Το κρίσιμο ερώτημα: έχει σημασία ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας;

του Βασίλη Λιόση

Όλη μας η δράση είναι μια πολεμική κραυγή ενάντια στον ιμπεριαλισμό και ένα σάλπισμα για την ενότητα των λαών ενάντια στον μεγάλο εχθρό του ανθρώπινου γένους: τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Οπουδήποτε κι αν μας αιφνιδιάσει ο θάνατος, τον καλωσορίζουμε, αρκεί αυτή η πολεμική μας κραυγή να έχει βρει άξιο αποδέκτη και άλλο χέρι να απλωθεί να αδράξει το όπλο μας και άλλοι άνθρωποι να έρθουν να συνοδέψουν τα μοιρολόγια με τις ριπές των αυτόματων και με νέες κραυγές πολέμου και νίκης.¹
Ερνέστο Τσε Γκεβάρα

Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας έχει δημιουργήσει διαιρέσεις στην αριστερά (και όχι μόνο), ανάμεσα στις οργανώσεις αλλά και εντός των οργανώσεων. Υπάρχει η εξής διχοτομία σε αδρές γραμμές: μία άποψη που θεωρεί ότι πρόκειται για ιμπεριαλιστική σύγκρουση και μία που θεωρεί ότι πρόκειται για έναν αμυντικό πόλεμο της Ρωσίας ενάντια στο ΝΑΤΟ.²

Η θεώρηση του πολέμου με τον ένα ή άλλο τρόπο έχει ασφαλώς πολιτικά παρεπόμενα. Η μεν πρώτη γραμμή καταγγέλλει τον πόλεμο ως σύγκρουση γιγάντων και επομένως στέκεται αδιάφορη στο ποιος θα είναι ο νικητής. Η άλλη γραμμή αφ’ ης στιγμής θεωρεί πως ο πόλεμος είναι αμυντικός και δίκαιος από την πλευρά της Ρωσίας θεωρεί πως έχει σημασία η νίκη ή ήττα εκείνου ή του άλλου μέρους. Ας πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή.

Α. ΠΕΡΙ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Το έχουμε ξαναγράψει. Όταν οι δημοσιολόγοι στις αρχές του 20^ου αιώνα διακρίνουν το νέο στάδιο του καπιταλισμού, τον ιμπεριαλισμό, καταθέτουν τις σκέψεις τους για αυτό. Χίλφερντινγκ, Τόμσον, Μπουχάριν, Κάουτσκι, Λούξεμπουργκ, Λαφάργκ και βεβαίως ο Λένιν περιγράφουν, αναλύουν και συμπεραίνουν τα νέα δεδομένα. Η σημαντικότερη παρέμβαση είναι αυτή του Λένιν που θέτει με επιστημονική αυστηρότητα τα κριτήρια του νέου σταδίου (κυριαρχία μονοπωλίου, σημαντικότερη η εξαγωγή κεφαλαίου από την εξαγωγή εμπορευμάτων, μοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, σύμφυση του βιομηχανικού με το τραπεζικό κεφάλαιο σε χρηματιστικό)³ και διακρίνει μία ομαδοποίηση των χωρών στον παγκόσμιο χάρτη: ιμπεριαλιστικές, εξαρτημένες και ενδιάμεσου χαρακτήρα.⁴

Ο Λένιν, ωστόσο, δεν μας άφησε κριτήρια για αυτή την κατάταξη, αλλά τα κριτήρια αυτά εξάγονται έμμεσα από τη θεωρητική του προσέγγιση. Η μη καταγραφή κριτηρίων για την ένταξη των χωρών σε εκείνη ή την άλλη κατηγορία δημιούργησε συγχύσεις σε ορισμένους επιγόνους ή σε κάθε περίπτωση σε κάποιους που πιστεύουν ότι είναι επίγονοι⁵. Έτσι, διέπραξαν ένα ολέθριο θεωρητικό και στη συνέχεια πρακτικό σφάλμα. Εφάρμοσαν τα κριτήρια του νέου σταδίου και για να κρίνουν την ιμπεριαλιστικότητα μιας χώρας καταλήγοντας σε ένα εντελώς παράλογο συμπέρασμα: όλες οι χώρες είναι ιμπεριαλιστικές, αποφάνθηκαν, αφού όλες έχουν μονοπώλια, όλες κάνουν εξαγωγές κεφαλαίου κ.λπ..

Μάλιστα, οικοδόμησαν μία υποτίθεται συνεκτική λογική για την περίπτωση της Ελλάδας: το ελληνικό κεφάλαιο κάνει επενδύσεις στα Βαλκάνια, στέλνει στρατό στα εκστρατευτικά σώματα του ΝΑΤΟ, διαθέτει το νούμερο ένα εφοπλιστικό κεφάλαιο και ως εκ τούτου είναι ιμπεριαλιστικό. Την ίδια ώρα παρέβλεπαν την ιστορική εξέλιξη του ελληνικού καπιταλισμού που είναι μία ιστορία εξάρτησης, οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής και διπλωματικής, κι έκλεισαν τα μάτια και στις εξελίξεις μετά το 2010 με τις επιτροπείες και την επιβολή μνημονίων υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ και της ΕΕ.⁶

Ποια είναι, λοιπόν, τα κριτήρια που εξάγονται έμμεσα από τα γραπτά του Λένιν για την ιμπεριαλιστικότητα μιας χώρας; Είναι η ισχύς των μονοπωλίων και όχι απλώς και μόνο η ύπαρξη των μονοπωλίων. Η ισχύς αυτή εκφράζεται από το αν και πώς αυτά μοιράζουν τον κόσμο, από το πώς λειτουργούν κυριαρχικά στους παγκόσμιους οργανισμούς, από το πώς καθορίζουν την παγκόσμια πολιτική, από το πώς επιβάλλουν πολιτικές και εκμεταλλεύονται ολόκληρους λαούς. Και πίσω από όλα αυτά κρύβεται πάντα η οικονομία και έχει να κάνει με την ιδιοποίηση αξιών και υπεραξίας από διάφορες χώρες.

Όσοι ισχυρίζονται ότι η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική δεν έχουν παρουσιάσει ένα συγκροτημένο άρθρο ή πολύ περισσότερο μία μελέτη που να αναφέρεται τόσο στα κριτήρια ιμπεριαλιστικότητας όσο και το γιατί η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική. Ασφαλώς και η Ρωσία είναι καπιταλιστική και ασφαλώς δεν είναι μία συνηθισμένη καπιταλιστική δύναμη και επιχειρεί να παίξει τον ρόλο της στο παγκόσμιο στερέωμα. Όμως από αυτό μέχρι κάποιος να την εντάσσει σε μία περίπου παρόμοια θέση με τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και άλλους ιμπεριαλιστές υπάρχει μία απόσταση.

Αυτό που κυριαρχεί είναι ο εκλεκτικισμός. Με άλλα λόγια εντοπίζονται μερικές ισχυρές ρωσικές εταιρείες, παρουσιάζονται ορισμένες αξιοπρόσεκτες επενδύσεις της Ρωσίας σε τρίτες χώρες, προβάλλεται η στρατιωτική της δύναμη κι έτσι «καταλήγουμε» στην ιμπεριαλιστική Ρωσία. Μόνο που έτσι δεν κάνουμε επιστήμη. Με αυτή τη λογική στέκει και το επιχείρημα περί ιμπεριαλιστικής Ελλάδας και το τρίπτυχο «επενδύσεις στα Βαλκάνια-συμμετοχή στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς-δύναμη εφοπλιστικού κεφαλαίου» μοιάζει ικανό να στηρίξει το επιχείρημα περί ιμπεριαλιστικής Ελλάδας. Μπορεί ακόμη κάποιος, με αυτή τη λογική, να θεωρήσει την Τουρκία ιμπεριαλιστική, το Ισραήλ ιμπεριαλιστικό, το ίδιο και άλλες χώρες.

Τότε, όμως, θα έχει διαπραχθεί ένα σοβαρό ατόπημα. Ο Λένιν απάντησε στη μέχρι τότε άποψη περί ιμπεριαλισμού που ταύτιζε τον ιμπεριαλισμό με την επιθετικότητα ενός κράτους⁷ ενώ ο μεγάλος επαναστάτης και διανοητής ξεχώρισε τη βαρύτητα του μονοπωλίου ως το καθοριστικό κριτήριο. Η επιθετικότητα μιας χώρας (για την ακρίβεια της αστικής της τάξης) το πολύ-πολύ να της προσδίδει ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, αλλά άλλο ιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά και άλλο ιμπεριαλιστική χώρα.

Όμως, ας δούμε ορισμένα κρίσιμα μεγέθη της ρωσικής οικονομίας.

• Όσον αφορά το ΑΕΠ η Ρωσία καταλαμβάνει την 11^η θέση παγκοσμίως και βρίσκεται κάτω από την Ιταλία που σηκώνει μεγάλη συζήτηση για το αν παραμένει ιμπεριαλιστική δύναμη. Αν τώρα αναφερθούμε στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ τότε η Ρωσία βρίσκεται στην 62^η θέση. Μάλιστα, να σημειωθεί ότι η διάλυση της ΕΣΣΔ επέφερε μία κατάρρευση του ΑΕΠ της τάξης του 40% μέσα σε οκτώ χρόνια. Το σημερινό ΑΕΠ της Ρωσίας ελάχιστη διαφορά έχει από αυτό του 1990.
• Στις 50 μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου καμία δεν είναι ρωσική, ενώ στις 100 μεγαλύτερες μόλις δύο είναι ρωσικές.
• Στις ΑΞΕ (Άμεσες Ξένες Επενδύσεις) οι επενδύσεις του ρωσικού κεφαλαίου φτάνουν τα 360 δισ. δολάρια όταν οι ΗΠΑ έχουν 4,7 τρισ. ενώ χώρες όπως το Βέλγιο ξεπερνάνε το 1 τρισ. Και όχι μόνο αυτό. Η Ρωσία έχει αρνητικό ισοζύγιο που φτάνει περίπου τα 100 δισ. Ακόμη πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ένα μεγάλο μέρος του χρήματος που βγαίνει από τη Ρωσία προς άλλες χώρες είναι αποταμιεύσεις της ρωσικής ολιγαρχίας σε ξένες τράπεζες και οφσόρ εταιρείες και όχι παραγωγικές επενδύσεις.
• Η χρηματιστηριακή αγορά της Ρωσίας φτάνει το 2% της παγκόσμιας χρηματιστηριακής κεφαλαιοποίησης όταν οι ΗΠΑ κατέχουν το 40%, η Ιαπωνία το 8%, η Αγγλία το 6% κ.λπ.. Η Ρωσία στον συγκεκριμένο δείκτη βρίσκεται στη 15^η θέση.
• Στις κορυφαίες 500 εταιρείες σε όλο τον κόσμο μόνο δύο είναι ρωσικές.
• Η Ρωσία εξακολουθεί να βρίσκεται εκτός ΟΟΣΑ στον οποίο συμμετέχουν χώρες όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία κ.ά..⁸

Όλα τα παραπάνω μεγέθη θεωρούμε ότι είναι αρκετά για να διαλύσουν οποιαδήποτε επιχειρηματολογία περί ιμπεριαλιστικής Ρωσίας.

Μπορεί, βεβαίως, να αντιτάξει κάποιος σε όλα αυτά ότι ο ίδιος ο Λένιν υποστήριζε ότι η Ρωσία είναι ιμπεριαλιστική. Πράγματι ο Λένιν χαρακτήρισε τη Ρωσία ως ιμπεριαλιστική χώρα αλλά για πολύ ειδικούς λόγους. Η Ρωσία αν και παρουσίαζε καθυστέρηση στη βιομηχανική άρα στην καπιταλιστική της ανάπτυξη είχε δύο ιδιομορφίες. Η πρώτη σχετιζόταν με το ότι είχε τεράστιες βιομηχανικές μονάδες αν και πολύ λιγότερες από τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και η δεύτερη ήταν ότι αποτελούσε μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη, επομένως εκμεταλλευόταν ποικιλοτρόπως άλλους λαούς. Υπό την επικράτεια της Ρωσίας ήταν η Πολωνία, η Λετονία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Μολδαβία, το Ουζμπεκιστάν, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτσάν, η Φιλανδία κ. ά.. Είναι εύλογο να αναρωτηθεί κάποιος τι σχέση αυτή η προεπαναστατική ρωσική αυτοκρατορία με τη σημερινή Ρωσία…

Β. ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ

Συχνά για να αιτιολογήσουμε μία στάση απέναντι σε μία νέα πραγματικότητα επικαλούμαστε έργα και ρήσεις των κλασικών του μαρξισμού. Ποιο, όμως, είναι το σύνηθες λάθος σε αυτή την πρακτική; Δεν εξηγούμε το ιστορικό πλαίσιο εντός του οποίου γράφτηκε ένα έργο, για ποιο λόγο ειπώθηκε η τάδε ή η δείνα άποψη, ποιες αντιπαραθέσεις και αντίλογοι υπήρξαν και αν σήμερα υπάρχουν τέτοιες ιστορικές αναλογίες που να επιτρέπουν την αναπαραγωγή έργων και τσιτάτων.

Για να αποφύγει τους δογματισμούς ο Λένιν έγραφε: «Ο Μαρξισμός απαιτεί από μας τον πιο ακριβή, αντικειμενικά επαληθεύσιμο υπολογισμό του συσχετισμού των τάξεων και των συγκεκριμένων ιδιομορφιών της κάθε ιστορικής στιγμής. Εμείς οι μπολσεβίκοι, προσπαθούσαμε να είμαστε πάντοτε πιστοί σ΄ αυτή την απαίτηση, που είναι απόλυτα υποχρεωτική από την άποψη κάθε επιστημονικής θεμελίωσης της πολιτικής. “Η διδασκαλία μας δεν είναι δόγμα, μα καθοδήγηση για δράση”- έτσι έλεγαν πάντα ο Μαρξ και ο Ένγκελς, που δίκαια ειρωνεύονταν την αποστήθιση και την απλή επανάληψη “διατυπώσεων” ικανών να προδιαγράφουν τα γενικά καθήκοντα, που τροποποιούνται αναπόφευκτα από την συγκεκριμένη οικονομική και πολιτική κατάσταση της κάθε ιδιαίτερης περιόδου του ιστορικού προτσές».⁹ 

Ακριβώς επειδή ο Λένιν είχε αυτήν οπτική δεν διατύπωσε την ίδια θέση για όλους τους πολέμους. Ακόμη κι όταν η θέση του ήταν ξεκάθαρη στον Α΄ ιμπεριαλιστικό πόλεμο μιλώντας για την ήττα της αστικής τάξης σε κάθε περίπτωση, έκανε την εξαίρεσή του που αφορούσε την περίπτωση της Σερβίας. Έτσι, ενώ ήταν κάθετος –και σωστά– στο ότι ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός και εργαζόταν για τον διαχωρισμό των επαναστατικών δυνάμεων από τη Β΄ Διεθνή –και πάλι σωστά– έσπευσε να διευκρινίσει: «[…] Για τη Σερβία, δηλ. για το ένα περίπου εκατοστό απ’ όσους παίρνουν μέρος στο σημερινό πόλεμο, ο πόλεμος είναι η “συνέχιση της πολιτικής” του αστικοαπελευθερωτικού κινήματος. Για τα 99/100 ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής της ιμπεριαλιστικής, δηλ. της γερασμένης αστικής τάξης, που είναι ικανή να διαφθείρει, όχι όμως και να απελευθερώσει τα έθνη».¹⁰

Επίσης, σε ένα όχι και τόσο γνωστό γράμμα του, αλλά εξαιρετικά κρίσιμο, γενίκευσε το παραπάνω σκεπτικό του γράφοντας στην Ι. Αρμάντ: «Αγαπητή φίλη! Σχετικά με την “υπεράσπιση της πατρίδας” δεν ξέρω αν υπάρχουν ανάμεσά μας διαφωνίες ή όχι. Βρίσκετε ότι υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στο άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στη συλλογή Στη μνήμη του Μαρξ και στις τωρινές μου δηλώσεις, χωρίς να παραθέτετε ακριβή αποσπάσματα ούτε από το άρθρο, ούτε από τις δηλώσεις. Μου είναι αδύνατο να απαντήσω στην παρατήρηση αυτή. Δεν έχω τη συλλογή Στη μνήμη του Μαρξ. Φυσικά, δεν μπορώ να θυμηθώ κατά λέξη όσα έγραφα εκεί. Δεν είμαι σε θέση να απαντήσω σ’ ένα τέτοιο επιχείρημα δικό Σας, χωρίς να έχω ακριβή αποσπάσματα, τοτινά και τωρινά.

»Και μιλώντας γενικά, μου φαίνεται ότι κρίνετε τα πράγματα λίγο μονόπλευρα και φορμαλιστικά. Πήρατε ένα απόσπασμα από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο (οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα) και σαν να θέλετε να το χρησιμοποιήσετε χωρίς επιφυλάξεις, φτάνοντας ως την άρνηση των εθνικών πολέμων.

»Όλο το πνεύμα του μαρξισμού, όλο το σύστημά του απαιτεί να εξετάζουμε την κάθε θέση (α) μόνο ιστορικά· (β) μόνο σε σύνδεση με άλλες θέσεις· γ) μόνο σε σύνδεση με τη συγκεκριμένη πείρα της ιστορίας.

»Η πατρίδα είναι έννοια ιστορική. Άλλο πράγμα είναι η πατρίδα την εποχή ή, πιο συγκεκριμένα, τη στιγμή που γίνεται πάλη για την ανατροπή της εθνικής καταπίεσης· και άλλο πράγμα τη στιγμή που τα εθνικά κινήματα έχουν μείνει αρκετά πίσω. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί κατά τον ίδιο τρόπο και για τους “τρεις τύπους χωρών” […] και σε όλες τις συνθήκες η θέση για την πατρίδα και την υπεράσπισή της.

»Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο λέγεται ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Σωστά. Όμως εκεί δεν λέγεται μόνο αυτό. Εκεί λέγεται ακόμη ότι με τη διαμόρφωση των εθνικών κρατών ο ρόλος του προλεταριάτου γίνεται κάπως ιδιόμορφος. Αν πάρουμε την πρώτη θέση (οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα) και ξεχάσουμε τη σύνδεσή της με το δεύτερο (οι εργάτες διαμορφώνονται σαν τάξη εθνικά, όχι όμως με την ίδια έννοια που διαμορφώνεται η αστική τάξη), θα κάνουμε πολύ μεγάλο λάθος.

»Πού βρίσκεται η σύνδεση αυτή; Κατά τη γνώμη μου, ακριβώς στο γεγονός ότι, όταν έχουμε δημοκρατικό κίνημα (σε μια τέτοια στιγμή, σε μια τέτοια συγκεκριμένη κατάσταση), το προλεταριάτο δεν μπορεί να μην το υποστηρίξει (συνεπώς δεν μπορεί να μην υπερασπίσει και την πατρίδα σε ένα εθνικό πόλεμο).

»Ο Μαρξ και ο Ένγκελς είπαν στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Ο ίδιος όμως ο Μαρξ επανειλημμένα καλούσε να πάρουν μέρος σε εθνικό πόλεμο: ο Μαρξ το 1848, ο Ένγκελς το 1859 […]. Το 1891 ο Ένγκελς, λόγω της απειλής και του επερχόμενου τότε πολέμου της Γαλλίας (Μπουλανζέ) + του Αλέξανδρου Γ’ ενάντια στη Γερμανία, αναγνώριζε ανοιχτά την “υπεράσπιση της πατρίδας”.

»Μήπως ο Μαρξ και ο Ένγκελς τα μπέρδευαν και έλεγαν άλλα σήμερα και άλλα αύριο; Όχι. Κατά τη γνώμη μου, η αναγνώριση της “υπεράσπισης της πατρίδας” στον εθνικό πόλεμο ανταποκρίνεται απόλυτα στο μαρξισμό. Το 1891 οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες πραγματικά θα έπρεπε να υπερασπίσουν την πατρίδα τους στον πόλεμο ενάντια στον Μπουλανζέ (G. Boulanger) και τον Αλέξανδρο Γ’ (Alexandr III). Αυτό θα ήταν μία ιδιόμορφη παραλλαγή εθνικού πολέμου».¹¹

Μάλιστα, ο Λένιν τοποθετήθηκε και στον τρόπο που πρέπει ένα επαναστατικό κόμμα να αξιοποιήσει τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις σε έναν πόλεμο. Στο 5o Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ παραθέτει ορισμένα ερωτήματα: «Δεν πρέπει να φοβόμαστε μια ενδεχόμενη σοβαρή επίθεση της Ιαπωνίας ενάντια στη Σοβιετική μας Ρωσία, λόγω του πιθανού πολέμου ανάμεσα στην Αμερική και στην Ιαπωνία; Τι θα κάνουμε στην περίπτωση αυτή; Θα υπερασπίσουμε τη χώρα μας από την Ιαπωνία σε συμμαχία με την ιμπεριαλιστική Αμερική, χρησιμοποιώντας την ισχύ της σαν μια πραγματική δύναμη;». Ο ίδιος ο Λένιν απαντά: «Ασφαλώς θα την υπερασπίσουμε και το είπαμε πολλές φορές ότι για τη σταθεροποίηση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας η συμμαχία με τον ένα ιμπεριαλισμό ενάντια στον άλλο, από άποψη αρχών δεν είναι πράγμα απραγματοποίητο».¹²

Τα αμαρτήματα αυτά που ο Λένιν ήθελε να αποφύγει το κομμουνιστικό κίνημα τα δεν τα «έχουμε» αποφύγει (ούτε) στην περίπτωση της Ρωσίας. Και για να είμαστε ακριβείς, αναφερόμαστε στους υποστηρικτές της άποψης της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Έτσι, η δικαιολόγηση της θέσης αυτής γίνεται με την επίκληση του άρθρου του Λένιν «Κάτω από ξένη σημαία»¹³. Το κείμενο αυτό γράφτηκε σε συνθήκες σύγκρουσης δύο ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων και κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκόσμιου πολέμου. Η λογική του Λένιν ήταν απολύτως ορθή και υπήρξε νικηφόρα για το επαναστατικό στρατόπεδο παρόλο που έμοιαζε (και ήταν) απομονωμένη στη χρονική φάση που ειπώθηκε. Οι ιμπεριαλιστικές χώρες μοίραζαν τον κόσμο και η καθεμία διεκδικούσε το μεγαλύτερο κομμάτι της λείας για λογαριασμό της. Οι λαοί σύρονταν στο ιμπεριαλιστικό σφαγείο και το διεθνιστικό καθήκον των κομμουνιστών επέτασσε την αντίσταση στις επιλογές των αστικών τάξεων της κάθε χώρας.

Η σημερινή φάση είναι αρκετά ως πολύ διαφορετική.

• Πρώτον, είπαμε ήδη πως η Ρωσία δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
• Δεύτερο, όπως θα ισχυρισθούμε παρακάτω, η Ρωσία εξαναγκάστηκε να μπει σε αυτό τον πόλεμο και η τακτική του ΝΑΤΟ λειτούργησε ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
• Τρίτο, υπάρχουν ορισμένες ιστορικές πρωτοτυπίες όπως για παράδειγμα οι δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, η ύπαρξη ενός ισχυρού νεοναζιστικού πυρήνα στην Ουκρανία και η καταπίεση πληθυσμών που έφτασε μέχρι τις σφαγές του ρωσόφωνου πληθυσμού της Ανατολικής Ουκρανίας. Μάλιστα, πρέπει να τονίσουμε πως αυτές οι τρεις τελευταίες παράμετροι (δημοκρατίες του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ, ύπαρξη νεοναζιστικού ρεύματος με στρατιωτική έκφραση και πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία εδώ και χρόνια) δεν είναι ανεξάρτητες παράμετροι αλλά στενά συνδεόμενες, αλληλοκαθοριζόμενες και αλληλοεπηρεαζόμενες μεταξύ τους.

Αν, ωστόσο, θέλουμε να επικαλεστούμε οπωσδήποτε τους κλασικούς πολύ πιο κοντά βρίσκεται η σκέψη του Μαρξ όπως αυτή διατυπώθηκε στο έργο του Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία αλλά και πολύ πιο κοντά βρίσκονται οι ιστορικές αναλογίες με το σήμερα, με την έννοια ότι συγκρούονται δυο δυνάμεις εκ των οποίων η μία είναι αυτή που επιτίθεται (αμερικανονατοϊκός άξονας). Σε αυτό το έργο κι ενώ η Γαλλία είχε επιτεθεί στη Γερμανία (γαλλοπρωσικός πόλεμος του 1870), ο Μαρξ αφού καταγράφει τις ευθύνες της γερμανικής αστικής τάξης για το σημείο στο οποίο έφτασε η κατάσταση, παράλληλα αναγνωρίζει και το δικαίωμα της Γερμανίας στην άμυνα. Συμπληρώνει δε πως αν η γερμανική εργατική τάξη επιτρέψει να χάσει ο πόλεμος τον αμυντικό του χαρακτήρα και να εκφυλιστεί σε πόλεμο ενάντια στον γαλλικό λαό, τότε η νίκη και η ήττα θα είναι το ίδιο ολέθριες.¹⁴ Και σίγουρα ο Μαρξ είναι ο τελευταίος που μπορεί να κατηγορηθεί για εθνικιστική προδιάθεση και υποταγή στον σωβινισμό.

Γ. ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΧΕΙ ΑΜΥΝΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός εξακολουθεί να είναι ο πλέον δυνατός παρά τα προβλήματά του. Από τις βλέψεις του δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν η Ρωσία και η Ουκρανία. Μετά την αλλαγή του μέθυσου Γιέλτσιν που ήταν ένα ανδρείκελο, ο Πούτιν αποφάσισε να ανασυγκροτήσει τον ρωσικό καπιταλισμό. Οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για τη Ρωσία και την Ουκρανία δεν έλειψαν. Ας δούμε μερικούς και πώς αυτοί υλοποιήθηκαν.

Η ρωσική πλευρά κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι αθέτησαν τον λόγο τους για μη επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, όπως αυτός δόθηκε στη συνάντηση του 1990 Γκορμπατσόφ-Τζέιμς Μπέικερ, του τότε υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί αμφισβητούν αυτό το γεγονός αλλά αποχαρακτηρισμένα αμερικανικά, ρωσικά, γερμανικά, βρετανικά και γαλλικά έγγραφα, τα οποία δημοσιοποιήθηκαν από το National Security Archive στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον των ΗΠΑ, αποδεικνύουν το αντίθετο¹⁵. Η αθέτηση της προφορικής συμφωνίας έφερε τα γνωστά αποτελέσματα. Το ΝΑΤΟ είχε πριν τη διάλυση της ΕΣΣΔ 16 μέλη, ενώ σήμερα έχει 30. Και τα 14 νέα μέλη προέρχονται από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Σειρά είχε πλέον η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Το 2004 έχουμε στην Ουκρανία τη λεγόμενη πορτοκαλί επανάσταση με επικεφαλής τον Γιούτσενκο. Πρόκειται για ένα «κίνημα» που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τον αμερικανικό παράγοντα ο οποίος διαθέτει τεράστια εμπειρία σε τέτοιου είδους πρακτικές. Η προώθηση και ανάδειξη Γουαϊδό στη Βενεζουέλα είναι μία παρόμοια περίπτωση.

Το γεράκι της αμερικανικής διπλωματίας, Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκι ήδη το 2001 προτείνει ένα «συνταγολόγιο» για τη Ρωσία το οποίο περιλαμβάνει τα εξής¹⁶:

1. Την εσωτερική παρέμβαση στη Ρωσία με τη χρηματοδότηση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και διεύρυνση προγραμμάτων ανταλλαγής επισκεπτών, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα νέο στρώμα διανοούμενων που να υποστηρίζουν και να προωθούν την προσέγγιση Ρωσίας-Δύσης με απώτερο σκοπό την ένταξη της πρώτης σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
2. Τον προσεταιρισμό των υπόλοιπων κρατών που υπήρξαν σοσιαλιστικά, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας στενός κλοιός για τη Ρωσία που θα την αναγκάσει να «εκδυτικοποιηθεί» εκ των πραγμάτων, αφού σε άλλη περίπτωση θα μείνει απομονωμένη.
3. Την υποβολή επίσημης πρότασης σύνδεσης στη Ρωσία, από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, προκειμένου να συνδεθεί μαζί τους.

Το 2013 όπως είναι γνωστό έχουμε το Ευρωμαϊντάν. Μία υποκινούμενη διαδικασία και χρηματοδοτούμενη από τις ΗΠΑ που επιχείρησε και κατάφερε να αλλάξει τα πολιτικά δεδομένα στην Ουκρανία. Επιλέχτηκε μία κυβέρνηση μαριονέτα, οι νεοναζί απέκτησαν κι άλλους βαθμούς ελευθερίας, στρατός Ουκρανών εκπαιδεύτηκε από τους δυτικούς¹⁷.

Το 2019 (έχει σημασία η χρονολογία αφού μιλάμε για τρία χρόνια πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας) κυκλοφόρησε μία έκθεση του Rand Corporation (αμερικανική κυβερνητική δεξαμενή σκέψης που λαμβάνει τα τρία τέταρτα της χρηματοδότησής της από τον αμερικανικό στρατό) η οποία ασχολείται με τη Ρωσία. Σε αυτή την έκθεση καταγράφονται οι εξής σκέψεις:

• Επισημαίνονται οι ευπάθειες της ρωσικής κοινωνίας: γήρανση και σύντομα μείωση του πληθυσμού, χαμηλές τιμές πετρελαίου και του φυσικού αερίου, πτώση του βιοτικού επιπέδου του ρωσικού λαού.
• Παρά αυτές τις ευπάθειες και τις ανησυχίες, σύμφωνα με την έκθεση, η Ρωσία παραμένει μια ισχυρή χώρα που εξακολουθεί να καταφέρνει να είναι ανταγωνιστής των ΗΠΑ σε ορισμένους βασικούς τομείς.
• Υπενθυμίζεται η στρατηγική που προτάθηκε από το Rand την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και προτείνεται μία προσαρμογή της στα σημερινά δεδομένα. Προς τούτο εργάστηκε ομάδα ειδικών που ανέπτυξε οικονομικές, γεωπολιτικές, ιδεολογικές, ενημερωτικές και στρατιωτικές επιλογές και τις αξιολόγησε ποιοτικά ως προς την πιθανότητα επιτυχίας στην επέκταση της Ρωσίας, τα οφέλη τους, τους κινδύνους και το κόστος τους.
• Η έκθεση εκτιμά πως οι εξαγωγές των ρωσικών πετρελαίων βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία. Ως εκ τούτου η διεύρυνση της παραγωγής ενέργειας των ΗΠΑ θα πίεζε ακόμη περισσότερο τη ρωσική οικονομία, περιορίζοντας ακόμη τον κρατικό προϋπολογισμό της και κατ΄ επέκταση τις αμυντικές της δαπάνες.
• Προτείνεται, επίσης, επιβολή βαθύτερων εμπορικών και χρηματοοικονομικών κυρώσεων και μάλιστα πολυμερών και όχι μονομερών από τις ΗΠΑ προκειμένου αυτές να γίνουν πιο αποτελεσματικές.
• Σημαντική παράμετρος θα είναι η μετατροπή του υγροποιημένου φυσικού αερίου σε πιο ανταγωνιστικό προϊόν σε σχέση με το φυσικό αέριο. Προτείνεται ακόμη η εισαγωγή ρωσικού ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τη Ρωσία στις ΗΠΑ.
• Στην ανάλυση του Rand δεν θα μπορούσε να λείπει η παράμετρος Ουκρανία. Εκτιμάται ότι η οποιαδήποτε βοήθεια προς την Ουκρανία (αύξηση στρατιωτικού υλικού και συμβουλών) θα πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το κόστος για τη Ρωσία με αποφυγή όμως μιας ευρύτερης σύγκρουσης στην οποία η Ρωσία θα είχε το πλεονέκτημα (αυτή βεβαίως η εκτίμηση όπως έδειξε η πράξη αναθεωρήθηκε).

Η έκθεση απαριθμεί μερικά βήματα που θα εντείνανε τις πιέσεις προς τη Ρωσία:

1. Επανατοποθέτηση βομβαρδιστικών εντός βεληνεκούς βασικών ρωσικών στρατηγικών στόχων.
2. Ανάπτυξη πρόσθετων τακτικών πυρηνικών όπλων στην Ευρώπη και την Ασία.
3. Αύξηση της παρουσίας της ναυτικής δύναμης των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στις περιοχές λειτουργίας της Ρωσίας (Μαύρη Θάλασσα).
4. Διεξαγωγή πολεμικών ασκήσεων του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας.
5. Απόσυρση από τη συνθήκη για τις ενδιάμεσες πυρηνικές δυνάμεις (INF)¹⁸.

Το 2021 ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ προτείνει να χρησιμοποιηθεί από τις ΗΠΑ ως μοχλός πίεσης ο Nord Stream 2, προκειμένου να αποτραπεί μία πολεμική επιχείρηση της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη (αυτό λαϊκά λέγεται «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο»).

Αν κάποιος επιμένει να έχει αμφιβολίες για τις βλέψεις και την ανάμειξη του αμερικανονατοϊκού παράγοντα, τότε δεν έχει παρά να δει τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ ο οποίος στη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε στις 6-7 Απριλίου, δήλωσε χωρίς περιστροφές πως «οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν εκπαιδεύσει δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς στρατιώτες που σε αυτή τη φάση πολεμούν τους Ρώσους εισβολείς».

Καταληκτικά, λοιπόν, θα λέγαμε ότι η ανάμειξη του αμερικανικού στην Ουκρανία είναι κάτι παραπάνω από φανερή και ακριβώς αυτή η ανάμειξη είναι που οδήγησε στη σημερινή κατάσταση. Οι επιδιώξεις των ΗΠΑ είναι πολλαπλές:

1. Διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
2. Απεξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο και προώθηση του αμερικανικού υγροποιημένου αερίου.
3. Εξασθένιση, οικονομική και στρατιωτική της Ρωσίας και δημιουργία προσκομμάτων στο διαμορφούμενο δίδυμο Ρωσίας-Κίνας.
4. Ανασυγκρότηση της διαλυμένης από τον πόλεμο Ουκρανίας άρα μπίζνες ως συνήθως για τα αμερικανικά και όχι μόνο μονοπώλια.
5. Νέες μπίζνες και στον στρατιωτικό εξοπλισμό αφού ο πόλεμος θα αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες στη Δύση.
6. Δημιουργία ενός ηθικού προφίλ για τις ΗΠΑ που υποτίθεται ότι μάχονται για την ελευθερία και τη δημοκρατία.

Δ. ΕΧΕΙ ΛΟΙΠΟΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΗΤΤΗΘΕΙ;

Κατ’ αρχάς πρέπει να κάνουμε μία θεωρητική παρατήρηση. Ο πόλεμος, γενικά μιλώντας, φέρνει δεινά στους ανθρώπους και ειδικά στις υποτελείς τάξεις. Επί του ζητήματος του πολέμου υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με τη φύση του ανθρώπου. Υποστηρίζουμε πως ο πόλεμος δεν ενοικεί στη φύση του ανθρώπου. Κανένα προπατορικό αμάρτημα δεν τον δημιουργεί. Ο πόλεμος είναι προϊόν των ταξικών αντιθέσεων και επιδιώξεων και τον προκαλούν οι κυρίαρχες τάξεις που μάχονται για διεύρυνση των ζωνών επιρροής, για κατατρόπωση των ανταγωνιστών και για μεγιστοποίηση της κερδοφορίας. Ο πόλεμος είναι μία αναγκαιότητα για τον καπιταλισμό. Τρέφεται από αυτόν και δεν μπορεί να εξαλειφθεί σε μία ταξική κοινωνία.

Εδώ, όμως, ακριβώς βρίσκεται ένα κομβικό σημείο. Από τη στιγμή που ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος τα επαναστατικά υποκείμενα πρέπει να πάρουν θέση και συχνά οι καταστάσεις είναι σύνθετες και δυσκολεύουν τη λήψη αποφάσεων. Είναι άλλο ένας παγκόσμιος πόλεμος όπου συγκρούονται ιμπεριαλιστικοί γίγαντες, είναι άλλο ένας πόλεμος εθνικοαπελευθερωτικός, είναι άλλο ένας πόλεμος εμφύλιος και ταξικός όπου διακυβεύεται το ποιος ποιον κ.λπ.. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει η παγίδα του πασιφισμού, δηλαδή ο κίνδυνος να ειδωθεί ο όποιος πόλεμος με έναν επιφανειακό ανθρωπισμό που αδυνατεί να δει τα αίτια και διαλαλεί μία γενικόλογη ειρήνη. Επομένως, πρέπει κάθε φορά, για να πούμε το χιλιειπωμένο αλλά αληθινό, να εξετάζουμε τη συγκεκριμένη κατάσταση. Δεν υπάρχουν γενικές συνταγές που εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση. Υπάρχει, εντούτοις, ένα βασικό ερώτημα που κάθε φορά αναζητά απάντηση: η κατάληξη ενός πολέμου προς εκείνη ή την άλλη πλευρά θα είναι προς όφελος των λαϊκών μαζών και με ποιο τρόπο;

Αν θεωρήσει κάποιος αληθή και ακριβή τα όσα παραθέσαμε τότε δεν έχει παρά μία επιλογή. Να καταλήξει ότι έχει απολύτως σημασία προς τα πού θα γείρει η πλάστιγγα. Διότι αν απαντήσει ότι του είναι αδιάφορο το ποιος θα νικήσει, τότε απαντά πως του είναι αδιάφορο αν ο αμερικανατοϊκός άξονας θα είναι ο νικητής. Του είναι αδιάφορο αν υλοποιηθούν τα σχέδια των Αμερικανών στην περιοχή της Ουκρανίας. Του είναι αδιάφορο αν οι ΗΠΑ θα δημιουργήσουν άλλο ένα προτεκτοράτο ενταγμένο στο ΝΑΤΟ. Του είναι αδιάφορο αν θα συνεχίσει να υπάρχει μία κυβέρνηση μαριονέτα. Του είναι αδιάφορο αν οι νεοναζί θα συνεχίσουν να βάζουν τη σφραγίδα τους στις πολιτικές εξελίξεις της Ουκρανίας. Του είναι αδιάφορο αν οι ρωσόφωνοι σφάζονται και καταπατούνται τα δικαιώματά τους από την κυβέρνηση του Κιέβου.

Αν κάποιος καταλήξει, λοιπόν, πως δεν τον ενδιαφέρει ο νικητής, τότε στους προηγούμενους πολέμους ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό από τη μια και το Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, τη Σερβία από την άλλη, δεν είχε καμία σημασία αν θα ηττάτο ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Μήπως ο Χουσείν, ο Άσαντ, ο Μιλόσεβιτς, ο Καντάφι αποτελούσαν θύλακες αντιιμπεριαλιστικού αγώνα; Δεν διεκδικούσαν άραγε καλύτερο μερίδιο για τις αστικές τους τάξεις; Κι όμως. Το μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς κινητοποιήθηκε κατά των αμερικανικών επεμβάσεων και κατήγγειλε σε όλους τους τόνους τον αμερικανό ιμπεριαλισμό. Και έπραξε απολύτως σωστά. Υπήρξαν βέβαια και οι εξαιρέσεις που αντί να δουν τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς έβλεπαν τον «σφαγέα» Μιλόσεβιτς ή δεν τους ενδιέφερε αν οι ΗΠΑ ηττηθούν στη Συρία ή όπου αλλού. Όμως η συνεπής αντιιμπεριαλισιτκή στάση της αριστεράς της χάρισε πολιτικούς πόντους. Δημιούργησε γεγονότα και συνέβαλε στην ανάπτυξη του κινήματος. Γιατί σήμερα, λοιπόν, η πρότερη γραμμή διαφοροποιείται; Ας απαντήσουν αυτοί που αποφάσισαν να αλλάξουν γραμμή.

Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας είναι μόνο κατ’ όνομα τέτοιος. Επί της ουσίας είναι πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και τον αμερικανατοϊκό άξονα. Επομένως, η ήττα αυτού του άξονα θα έχει τεράστια πολιτική σημασία. Θα δώσει μηνύματα στους λαούς αλλά και σε κυβερνήσεις ότι ο Γολιάθ μπορεί και να ηττάται. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ είναι οι δυνάστες της ανθρωπότητας με αναρίθμητες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και παρεμβάσεις πολιτικού, οικονομικού και στρατιωτικού περιεχόμενου. Με σφαγές σε όλα τα μήκη και πλάτη της υδρογείου. Με δίκτυο στρατιωτικών βάσεων που υπερβαίνουν τις 800 σε όλο τον κόσμο. Αυτός είναι ο μεγάλος εχθρός και για τον ελληνικό λαό. Αυτός ο πόλος είναι που πρέπει να ηττηθεί.

Σε περιπτώσεις όπως του σημερινού πολέμου δεν χωράνε ιδεολογικές καθαρότητες, γιατί πολύ απλά δεν θα τις βρούμε ποτέ και πουθενά (Λένιν)¹⁹. Η αναζήτηση τέτοιων καθαροτήτων οδηγεί σε παραλογισμούς, για να το πούμε κομψά, όπως για παράδειγμα σε συγγραφή άρθρων που στηλιτεύουν τις αυταπάτες της περίφημης Ουκρανής γιαγιάς με την κόκκινη σημαία²⁰.

Ε. ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΡΩΣΙΑ;

Όλα τα παραπάνω μήπως σημαίνουν ότι έχουμε αυταπάτες για τον Πούτιν και την πολιτική κατάσταση στη Ρωσία; Μήπως σημαίνουν ότι υιοθετούμε τα αφηγήματα της ρωσικής αστικής τάξης και του Πούτιν για τον διεξαγόμενο πόλεμο; Αν κάναμε κάτι τέτοιο θα ήμαστε τουλάχιστον αφελείς.

Το ξαναλέμε με έμφαση. Η Ρωσία είναι μία καπιταλιστική δύναμη και καμία σχέση δεν έχει με τη Σοβιετική Ένωση. Ο Πούτιν δεν διαπνέεται από γνήσια αντιναζιστικά αισθήματα και από ελάχιστα ως λίγο τον ενδιαφέρει να τσακιστεί ο νεοναζισμός στην Ουκρανία ή τον ενδιαφέρει στο βαθμό που στέκεται εμπόδιο στα σχέδια της ρωσικής αστικής τάξης. Άλλωστε ο ίδιος έχει διασυνδέσεις στην Ευρώπη με ακροδεξιά μορφώματα και ιδεολογικός του καθοδηγητής είναι ένας εθνικιστής. Επίσης, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι η παρέμβαση και η διευρυμένη επιρροή κομμουνιστικών δυνάμεων στην Ανατολική Ουκρανία δεν ήταν αρεστή στον Πούτιν και τη ρωσική αστική τάξη.

Αλλά τίθεται το ερώτημα: ανεξάρτητα από το αν ο Πούτιν χρησιμοποιεί τα δικά του προσχήματα, είναι ή όχι αλήθεια η ύπαρξη ισχυρού νεοναζιστικού πυρήνα στο εσωτερικό της Ουκρανίας ο οποίος επηρεάζει την πολιτική ζωή του τόπου και στηρίζει και στηρίζεται από την κυβέρνηση και τον αμερικανονατοϊκό άξονα; Γιατί αν κάποιος απαντήσει αρνητικά στο παραπάνω ερώτημα τότε αρνείται πεισματικά να δει την πραγματικότητα ή συμβαίνει κάτι άλλο. Και δυστυχώς έχουμε δει διάφορες φωνές που απομειώνουν την ειδική βαρύτητα αυτής της πραγματικότητας, δηλαδή, της ύπαρξης νεοναζιστικού ρεύματος στην Ουκρανία²¹.

Δεν γίνεται να κλείνουμε, επίσης, τα μάτια ούτε στην καταπίεση πληθυσμών που ζουν στην ουκρανική επικράτεια, ούτε τη δημιουργία ενός κινήματος με ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και τη δημιουργία δημοκρατιών με λαοκρατικά χαρακτηριστικά στην περιοχή του Ντονμπάς. Ούτε μπορούμε και να παραβλέψουμε τα ισχυρότατα αντιφασιστικά αισθήματα του ρωσικού λαού αλλά και μέρους του ουκρανικού λαού και τις πολύ ζωντανές μνήμες του Β΄ παγκόσμιου πολέμου.

Με άλλα λόγια ανεξάρτητα με το αν ο Πούτιν χρησιμοποιεί ως πρόσχημα τον αντιφασισμό, το τσάκισμά του έχει σημασία.

Αν, λοιπόν, θεωρεί κάποιος πως το επίδικο είναι η ήττα του αμερικανονατοϊκού άξονα δεν σημαίνει ότι είναι και πουτινικός. Άλλωστε, αν ο πόλεμος κλείσει με νίκη της Ρωσίας, ο Πούτιν θα κριθεί και για το τι θα ακολουθήσει αυτή τη νίκη. Και τίποτα και κανείς δεν εμποδίζει αυτόν που εύχεται την ήττα του άξονα να κατακεραυνώσει την πλευρά Πούτιν για τις όποιες πιθανές απαράδεκτες κινήσεις της στο μέλλον (π.χ. βίαιες προσαρτήσεις εδαφών στη ρωσική επικράτεια).

ΣΤ. ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: ΠΩΣ ΝΑ ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΟΤΑΝ ΔΙΑΦΩΝΟΥΜΕ;

Τα πρωτότυπα ιστορικά γεγονότα και ειδικά ο πόλεμος δημιουργούν αντιπαραθέσεις και αντιμετωπίζονται με διαφορετικές οπτικές. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις γεννούν και εντάσεις. Το πρόβλημα δεν είναι επ’ ουδενί οι διαφορετικές οπτικές εκτός κι αν κάποιος λειτουργεί αποδεδειγμένα ως ενεργούμενο. Το πρόβλημα είναι το πώς συζητάμε. Για να μην κρύβουμε τα λόγια μας αναφερόμαστε στο κομμουνιστικό κίνημα όπου η κατάκτηση μιας κουλτούρας διαλόγου δίχως ακρότητες και ταμπέλες αλλά με επιστημονική τεκμηρίωση και επιμονή είναι ζητούμενο. Στη συγκεκριμένη φάση κάποιοι χαρακτηρίζονται ως πουτινιστές και κάποιοι ως νατοϊκοί. Υπάρχουν και τέτοιοι αλλά αυτό δεν σημαίνει πως όποιος έχει την άλλη άποψη εντάσσεται αυτομάτως σε αυτές τις κατηγορίες. Σήμερα, απαιτείται άλλος τρόπος συζήτησης. Η απάντηση του ΚΚΡΟ στο ΚΚΕ είναι πρότυπο για το πώς πρέπει να συζητάμε, ανεξάρτητα από τη γνώμη που έχει κάποιος για το ΚΚΡΟ.²² Μπορεί και να μην συμφωνήσουμε ποτέ, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει να βαδίζουμε μαζί στους δρόμους του αγώνα. Άλλωστε μας ενώνει η αντίθεσή μας στην αποστολή στρατιωτικού υλικού και ίσως και στρατού στην Ουκρανία. Στις δύσκολες εποχές που ζούμε δεν περισσεύει κανείς…

1. Τσε Γκεβάρα Ερνέστο, Κείμενα, σελ. 191, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1988.

2. Δεν λείπουν βεβαίως και οι φωνές που λειτουργούν ως να είναι ενεργούμενα του Ζελένσκι και του ΝΑΤΟ. Βλέπε χαρακτηριστικά Κεφαλής Χρήστος στο α) https://xekinima.org/chr-kefalis-gia-ti-rosiki-eisvoli-stin-oykrania-kai-ta-kathikonta-tis-aristeras/ και β) https://xekinima.org/chr-kefalis-o-polemos-stin-oykrania-kai-oi-dimosiologoi-toy-nar/

3. Λένιν Β. Ι., Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, Άπαντα, τ.27, σελ. 392, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1986.

4. Λένιν Β. Ι., Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών, συλλογή άρθρων του Λένιν για το εθνικό ζήτημα, σελ. 107, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1992.

5. Για μία πρόταση ορισμού βλέπε Λιόσης Βασίλης, Ιμπεριαλισμός και εξάρτηση, Η προσέγγιση του Λένιν, η περίπτωση της Ελλάδας και κριτική του σχήματος της αλληλεξάρτησης, εκδ. ΚΨΜ, Γ΄ έκδοση, 2013.

6. Για την κριτική αυτών των απόψεων βλέπε αναλυτικότερα Λιόσης Βασίλης ό.π.

7. Λένιν Β. Ι., Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, Άπαντα, τ.27, σελ. 96, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1986.

8. Βλέπε αναλυτικότερα α) Williams Sam, «Είναι η Ρωσία ιμπεριαλιστική;», στο: Σημειώσεις για τον σημερινό ιμπεριαλισμό και την Αυτοκρατορία, Avant Garde, και β) Μαραγκός Κ., «Ρωσία και ιμπεριαλιστική ηγεμονία», x.x..

9. Λένιν Β. Ι., Άπαντα, «Εκτίμηση της στιγμής», τ. 31,, σελ. 132, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1986.

10. Β. Ι. Λένιν, «Η χρεοκοπία της Β’ Διεθνούς», στο Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, τ. 26, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1988, σ. 244-245.

11. Β. Ι. Λένιν, «Προς την Ι. Φ. Αρμάντ», στο Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, τ. 49, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, σ. 328-330.

12. Β. Ι. Λένιν, «Το VIII Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ», στο Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, τ. 42, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1988, σ. 124-125.

13. Βλέπε  Β. Ι. Λένιν, «Κάτω από ξένη σημαία», Άπαντα, τόμος 26, σελ. 138, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

14. Βλέπε αναλυτικότερα Μαρξ, Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία, σελ. 34, εκδ. Στοχαστής, 1976.

15.https://www.huffingtonpost.gr/entry/eyyrafa-apokaleptoen-tis-eposcheseis-tes-deses-ston-ykormpatsof-yia-me-epektase-toe-nato-pros-anatolas_gr_5a37b0c4e4b040881bec4801

16. Βλέπε αναλυτικότερα Brezinski Zbigniew, Η Γεωστρατηγική Τριάδα – Η συμβίωση με την Κίνα, τη Νέα Ευρώπη και τη Ρωσία, σελ. 100, εκδ. Ευρασία, 2002.

17. Βλέπε αναλυτικότερα Συλλογικότητα Οδησσός 2 Μαΐου, Ουκρανία, Κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές όψεις της σύρραξης στην Ουκρανία, εκδ. Κουκκίδα, 2017.

18. https://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB10014.html

19. «Γιατί, όταν νομίζει κανείς ότι μπορεί να νοηθεί κοινωνική επανάσταση χωρίς εξεγέρσεις των μικρών εθνών στις αποικίες και στην Ευρώπη, χωρίς επαναστατικές εκρήξεις μιας μερίδας των μικροαστών με όλες τις προλήψεις τους, χωρίς κίνημα των μη συνειδητών προλεταριακών και μισοπρολεταριακών μαζών ενάντια στο τσιφλικάδικο, εκκλησιαστικό, μοναρχικό, εθνικό κ.τ.λ. ζυγό, όταν σκέπτεται κανείς έτσι, σημαίνει ότι απαρνείται την κοινωνική επανάσταση. Είναι σαν να πρόκειται να συνταχθεί από το ένα μέρος ένας στρατός που θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του σοσιαλισμού”, και από το άλλο, ένας άλλος στρατός που θα πει: “εμείς είμαστε υπέρ του ιμπεριαλισμού”, κι αυτό φαντάζονται ότι θα είναι κοινωνική επανάσταση!! […].

»Όποιος περιμένει μια “καθαρή” κοινωνική επανάσταση δε θα τη δει ποτέ του. Αυτός είναι επαναστάτης στα λόγια που δεν καταλαβαίνει τι θα πει αληθινή επανάσταση» (οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο), Λένιν Β. Ι., Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την αυτοδιάθεση, Άπαντα, τ. 30, σελ. 54, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.

20. Βλέπε χαρακτηριστικά Βαγενάς Ελισαίος, «Απαγόρευση ή παραποίηση και δυσφήμιση;», Ριζοσπάστης, 7-8/5/22.

21. Για αυτήν υποβάθμιση βλέπε χαρακτηριστικά α) Μπόλαρης Λέανδρος, 10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, μαρξιστικό βιβλιοπωλείο, 2022, β) Περιοδικό άρδην, αφιέρωμα στην Ουκρανία, τ. 123, Φεβρουάριος-Απρίλιος 2022, γ) Μητραλιάς Γιώργος, «Η πουτινίζουσα αριστερά, οι τερατολογίες της και το ουκρανικό εθνικό ζήτημα», στο https://www.elaliberta.gr.

22. https://iskra.gr/skliri-apantisi-kk-rosias-sto-kke-pataei-se-dyo-varkes-sto-oukraniko/