Τι πιστεύουν οι Γερμανοί σήμερα για τον ναζισμό;

των Βασίλη Λιόση[1] και Αριστομένη Συγγελάκη[2]

Όλο και ευρύτερα γίνεται γνωστό ότι η γερμανική κυβέρνηση επιχειρεί τη διείσδυση στην ελληνική νεολαία. Με αιχμές το πρόγραμμα «MOG / Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» και το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας το γερμανικό υπουργείο εξωτερικών επιχειρεί να παραχαράξει την Ιστορία της Κατοχής επιδιώκοντας να διαβρώσει τη νομιμοποιητική βάση διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών.

Προκύπτει το ερώτημα: Με ποιο ηθικό δικαίωμα επιχειρεί το γερμανικό κράτος να διδάξει στην ελληνική νεολαία τη δική του εκδοχή της Ιστορίας της Κατοχής και της Αντίστασης; Όμως εξίσου σημαντικό είναι το ερώτημα: Άραγε, τι γνωρίζει ο γερμανικός λαός για τον ναζισμό;

Θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε το δεύτερο ερώτημα επικαλούμενοι τα σημαντικά ευρήματα δύο αξιόλογων ερευνών που διεξήχθησαν στη Γερμανία.

Η πρώτη έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2012 από το πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin) σε πέντε κρατίδια και αφορούσε 7.500 μαθητές δυο τάξεων, που αντιστοιχούν στην ελληνική Γ΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου.[3] Παραθέτουμε παρακάτω κάποια από τα αποτελέσματα:

Ερώτηση 1: Τι πιστεύετε ότι κατά τη γνώμη σας καταργήθηκε εντελώς με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία;

Ερώτηση 2: Πώς αξιολογείτε εκείνη την εποχή; (Οι απαντήσεις αφορούν στα παιδιά γονιών που έζησαν στην ΟΔΓ).

Ερώτηση 3:  Στην πρόταση «ο εθνικοσοσιαλισμός είχε νομιμοποιηθεί από εκλογές» ένας στους τέσσερις απαντά θετικά!

Ενώ στην πρόταση «ο εθνικοσοσιαλισμός δεν ήταν δικτατορία – μόνο συγκεκριμένες ομάδες διώκονταν» οι απαντήσεις έχουν ως εξής:

Συμπεράσματα 1^ης έρευνας: τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας είναι ανησυχητικά. Στην πρώτη ερώτηση λιγότεροι από τους μισούς μαθητές απαντούν ότι υπήρξε κατάργηση των βασικών δικαιωμάτων στην χιτλερική Γερμανία. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι το 26% τω μαθητών δεν εκφράζεται αρνητικά για εκείνη την εποχή. Μία εποχή τρόμου, με χιλιάδες δολοφονίες, διώξεις, φυλακίσεις, στρατόπεδα συγκέντρωσης, βασανιστήρια.

Ωστόσο, το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο συνδέεται με την τρίτη ερώτηση. Ένας στους τέσσερις Γερμανούς δεν γνωρίζει πως ο Χίτλερ αν και έλαβε υψηλό ποσοστό στις εκλογές του 1933 (το 43,9% των ψήφων) εντούτοις δεν κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών στο γερμανικό κοινοβούλιο. Θυμίζουμε ότι οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν σε κλίμα βίας και τρομοκρατίας. Χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν και δολοφονήθηκαν. Οι ναζί, μη έχοντας την πλειοψηφία των εδρών, πέρασαν τις εξουσίες στον Φύρερ ενεργοποιώντας την «Πράξη Εξουσιοδότησης». Για να εγκριθεί το νομοθετικό αυτό πραξικόπημα δεν προσμετρήθηκαν οι ψήφοι των κομμουνιστών βουλευτών. Έτσι, λοιπόν, κατακτήθηκε η εξουσία από τους ναζί. Πραξικοπηματικά.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι πως ένας στους τέσσερις Γερμανούς μαθητές δεν θεωρεί ότι το εθνικοσιαλιστικό καθεστώς ήταν δικτατορία.

Η 2^η έρευνα

Εξίσου ενδιαφέροντα είναι και τα στοιχεία που προκύπτουν από μία δεύτερη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Institut für Interdisziplinäre Konflikt und Gewaltforschung (Universität Bielefeld). Η έρευνα αυτή διεξήχθη υπό τον τίτλο Multidimensionaler Erinnerungsmonitor (MEMO) I&II. Συγκεκριμένα η MEMO Ι πραγματοποιήθηκε από τον Δεκέμβριο του 2017 ως τον Φεβρουάριο του 2018 και η MEMO ΙΙ τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2018. Οι ερωτηθέντες ήταν 1000 άτομα από 17 ως 93 ετών.[4] Ας δούμε μερικές από τις ερωτήσεις και απαντήσεις της έρευνας ΜΕΜΟ ΙΙ.

Ερώτηση 1: Πόσα πιστεύετε ότι μάθατε στο σχολείο για την περίοδο Χίτλερ;

Ερώτηση 2: Πόσο συχνά συζητιόταν ή συζητιέται αυτό το θέμα μέσα στην οικογένειά σας;

Ερώτηση 3^η: Γιατί δεν το συζητούσατε ποτέ ή (το συζητούσατε) σπάνια; (το άθροισμα των ποσοστών υπερβαίνει το 100% επειδή υπήρχε η δυνατότητα απάντησης σε πάνω από μία επιλογές).

Ερώτηση 4^η: Είναι περίοδος που η Γερμανία πρέπει να σταματήσει να ασχολείται με το παρελθόν της;

Στην παραπάνω ερώτηση απάντησε θετικά το 32,6%!

Συμπεράσματα 2^ης έρευνας:

Στην πρώτη ερώτηση το 54,7% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι η γνώση που πήραν από το σχολείο για την περίοδο Χίτλερ δεν ήταν ικανοποιητική. Μιλάμε για τη χώρα όπου γεννήθηκε το τέρας του ναζισμού και το κράτος που διέπραξε εκατομμύρια δολοφονίες, βιομηχανοποίησε τον θάνατο, έκανε επικίνδυνα ιατρικά πειράματα ακόμη και σε μικρά παιδιά και δημιούργησε τους θαλάμους αερίων. Κι όμως! Όπως δηλώνουν πάνω από τους μισούς Γερμανούς μαθητές το γερμανικό σχολείο δεν παρέχει την ενδεδειγμένη γνώση για τη φρίκη του ναζισμού.

Τέλος, ένας στους τρεις Γερμανούς θεωρεί ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον για την περίοδο Χίτλερ. Αλήθεια, ποιος φταίει που ένα τόσο μεγάλο ποσοστό Γερμανών δεν ενδιαφέρεται να μάθει για ποιο λόγο στοχοποιήθηκαν, διώχθηκαν και θανατώθηκαν εκατομμύρια Εβραίοι, Ρομά, κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και φιλελεύθεροι, διανοητικά ανάπηροι, ομοφυλόφιλοι, κ.ά.; Ποιος φταίει που ένα σημαντικό μέρος των Γερμανών μαθητών δεν θέλουν να μάθουν ότι η Γερμανία είναι η βασική υπεύθυνη για τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο; Γιατί, άραγε, δεν ενδιαφέρονται οι Γερμανοί μαθητές να μάθουν για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που η ναζιστική Γερμανία διέπραξε σε ολόκληρη την Ευρώπη;

Αλήθεια, το γερμανικό κράτος προβληματίζεται από αυτή την κατάσταση; Αν ναι, τι κάνει ή τι προτίθεται να κάνει; Την ώρα, μάλιστα, που η ακροδεξιά στη Γερμανία το 2017 έλαβε σχεδόν 6 εκατομμύρια ψήφους;

Μήπως, λοιπόν, το γερμανικό κράτος αντί να παρεμβαίνει ωμά στην ελληνική εκπαιδευτική διαδικασία θα έπρεπε να ασχοληθεί με την ιστορική γνώση και τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση των Γερμανών μαθητών; Εκτός, αν, το μόνο που το ενδιαφέρει είναι η ακύρωση των απαράγραπτων και τεκμηριωμένων ελληνικών αξιώσεων έναντι της Γερμανίας.

Υ.Γ.: Για λόγους πληρότητας και αντικειμενικότητας πρέπει να αναφέρουμε ότι το 86,5% των Γερμανών έχει έρθει σε επαφή με χώρους ιστορικής μνήμης και μνημείων σχετιζόμενων με τον ναζισμό, κάτι αναμφισβήτητα θετικό. Το στοιχείο αυτό αποτελεί μία ακόμη ένδειξη ότι η καταδίκη του ναζισμού δεν διασφαλίζεται μόνο με επισκέψεις στους χώρους τέλεσης των ναζιστικών εγκλημάτων αλλά απαιτείται μία πολύ πιο συστηματική και βαθύτερη διαδικασία.

[1] Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας

[2] Διδάκτωρ ΕΚΠΑ, Συγγραμματέας Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου

[3]https://www.fu-berlin.de/presse/informationen/fup/2012/fup_12_181/index.html

[4]Stiftung-evz.de/handlungsfeld

Δημοσιεύτηκε στην Εφ. τ. Συν.