Βιβλιοπαρουσίαση

«Αντέχουν οι ιδέες του Μαρξ;

Ανιχνεύοντας μια σύγχρονη στρατηγική για την Αριστερά.

Στο παρόν βιβλίο περιέχονται σειρά από κείμενα που παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση του Ερευνητικού Κέντρου «ΜΑΧΩΜΕ» για την «Αριστερά του 21^ου αιώνα», με αφορμή τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ. Παρ’ ότι μεταξύ τους διατηρούν σχετική αυτοτέλεια, αποτελούν στο σύνολο τους μια διαλεκτική ενότητα. Εκτός από αναστοχασμούς για τις βασικές ιδέες του Μαρξ, περιέχουν γόνιμους προβληματισμούς σχετικά με τις νεότερες εξελίξεις στη ζωή του καπιταλισμού, καθώς και διεισδυτικές κριτικές αναλύσεις, για τις αιτίες των αδιεξόδων των εγχειρημάτων υπέρβασης του, αναδείχνοντας ταυτόχρονα και τις κυριότερες «σταθερές» για μια φερέγγυα και ελπιδοφόρα πορεία στο μέλλον.

Ειδικότερα το κείμενο του γάλλου φιλοσόφου Jean Badou, αναφέρεται στη μεθοδολογία ανάλυσης του Μαρξ και τις μονομέρειες της θεώρησης του έργου του από διάφορες «σχολές» μαρξιστικής σκέψης και πολιτικού προσανατολισμού. Σε συνέχεια το κείμενο του Γιάννη Τόλιου, εξετάζει την ιστορική τάση της καπιταλιστικής συσσώρευσης και τις ενδογενείς αντιθέσεις του νεοφιλελεύθερου μοντέλου διαχείρισης, καθώς και τα εμπόδια που ορθώνονται στον αγώνα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων για την υπέρβαση του και τα «εναλλακτικά μέλλοντα» που προβάλλουν μπροστά στους εργαζόμενους στην πορεία προς μια ανώτερη κοινωνία. Στο κείμενο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου, εξετάζονται οι γεωπολιτικές αντιθέσεις του σύγχρονου ιμπεριαλισμού και κριτική θεώρηση των διαφόρων μαρξιστικών προσεγγίσεων, στο φως των νέων δεδομένων, της ανόδου του εθνικισμού και της επιθετικότητας του ιμπεριαλισμού, καθώς και των προϋποθέσεων για την εξασφάλιση λαϊκής κυριαρχίας και ισότιμης συνεργασίας μεταξύ των λαών. Με τη σειρά του το κείμενο του Γιώργου Μανιάτη, τονίζει τη σπουδαιότητα της μεθόδου του Μαρξ, στην ανάλυση του καπιταλισμού και γενικότερα στη φιλοσοφική θεώρηση της ανθρώπινης ιστορίας, τον παροδικό χαρακτήρα του συστήματος και την αναγκαιότητα επεξεργασίας σύγχρονης στρατηγικής και τακτικής της Αριστεράς, για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό και την απελευθέρωση του ανθρώπου.

Στο μεγάλο θέμα της αξιολόγησης των ιστοριών εμπειριών υπέρβασης του καπιταλισμού, ξεχωριστή θέση κατέχει το κείμενο του κουβανού ειδικού, Χοσέ Οριόλ Μαρέρο Μαρτίνες, για την εμπειρία σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της Κούβας, τις δυσκολίες, τα εμπόδια, αλλά και τις επιτυχίες, καθώς και το αγωνιστικό σθένος και τη διεθνιστική βοήθεια της λαϊκής κυβέρνησης της Κούβας σε λαούς και κινήματα, η οποία αποτελεί ζωντανό παράδειγμα για κάθε αγωνιζόμενο λαό για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική απελευθέρωση. Επίσης το κείμενο του Δημήτρη Καλτσώνη, εξετάζει τις θετικές εμπειρίες, αλλά και τις αστοχίες και τα λάθη λαϊκών επαναστάσεων του 20^ου αιώνα στην οικοδόμηση μιας νέου τύπου κρατικής εξουσίας και της δημιουργίας νέων παραγωγικών σχέσεων, καθώς και τις αιτίες των παραμορφώσεων και τη διαλεκτική σχέση δημοκρατίας και οικονομικής δυναμικότητας, στο δρόμο προς την πραγματική ελευθερία και την ειρηνική συμβίωση των λαών. Στο κείμενο του ρώσου καθηγητή Georgy Tsagkolov, επισημαίνεται ο σημαντικός ρόλος των ιδεών του Μαρξ στην προεπαναστατική Ρωσία και η συμβολή τους με την αποφασιστική παρουσία του Λένιν στην επιτυχίας της Οκτωβριανής επανάστασης. Σημειώνει τις διαφορετικές πρακτικές που εφάρμοσαν ο Λένιν και Στάλιν στην αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της ΕΣΣΔ, η οποία παρά την κατάληξη της, παραμένει πολύτιμη παρακαταθήκη (με τις θετικές και αρνητικές πλευρές) για γόνιμη αξιοποίηση των εμπειριών στο έδαφος των αφετηριακών ιδεών του Μαρξ και Λένιν.

Τα δύο τελευταία κείμενα, στη «λογική ροή» του βιβλίου, με ιδιαίτερα επίκαιρη σημασία, είναι το κείμενο του Ανδρέα Λύτρα, για το σύγχρονο υποκείμενο της κοινωνικής ανατροπής (την εργατική τάξη και την κοινωνική πλειονότητα), τις ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στις γραμμές του, υπό την επίδραση των νέων τεχνολογιών και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, την αυξανόμενη κοινωνική πόλωση, καθώς και η σημασία διατύπωσης ενός εναλλακτικού προγράμματος υπέρβασης του συστήματος εκμετάλλευσης. Τέλος το κείμενο του Ανδρέα Ζαφείρη, αναφέρεται στο ρόλο του Μαρξ στη δημιουργία της Α’ Διεθνούς των Εργατών και το αποφασιστικό του ρόλο στη διατύπωση Προγράμματος εναλλακτικής πρότασης, τόσο για την άμεση βελτίωση της ζωής των εργατών, όσο και ως δέσμη αφετηριακών μέτρων υπέρβασης του καπιταλιστικού συστήματος και κατάργησης της εκμετάλλευσης των εργατών. Αναλύονται επίσης οι εμπειρίες του διεθνούς Συνδικαλιστικού Κινήματος στον 20^ον αιώνα, καθώς και οι νεώτερες εξελίξεις στο ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα και τα κυριότερα μέτωπα πάλης και της αναγκαιότητας επίτευξης ενότητας δράσης, ως κρίσιμη προϋπόθεση για γενικότερες ανατροπές και χειραφέτηση της εργατικής τάξης.

Γιάννης Τόλιος, Μάϊος 2020