Το σφράγισμα σπιτιών ως σφράγισμα μυαλών και στομάτων

του Βασίλη Λιόση[1]

«Στο μυαλό είναι ο Στόχος. Το νου σου ε;», έγραφε η «καταραμένη» ποιήτρια Κατερίνα Γώγου. Αυτό ακριβώς μας έρχεται ως σκέψη κάθε μέρα αφού με την παρούσα κυβέρνηση δεν προλαβαίνουμε να δούμε και να χωνέψουμε όλη την πλημμυρίδα των αντιδημοκρατικών μέτρων που εφαρμόζει και ανακοινώνει.

            Έχουμε και λέμε:

• Απαγόρευση της κυκλοφορίας το βράδυ.
• Απαγόρευση συγκέντρωσης άνω των τεσσάρων ατόμων (η χούντα επέτρεπε έναν παραπάνω).
• Άγριος ξυλοδαρμός διαδηλωτών στις 17 Νοέμβρη και δεκάδες συλλήψεις με επιβολή εξοντωτικών προστίμων.
• Προπηλακισμός ακόμη και μελών του ελληνικού κοινοβουλίου και διώξεις αρχηγών κομμάτων.
• Αστυνομία στα πανεπιστήμια.
• Εκατομμύρια ευρώ για αγορά περιπολικών.
• Συλλήψεις ανθρώπων που ήθελαν να αφήσουν ένα λουλούδι στον τόπο δολοφονίας του Γρηγορόπουλου.
• Σύλληψη τριών συνδικαλιστών από τον χώρο του επισιτισμού που τόλμησαν να ανοίξουν ένα πανό με την επιγραφή «Πεινάμε» έξω από το Μαξίμου.
• Επιβολή προστίμων ακόμη και σε καρκινοπαθείς.
• Χειραγωγημένα ΜΜΕ και μπουκωμένα με δεκάδες εκατομμύρια.
• Άσκηση απροκάλυπτης λογοκρισίας σε δημοσιογράφους (Ακρίτα).
• Άρση ασυλίας βουλευτών (Πολάκης και Αδαμοπούλου).

Και μέσα σε όλα αυτά ο ανεκδιήγητος Χρυσοχοΐδης να δηλώνει με ύφος κάκιστου θεατρίνου πως ο κόσμος στις γειτονιές χαίρεται και χειροκροτεί την ελληνική αστυνομία! Είναι ο ίδιος άνθρωπος που στο παρελθόν από τη θέση του στελέχους του ΠΑΣΟΚ κατήγγειλε με σφοδρότητα τις δυνάμεις καταστολής επί κυβέρνησης ΝΔ. Τελευταίο του κατόρθωμα η απειλή πως αν χρειαστεί θα σφραγίσει περιοχές και σπίτια, κάνοντας αληθινά τα σενάρια των δυστοπικών ταινιών.

Και γιατί γίνεται όλο αυτό; Είναι απότοκο ιδεολογικών εμμονών; Είναι μήπως το αποτέλεσμα της ψυχοπαθολογίας ανισόρροπων ανθρώπων; Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι. Είναι το απελπιστικό στένεμα της αστικής δημοκρατίας, είναι η επιδίωξη να ελεγχθεί η σκέψη, είναι ο στόχος να συρρικνωθούν μέχρι εξαφάνισης οι κοινωνικές αντιδράσεις για αυτό που ζούμε και για αυτό που έρχεται. Η αντικοινωνική πολιτική στον τομέα της υγείας, το σχέδιο Πισαρίδη που είναι οδοστρωτήρας, η εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, όλα αυτά και τόσα άλλα πρέπει να περάσουν δίχως τριβές. Το κυβερνητικό κόμμα λόγω της ταξικής του φύσης και εξαιτίας των δημοσκοπικών ευρημάτων που προς ώρας το ευνοούν, έχει «τερματίσει» την πολιτική αυταρχισμού. Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη πεντάδα χωρών με τα πιο αντιδημοκρατικά μέτρα που έχουν ληφθεί στον πλανήτη.

Τι είναι, λοιπόν, αυτό που ζούμε; Ορισμένοι μελετητές το χαρακτηρίζουν ως μεταδημοκρατία (Κόλιν Κράουτς). Ο όρος αυτός είναι ανεπαρκής ή για να είμαστε πιο ακριβείς, είναι λανθασμένος. Εξηγούμε τους λόγους:

1. Η αστική δημοκρατία δεν ήταν ποτέ μία κατάσταση με σταθερά και αναλλοίωτα χαρακτηριστικά. Μετασχηματιζόταν ανάλογα με την έκβαση της ταξικής πάλης που είχε και έχει δυο συνιστώσες: α) το τσάκισμα των λαϊκών αντιδράσεων και β) τις αντιθέσεις που δημιουργούνταν ανάμεσα σε στρώματα της αστικής τάξης και αφορούν το μίγμα της εφαρμοζόμενης πολιτικής.
2. Ακριβώς για όλα τα παραπάνω η άνθιση της αστικής δημοκρατίας δεν αποτέλεσε μία ευγενική χορηγία των κυρίαρχων στους κυριαρχούμενους, αλλά προϊόν κοινωνικής διαπάλης.
3. Όταν το κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός θεωρούσαν απαραίτητη την κατάργησή της, τότε το έπρατταν. Αυτό μας δείχνουν οι δικτατορίες της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Αυτό μας έδειξε και ο ναζισμός και φασισμός.
4. Η αστική δημοκρατία ακόμη και στα καλύτερά της εμπεριέχει στοιχεία της επιβολής της κυρίαρχης τάξης, στοιχεία δηλαδή δικτατορίας. Αυτή η διαπίστωση βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση την ταύτιση της αστικής δημοκρατίας με τη δικτατορία. Θα επρόκειτο για ένα ολέθριο πολιτικό λάθος.
5. Οι δικτατορίες έχουν προϋποθέσεις: την κοινωνική αστάθεια ή καλύτερα την άνοδο της δράσης του λαϊκού παράγοντα, την επέμβαση του ξένου παράγοντα, πιθανώς την κυριαρχία ενός σκληρού τμήματος της αστικής τάξης έναντι άλλων (λέμε πιθανώς γιατί μπορεί η δικτατορία να αποτελεί και συμφωνία ανάμεσα στα τμήματα της αστικής τάξης, έστω και σιωπηρή), κι έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: πραξικόπημα για την κατάληψη της εξουσίας, τον στρατό στην κυβερνητική εξουσία, κατάργηση της εκλογικής διαδικασίας, απαγόρευση της λειτουργίας των κομμάτων πλην του κόμματος που έχει διαπράξει το πραξικόπημα, παύση λειτουργίας εργατικών σωματείων, φοιτητικών συλλόγων κ.ά., μη κυκλοφορία αντιπολιτευόμενων εφημερίδων και απόλυτη κυριαρχία των ελεγχόμενων ΜΜΕ, απόλυτο έλεγχο της δικαιοσύνης, πολιτικές διώξεις, φυλακίσεις, στημένες δίκες, εξορίες, πολιτικές δολοφονίες, απαγόρευση συγκεντρώσεων και οποιουδήποτε είδους πολιτική δράση. Βεβαίως, στη σημερινή φάση έχουμε κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά (π.χ. περιορισμός πολιτικής δράσης), αλλά δεν είναι στο εύρος που τη συναντάμε σε ένα δικτατορικό καθεστώς και φυσικά δεν υπάρχει το σύνολο όλων αυτών των χαρακτηριστικών.
6. Παρόλη την παραπάνω διαπίστωση δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα που βιώνουμε. Πρόκειται για μία νέα φάση που έλκει τις ρίζες της στη θεώρηση του ναζιστή νομικού Καρλ Σμιτ. Μιλάμε για την «περίφημη» κατάσταση εξαίρεσης κατά την οποία το κράτος μπορεί με συνοπτικές διαδικασίες και δίχως συναινέσεις να εφαρμόζει αυτό που επιθυμεί με οποιονδήποτε τρόπο. Μόνο που αυτή η κατάσταση εξαίρεσης τείνει πλέον να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά (Αγκάμπεν).
7. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις η αστική δημοκρατία αυτού του τύπου (κατάσταση εξαίρεσης) αρχίζει και γειτνιάζει επικίνδυνα με την κλασική δικτατορία. Η κατάσταση που επικρατεί στην Τουρκία μάς δίνει ένα τέτοιο παράδειγμα. Αλλά και σε άλλες χώρες με το πρόσχημα της πανδημίας λαμβάνονται τερατώδη αντιδημοκρατικά μέτρα που δεν έχουν καμία σχέση με την αντιμετώπιση του covid-19 ή ακόμη κι αν έχουν, η στόχευση είναι διπλή. Με άλλα λόγια η λήψη αντιδημοκρατικών μέτρων πάει να καλύψει την αδυναμία και την απροθυμία ενός συστήματος να αντιμετωπίσει την πανδημία αφού στρατηγική του επιλογή είναι η συρρίκνωση των δημόσιων δαπανών που ασφαλώς αγκαλιάζει και τον τομέα της υγείας, ενώ συγχρόνως επιβάλλεται ένα καθεστώς συρρικνωμένης και διαρκώς συρρικνούμενης δημοκρατίας που την επαύριον θα θυμίζει λίγο το προηγούμενο τοπίο.

Δεν πρέπει επ’ ουδενί να εξοικειωθούμε με την υπάρχουσα κατάσταση. Αν αυτό συμβεί, τότε θα έχουν πετύχει τον στόχο τους. Και η εξοικείωση αφορά και το μυαλό και τη δράση. Και τη θεωρία και την πράξη. Αν συνηθίσουμε το τέρας, τότε στο τέλος θα του μοιάσουμε, όπως πολύ εύστοχα είπε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Υ.Γ.1: Με όλα τα παραπάνω πιθανώς να ανακύψει ένα εύλογο ερώτημα: δεν θα έπρεπε η κυβέρνηση να λάβει μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης; Η απάντηση είναι καταφατική, αλλά υπάρχει ένα «αλλά». Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης πρέπει να συνοδεύονται από την ενίσχυση του δημόσιου τομέα υγείας, κάτι που όχι μόνο δεν γίνεται αλλά όπως είδαμε στον προϋπολογισμό οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν. Επίσης, δεν θα έπρεπε τα όποια μέτρα να είναι αντιφατικά. Για παράδειγμα, τι νόημα βγαίνει από το ότι επιτρέπεται η σύναξη εννέα ατόμων στις γιορτές την ώρα που τα λεωφορεία, οι συρμοί του μετρό και οι εργασιακοί χώροι είναι γεμάτα κόσμο; Τέλος, τα μέτρα είναι υποκριτικά. Το είδαμε στη συγκέντρωση της 17^ης Νοέμβρη όπου οι διαδηλωτές τήρησαν όλα τα μέτρα ασφάλειας, ενώ οι αστυνομικές δυνάμεις παραβίασαν κάθε μέτρο προστασίας.

Υ.Γ.2: Η παρούσα φάση είναι μία ευκαιρία για να διαπιστώσουμε πως η ελληνική αστική τάξη είναι από τις πιο σκληρές στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Το απέδειξε στη δικτατορία του Μεταξά, στον εμφύλιο, στο μετεμφυλιακό κράτος, στην επταετία και σε πολλές ακόμη περιπτώσεις. Το αποδεικνύει με εμφατικό τρόπο και σήμερα.

[1] Δημοσιεύτηκε στο documentonews.gr. Την εικόνα πήραμε από δημοσίευμα του Αγώνα της Κρήτης.