αναδημοσίευση δελτίου τύπου του debtjustice.org.uk
μετ. Γιάννης Τσίκολης
επιμ. Διονύσης Περδίκης
Οι αφρικανικές κυβερνήσεις χρωστούν τρεις φορές περισσότερο χρέος σε δυτικές τράπεζες, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και εμπόρους πετρελαίου απ’ ό,τι στην Κίνα και χρεώνονται με διπλάσιους τόκους, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε σήμερα από την οργάνωση Debt Justice. Οι δυτικοί ηγέτες μέσω της G7 έχουν αποδώσει την αποτυχία να σημειωθεί πρόοδος στην αναδιάρθρωση του χρέους στην Κίνα[1], αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτό είναι λάθος.
Μόλις το 12% του εξωτερικού χρέους των αφρικανικών κυβερνήσεων οφείλεται σε Κινέζους δανειστές σε σύγκριση με το 35% που οφείλεται σε δυτικούς ιδιώτες δανειστές, σύμφωνα με τους υπολογισμούς που βασίζονται σε στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας[2].
Επιπλέον, τα επιτόκια των ιδιωτικών δανείων είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνα των κινεζικών δανείων, ενώ οι πιο υπερχρεωμένες χώρες είναι λιγότερο πιθανό να έχουν το χρέος τους να κυριαρχείται από την Κίνα.
Τα στοιχεία δόθηκαν στη δημοσιότητα ενόψει της συνόδου των υπουργών Οικονομικών της G20 στις 15-16 Ιουλίου στην Ινδονησία. Οι ακτιβιστές καλούν τις δυτικές χώρες, ιδίως το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, να υποχρεώσουν τους ιδιώτες δανειστές να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα ελάφρυνσης του χρέους της G20, το Κοινό Πλαίσιο (Σ.τ.Μ., Common Framework). Τρεις αφρικανικές χώρες έχουν υποβάλει αίτηση για το Κοινό Πλαίσιο, καμία όμως δεν έχει λάβει ακόμη ελάφρυνση χρέους.
Ο Tim Jones, επικεφαλής της πολιτικής του Debt Justice, δήλωσε:
«Οι δυτικοί ηγέτες κατηγορούν την Κίνα για τις κρίσεις χρέους στην Αφρική, αλλά αυτό αποτελεί αντιπερισπασμό. Η αλήθεια είναι ότι οι δικές τους τράπεζες, οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων και οι έμποροι πετρελαίου είναι πολύ περισσότερο υπεύθυνοι, αλλά η G7 τους αφήνει να ξεφύγουν από το αγκίστρι. Η Κίνα συμμετείχε στο σύστημα αναστολής χρέους της G20 κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι ιδιώτες δανειστές δεν το έκαναν. Δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική λύση για το χρέος χωρίς τη συμμετοχή των ιδιωτών δανειστών. Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ θα πρέπει να θεσπίσουν νομοθεσία για να υποχρεώσουν τους ιδιώτες δανειστές να συμμετάσχουν στην ελάφρυνση του χρέους».
Ο Yungong Theo Jong, επικεφαλής προγραμμάτων στο Αφρικανικό Φόρουμ και Δίκτυο για το Χρέος και την Ανάπτυξη (Afrodad· Σ.τ.Μ., ) δήλωσε:
«Οι πολυμερείς και οι ιδιώτες πιστωτές παραμένουν οι μεγαλύτεροι πιστωτές των αφρικανικών κυβερνήσεων. Τα δάνεια από την Κίνα έχουν αυξήσει το χρέος της Αφρικής, αλλά πολύ λιγότερο από τους δυτικούς δανειστές. Όλοι οι δανειστές πρέπει να συμμετάσχουν στην ελάφρυνση του χρέους. Οι δυτικές κυβερνήσεις πρέπει να πρωτοστατήσουν, αναγκάζοντας τους ιδιώτες δανειστές να διαγράψουν τα χρέη».
Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το μέσο επιτόκιο των δανείων του ιδιωτικού τομέα είναι 5%, σε σύγκριση με 2,7% για τα δάνεια των κινεζικών δημόσιων και ιδιωτικών δανειστών.
12 από τις 22 αφρικανικές χώρες με τα υψηλότερα χρέη πληρώνουν σε ιδιώτες δανειστές πάνω από το 30% των συνολικών πληρωμών του εξωτερικού τους χρέους (Πράσινο Ακρωτήρι, Τσαντ, Αίγυπτος, Γκαμπόν, Γκάνα, Μαλάουι, Μαρόκο, Ρουάντα, Σενεγάλη, Νότιο Σουδάν, Τυνησία και Ζάμπια). Αντίθετα, οι πληρωμές χρέους προς τους κινέζους δανειστές ξεπερνούν το 30% μόνο σε έξι από τις 22 χώρες (Αγκόλα, Καμερούν, Δημοκρατία του Κονγκό, Τζιμπουτί, Αιθιοπία και Ζάμπια).
Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Kristalina Georgieva έχει καλέσει το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ να περάσουν νομοθεσία για να σταματήσουν οι ιδιώτες δανειστές να μπλοκάρουν τις συμφωνίες ελάφρυνσης του χρέους[3]. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας David Malpass έχει κάνει παρόμοιες εκκλήσεις[4]. Σχεδόν όλες οι διεθνείς συμβάσεις χρέους διέπονται από το δίκαιο της Νέας Υόρκης ή το αγγλικό δίκαιο, με το 90% των ομολόγων των χωρών που είναι επιλέξιμες για το πρόγραμμα ελάφρυνσης του χρέους της G20 να διέπονται από το αγγλικό δίκαιο[5].
Το 2020 και το 2021 η Κίνα συμμετείχε στην πρωτοβουλία της G20 για την αναστολή της εξυπηρέτησης του χρέους, αλλά το πρόγραμμα ανέστειλε μόνο το 23% των πληρωμών του εξωτερικού χρέους των χωρών που υπέβαλαν αίτηση, επειδή δεν συμπεριλήφθηκαν οι ιδιώτες και οι πολυμερείς δανειστές[6]. Οι δυτικές κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν τους ιδιώτες δανειστές τους να συμμετέχουν σε αναδιαρθρώσεις χρέους για να πείσουν την Κίνα να προχωρήσει και αυτή σε περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους.
[1] Για παράδειγμα, οι Υπουργοί Οικονομικών της G7 δήλωσαν τον Μάιο του 2022: «Όσον αφορά την εφαρμογή του κοινού πλαισίου, παραμένει ουσιαστικό να συμβάλουν εποικοδομητικά όλες οι σχετικές χώρες-πιστωτές, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που δεν ανήκουν στη Λέσχη των Παρισίων, όπως εκείνες, σαν την Κίνα, με μεγάλες ανεξόφλητες απαιτήσεις έναντι χωρών χαμηλού εισοδήματος που αντιμετωπίζουν προβλήματα βιωσιμότητας του χρέους, στις αναγκαίες επεξεργασίες του χρέους, όπως ζητήθηκε.» http://www.g7.utoronto.ca/finance/220520-communique.html.
[2] Όλα τα στοιχεία και οι υπολογισμοί περιλαμβάνονται στην ενημέρωση «Σε ποιον οφείλουν οι αφρικανικές κυβερνήσεις εξωτερικό χρέος;», η οποία είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση https://debtjustice.org.uk/wp-content/uploads/2022/07/Who-African-governments-debt-is-owed-to_Media-Briefing_07.22.pdf.
[3] «Πιέζουμε επίσης για ορισμένες από τις αλλαγές, νομικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο, για να κλείσουν τα παραθυράκια των ταμείων-γύπες (Σ.τ.Μ., vulture funds) και άλλων που εμποδίζουν την εξυγίανση του χρέους. Συζητάμε πώς μπορούμε να φέρουμε περισσότερα μέτρα έκτακτης ανάγκης στις συμφωνίες χρέους, πώς να πιέσουμε για περισσότερη διαφάνεια στο χρέος».
https://www.imf.org/en/News/Articles/2022/04/21/tr220421-transcript-of-the-imfc-press-briefing
[4] «Δεδομένου του βάθους της πανδημίας, πιστεύω ότι πρέπει να κινηθούμε επειγόντως για να εξασφαλίσουμε μια ουσιαστική μείωση του αποθέματος χρέους για τις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρέους. Με το ισχύον σύστημα, ωστόσο, κάθε χώρα, όσο φτωχή και αν είναι, μπορεί να χρειαστεί να παλέψει με κάθε πιστωτή. Οι πιστωτές είναι συνήθως καλύτερα χρηματοδοτημένοι με τους πιο ακριβοπληρωμένους δικηγόρους που τους εκπροσωπούν, συχνά σε δικαστήρια των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου που δυσχεραίνουν τις αναδιαρθρώσεις χρέους. Σίγουρα είναι δυνατόν οι χώρες αυτές -δύο από τους μεγαλύτερους συνεισφέροντες στην ανάπτυξη- να κάνουν περισσότερα για να συμβιβάσουν τις δημόσιες πολιτικές τους προς τις φτωχότερες χώρες και τους νόμους τους που προστατεύουν τα δικαιώματα των πιστωτών να απαιτούν αποπληρωμές από τις χώρες αυτές.» https://www.worldbank.org/en/news/speech/2020/10/05/reversing-the-inequality-pandemic-speech-by-world-bank-group-president-david-malpass.
[5] https://debtjustice.org.uk/press-release/g20-debt-suspension-request-90-of-bonds-governed-by-english-law
[6] https://debtjustice.org.uk/press-release/g20-initiative-leads-to-less-than-a-quarter-of-debt-payments-being-suspended
