήνου του 2020 παρατηρείται έλλειμμα εννέα (9) δις ενώ την αντίστοιχη περίοδο το 2019 είχε εμφανισθεί πλεόνασμα 0,4 δις. Λόγω του ότι το δεύτερο 6μηνο πληρώνονται περισσότεροι φόροι, το 2019 είχε κλείσει με πλεόνασμα 4,96 δις (η 3,3% του ΑΕΠ) . Αντίθετα για το 2020 αναμένεται αντί για πλεόνασμα σημαντικό έλλειμμα το οποίο σύμφωνα με τις προβλέψεις θα αγγίξει τα επίπεδα του 2010. Σημειώνουμε ότι η χώρα έχει δεσμευτεί για πλεονάσματα άνω του 3% φέτος και του χρόνου και άνω του 2,5% τα επόμενα χρόνια. Ακόμη και αν άτυπα έχει εξαιρεθεί η τήρηση του στόχου για φέτος λόγω πανδημίας, είναι δύσκολο να συνεχίσουν τα ελλείμματα από το 2021 και μετά.
Το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών είναι το πέμπτο στοιχείο που επιδεινώθηκε σημαντικά. Διευκρινιστικά, το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών περιλαμβάνει την διαφορά εξαγωγών και εισαγωγών προϊόντων που στην Ελλάδα ήταν πάντα αρνητική, και την αντίστοιχη διαφορά Υπηρεσιών που στην Ελλάδα ήταν πάντα θετική λόγω τουριστικών εσόδων και εμβασμάτων από ναυτιλία κλπ. Σύμφωνα με τας στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το πρώτο 6μηνο του 2020 το έλλειμμα του Εξωτερικού Ισοζυγίου αυξήθηκε από τέσσερα (4) δις σε επτά (7) δις η κατά 72% περίπου. Συνυπολογίζοντας ότι τα τουριστικά έσοδα θα μειωθούν από 18,5 δις το 2019 σε 3-3,5 δις φέτος αναμένεται να καταγραφεί ρεκόρ ελλείμματος.
Αυτά είναι χρήματα που η έλλειψη τους αφενός μειώνει το ΑΕΠ, αφετέρου θα οδηγήσει σε αύξηση του δανεισμού για να καλυφθεί.
Τέτοιες εξελίξεις στα οικονομικά δεν πρόκειται να αφήσουν ανεπηρέαστο τον μεγάλο ασθενή που είναι οι τράπεζες. Η ύφεση αναμένεται να προσθέσει νέες επισφάλειες σε έναν τραπεζικό τομέα που κρατιέται στην ζωή χάρη στις σημαντικές ενέσεις ρευστότητας και χρημάτων από το Δημόσιο. Η παρέμβαση του κράτους με επιδοτήσεις τόκων δανείων και μεταθεση καταβολής δόσεων δανείων, αναστέλλει προσωρινά την αύξηση των επισφαλειών. Όμως δεν μπορεί η αναβολή να υπάρχει στο διηνεκές. Εκτιμάται ότι αν η ύφεση ξεπεράσει το 10% το 2020, θα έχει σαν συνέπεια να δημιουργηθούν άνω των 10 δις νέα κόκκινα δάνεια στις ελληνικές τράπεζες που ήδη έχουν το 40% των δανείων τους επισφαλή. Αυτό θα επιτείνει την στασιμότητα στην οικονομία λόγω απουσίας χρηματοδότησης ενώ θα απαιτήσει νέα Κεφάλαια προς τις τράπεζες, που κατά πάσα πιθανότητα θα πληρώσει ο λαός μέσω του Δημόσιου Χρέους.
Άλλο στοιχείο που περνάει στα ψιλά, είναι η σημαντική επιδείνωση στα Ασφαλιστικά Ταμεία. Από την εμφάνιση της πανδημίας μέχρι σήμερα, η κρίση επιβαρύνει τον ΕΦΚΑ (κυρία ασφάλιση) με 350 εκατομμύρια μηνιαίως και με άλλα 50 εκατομμύρια την επικουρική. Ο ειδικοί του ΕΦΚΑ εκτιμούν ότι για το 2020 το έλλειμμα του ΕΦΚΑ συνολικά θα ανέλθει τουλάχιστον σε δύο (2) δις ευρώ και θα συνεχίσει να υπάρχει και το 2021. Όταν η χώρα έχει δεσμευθεί ότι δεν θα αυξήσει την δαπάνη για συντάξεις είναι ηλίου φαεινότερο τι θα συμβεί στο Ασφαλιστικό στο μέλλον.
Το κάθε ένα από τα παραπάνω στοιχεία έχει παρουσιασθεί κατά καιρούς στα ΜΜΕ. Η συνοπτική συγκέντρωση τους αποσκοπεί να δείξει ότι αφενός η συσσώρευση τόσων αρνητικών παραγόντων ακυρώνει το αφήγημα της κυβέρνησης αφετέρου δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στον κορωνοϊό.
Δεύτερον είναι χαρακτηριστικό δείγμα της υποκρισίας τόσο της κυβέρνησης όσων και των κυρίαρχων οικονομικών κύκλων που στο παρελθόν θεωρούσαν την χώρα «μαύρο πρόβατο» ενώ τώρα κλείνουν τα μάτια όταν τα οικονομικά στοιχεία αφορούν και τις δικές τους οικονομίες. Είναι δε απορίας άξιο ότι ακόμη και σήμερα προσπαθούν να μας πείσουν πόσο ωφέλησαν την Ελλάδα οι πολιτικές των μνημονίων με τελευταίο παράδειγμα την επιτροπή Πισσαρίδη.
Τέλος οι εργαζόμενοι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι οι δυσμενείς εξελίξεις θα μεταφραστούν όχι σε ένα μελλοντικό «τίναγμα του οικονομικού ελατηρίου» όπως διαδίδει η κυβέρνηση και η οικονομική ολιγαρχία, αλλά σε πολύ σηματικά βάρη που θα πληρώσουν εργαζόμενοι κ συνταξιούχοι αν δεν αλλάξει το οικονομικό μοντέλο.