«Οι ανακριτές της CIA γνώριζαν πως αυτά που έπρατταν ήταν παράνομα. Μάλιστα, ανησυχούσαν τόσο πολύ μη μαθευτούν που είχαν ζητήσει από τους ανωτέρους τους, αν ο Ζουμπάιντα πεθάνει την ώρα των ανακρίσεων, να αποτεφρωθεί. Αν επιβίωνε της ανάκρισης ζητούσαν διαβεβαιώσεις ό,τι “θα παραμείνει σε απόλυτη απομόνωση και χωρίς επικοινωνία για το υπόλοιπο της ζωής του”»
«Δεν ήρθα εδώ να πω ψέμματα ή να σας κοροϊδέψω ή να πω πως τάχα δεν είμαι εχθρός της αδικίας που επιβάλλετε. Είμαι εχθρός σας από όταν ήμουν παιδί, για όσα άδικα κάνετε κάτά του λαού μου, των Παλαιστινίων, βοηθώντας και συμμαχώντας με το Ισραήλ». Αμπού Ζουμπάιντα, στο αμερικάνικο στρατοδικείο, 2007
Τον Δεκέμβριο που μας έρχεται, βγαίνει στις αίθουσες ένα ντοκυμανταίρ, σε παραγωγή Ρέημοντ Μπόνερ, με τίτλο αυτόν που επιλέγουμε και γι’ αυτό το άρθρο: The Forever Prisoner, ο Αιώνιος Κρατούμενος. Κεντρικό πρόσωπο του ντοκυμανταίρ είναι ο σαουδάραβας και παλαιός μουτζαχεντίν, Αμπού Ζουμπάιντα, κρατούμενος στο Γκουαντάναμο, που την Τετάρτη που μας πέρασε απασχόλησε και το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ.
Ο Αμπού Ζουμπάιντα, που είχε στρατευτεί φοιτητής ακόμη κατά των σοβιετικών στο Αφγανιστάν, συνελήφθη στα 31 του χρόνια, στο Πακιστάν, το Μάρτιο του 2002, ως ύποπτος για τρομοκρατία. Ο τότε εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άρι Φλέτσερ, τον είχε χαρακτηρίσει «στρατολόγο, σχεδιαστή επιχειρήσεων, τρομοκράτη κλειδί στο στενό κύκλο του Οσάμα μπιν Λάντεν». Λίγο αργότερα ο ίδιος ο πρόεδρος Μπους θα ανέφερε πως ο συγκεκριμένος κρατούμενος συνεργάστηκε για ένα διάστημα κι ύστερα σταμάτησε να μιλάει, αλλά η CIA «ήξερε πως είχε και άλλες πληροφορίες και χρησιμοποίησε εναλλακτικές διαδικασίες [για να τις αποσπάσει]».
Σήμερα ο Αμπού Ζουμπάιντα έχει πια πατήσει τα 50 του. Τα πρώτα τεσσεράμισυ χρόνια της κράτησής του τα πέρασε σε μυστικές φυλακές της CIA εκτός αμερικανικού εδάφους – έναν ολόκληρο χρόνο πέρασε στην Πολωνία, ένα μεγάλο διάστημα στην Ταϊλάνδη και τη Λιθουανία. Οι ανακρίσεις στην Πολωνία έγιναν υπό την επίβλεψη των Τζέημς Μίτσελ και Μπρους Τζένσεν, ψυχολόγων που δούλευαν ως εργολάβοι για τη CIA και πληρώθηκαν πάνω από 80 εκατομμύρια δολάρια για να αναπτύξουν τις μεθόδους βασανισμού που χαρακτηρίζονταν ως «ανακριτικές». Ο Αμπού Ζουμπάιντα ήταν το πρώτο πειραματόζωο των μεθόδων τους. Τα βασανιστήρια και τα αποτελέσματά τους καταγράφονταν σε βίντεο. Βίντεο που καταστράφηκαν όλα.
Οι κατά Μπους «εναλλακτικές διαδικασίες», τα βασανιστήρια που έχει υποστεί καθ΄ όλο αυτό το διάστημα ξεπερνούν κάθε φαντασία – εκτός από αυτή των αμερικάνων βασανιστών του. Αποδεδειγμένα έχει περάσει το βασανιστήριο του πνιγμού (water boarding) ογδοντατρεις (83) φορές, τον έχουν κλείσει σε φέρετρο για μέρες, κάποιες φορές με το φέρετρο μισογεμάτο νερό, ώσπου έμαθαν ότι δεν αντέχει τα έντομα και γέμιζαν με αυτά το φέρετρο… Μετά, έπαιζαν δυνατά μουσική επί 24ωρου βάσεως, έχει υποχρεωθεί σε αγρυπνία και στάσεις που δεν του επέτρεπαν να κοιμηθεί, ασιτία, έχει μείνει μέρες γυμνός υποχρεωτικά, τον έχουν ξυλοκοπήσει αλύπητα*.
«Μετά τόσες ώρες βασανιστηρίων πνιγμού ο Αμπού Ζουμπάιντα ήταν τόσο απελπισμένος που αρκούσε να χτυπήσει δυό φορές τα δάχτυλά του ο πράκτορας της CIA [που τον βασάνιζε] για να ξαπλώσει, γυμνός και βρώμικος, πάνω στη σανίδα και να περιμένει το βασανιστήριό του. Όπως έδειξαν οι έρευνες της Γερουσίας, οι ανακριτές της CIA γνώριζαν πως αυτά που έπρατταν ήταν παράνομα. Μάλιστα, ανησυχούσαν τόσο πολύ μη μαθευτούν που είχαν ζητήσει από τους ανωτέρους τους, αν ο Ζουμπάιντα πεθάνει την ώρα των ανακρίσεων, να αποτεφρωθεί. Αν επιβίωνε της ανάκρισης ζητούσαν διαβεβαιώσεις ό,τι “θα παραμείνει σε απόλυτη απομόνωση και χωρίς επικοινωνία για το υπόλοιπο της ζωής του”», θα γράψει το New Yorker το 2015, αναφέροντας παράλληλα ό,τι τον συνέλαβαν με δύο μάτια και τον παρέδωσαν στο Γκουαντάναμο με ένα. Και θα προσθέσει πως «δεκάδες βιντεοσκοπήσεις των ανακρίσεων του Ζουμπάιντα καταστράφηκαν από την ίδια τη CIA». Όσο για το μάτι του, «η διαδικασία των ανακρίσεων προηγείται οποιασδήποτε ιατρικής», όπως ανέφερε στέλεχος της CIA. Κι όπως απεφάνθη, το 2003, ο δικηγόρος του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ Τζων Γου για την υπόθεση του – επίσης τυφλωθέντος στα βασανιστήρια λίβυου Ομάρ Ντεγκαγιές, που, οι βασανιστές του, του έχωναν τα δάχτυλά τους στα μάτια – «η απώλεια ή καταστροφή ενός οφθαλμού μπορεί να είναι νόμιμη εφόσον δεν μπορεί να αποδειχθεί πως έγινε με στόχο να προκληθεί σοβαρός πόνος στον κρατούμενο.».
Από το 2006 ο Αμπού Ζουμπάιντα κρατείται στο Γκουαντάναμο, απομονωμένος. Από το 2007 η CIA του έχει πει πως «αποδείχθηκε ότι δεν είναι σημαντικός», σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει ο ίδιος στους δικηγόρους του. Από τότε ξεκινούν και οι νομικές του προσπάθειες να αποδείξει τα βασανιστήρια που υπέστη, να διωχθούν οι βάρβαροι που τα εκτέλεσαν και να αφεθεί ελεύθερος.
Στο πλαίσιο αυτό, το 2008, πριν 13 χρόνια, υπέβαλλε αίτημα επανεξέτασης της νομιμότητας της κράτησής του, που φυσικά αμφισβητούσε, ζητώντας ή να του απαγγελθούν κατηγορίες ή να αφεθεί ελεύθερος. Το αίτημά του αυτό είναι που εξετάστηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Μαζί κατέθεσε και άλλες αγωγές και προσφυγές, μεταξύ των οποίων και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που τον έχει δικαιώσει από το 2014, σε αγωγή που κατέθεσε κατά της Πολωνίας, χώρα η οποία τον κράτησε και επέτρεψε στη CIA να τον βασανίζει στο έδαφός της, επί ένα έτος, την περίοδο 2002-2003. Το ευρωπαϊκό δικαστήριο επεδίκασε πρόστιμο 100.000 στην Πολωνία, τα οποία ο Ζουμπάιντα έχει διαθέσει για την παροχή βοήθειας σε θύματα βασανιστηρίων.
Στο δικαστήριο της Τετάρτης, το δικαστήριο που έγινε 13 χρόνια μετά, οι δικαστές έθεσαν ένα βασικό ερώτημα για τον τρόπο λειτουργίας της δικαιοσύνης στις ΗΠΑ: Γιατί τα ομοσπονδιακά δικαστήρια της χώρας αρνήθηκαν να εξετάσουν τη συγκεκριμένη αγωγή; Και, βεβαίως, έχει το δικαίωμα η κυβέρνηση των ΗΠΑ να επικαλείται «κρατικά μυστικά» για να εμποδίσει να λογοδοτήσουν όσοι τον βασάνισαν;
Την Παρασκευή που μας πέρασε, ο παραγωγός του ντοκυμανταίρ για τον Αιώνιο Κρατούμενο, ο Ρέημοντ Μπόνερ, που παρακολουθεί κάθε πτυχή της υπόθεσης Ζουμπάιντα, θύμισε την υπόθεση με άρθρο του στο ProPublica και στάθηκε σε όσα διεξήχθησαν στο ανώτατο αμερικάνικο δικαστήριο. Θύμισε πως υπάρχει προηγούμενη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, από το 2008, που δίνει στους κρατούμενους του Γκουαντάναμο το δικαίωμα να επικαλεστούν το habeas corpus: ή με ελευθερώνετε ή μου απαγγέλετε κατηγορίες. Από τότε, από το 2008, όπως γράφει, οι δικηγόροι του Ζουμπάιντα προσπάθησαν «ανεπιτυχώς» να εξεταστεί υπό αυτό το πρίσμα η υπόθεσή του. Αυτό το «ανεπιτυχώς» προκάλεσε σειρά ερωτήσεων από τους δικαστές της Τετάρτης, που δεν μπορούσαν να πιστέψουν (!) ό,τι τα ομοσπονδιακά δικαστήρια «τον άφησαν εκεί μέσα» και «αρνήθηκαν να αποφασίσουν», ενώ το habeas corpus έχει 13 χρόνια που έχει υποβληθεί. Ακόμη πιο εντυπωσιακό όμως είναι το γεγονός πως οι δικαστές της Τετάρτης χρησιμοποιούσαν ανοικτά τη λέξη «βασανιστήρια» κι όχι το διαβόητο «ενισχυμένες ανακριτικές μέθοδοι».
Οι δικηγόροι του Ζουμπάιντα όχι μόνον είχαν υποβάλλει, από το 2008 και έναν μόνο μήνα μετά την απόφαση περί habeas corpus, αλλά είχαν επανέλθει συνολικά 16 φορές ζητώντας να μάθουν την τύχη του αιτήματος στην αρχή από τον ομοσπονδιακό δικαστή Ρίτσαρντ Ρόμπερτς, που είχε την υπόθεση ως το 2016, και στη συνέχεια από τον ομοσπονδιακό δικαστή Έμετ Σάλιβαν. Αυτά, ενώ οι υποθέσεις habeas corpus θεωρούνται πρωτεύουσας σημασίας και άμεσης αντιμετώπισης.
Το 2019 οι δικηγόροι του Ζουμπάιντα έκαναν κάτι που είναι ασυνήθιστο: ζήτησαν να διατάξει το εφετείο τον Σάλιβαν να αποφασίσει. Όπως γράφει και ο Ρέημοντ Μπόνερ «οι δικηγόροι δεν θέλουν να προκαλούν τους δικαστές που έχουν αναλάβει κάποια υπόθεσή τους», αλλά εδώ φαινόταν ό,τι τίποτε άλλο δεν μπορεί να γίνει. Το εφετείο απέρριψε το αίτημα αλλά κάτι άρχισε να κινείται. Ο Σάλιβαν έδωσε την εντολή στη CIA να παραδώσει στους δικηγόρους του Αμπού Ζουμπάιντα μια σειρά εγγράφων, μεταξύ των οποίων και το ιατρικό του ιστορικό (αίτημα του 2009).
Τα έγγραφα παραδόθηκαν καταμαυρισμένα. Δεκάδες φράσεις είχαν σβηστεί. Η CIA δήλωσε ό,τι δεν μπορούσε να κάνει αλλοιώς, κι ότι χρειαζόταν έξι χρόνια για να εξετάσει ποιά έγγραφα μπορούσαν να δημοσιοποιηθούν.
Η θρασύτητα κι η βαρβαρότητα της απάντησης των μυστικών υπηρεσιών είναι και πάλι πέραν κάθε φαντασίας. Ήταν τόσο σίγουροι πως ποτέ κανείς δε θα αφήσει να δουν τα έγγραφα οι δικηγόροι του Αμπού Ζουμπάιντα, ώστε από το 2008 ως σήμερα δεν μπήκε καν στον κόπο της εκ νέου διαβάθμισης και του ελέγχου, απέναντι στην περίπτωση μιας δικαστικής έρευνας. Αντίστοιχη ήταν και η στάση, την περασμένη Τετάρτη, των εκπροσώπων του κράτους στο δικαστήριο. Οι δικαστες ρώτησαν ξανά και ξανά τον εισαγγελέα αν η κυβέρνηση Μπάιντεν θα φερθεί διαφορετικά από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις των ΗΠΑ και αν θα επιτρέψουν στον Αμπού Ζουμπάιντα να καταθέσει ενόρκως για όσα υπέστη όλα αυτά τα χρόνια. Και ο εισαγγελέας αρνήθηκε όλες τις φορές να δώσει οποιαδήποτε απάντηση. Ένας από τους δικαστές, ζήτησε «μια ευθεία απάντηση επιτέλους», αναφερόμενος στην πολυετή καθυστέρηση απόδοσης στοιχειώδους δικαιοσύνης, μια άλλη δικαστής ζήτησε «ξεκάθαρα να πει» το κράτος «αν θα του επιτρέψει να καταθέσει για όσα υπέστη» και να απαντήσει επιτέλους «με ένα ναι ή με ένα όχι».
Τέτοια απάντηση δεν υπήρξε. Και δεν γνωρίζουμε αν θα υπάρξει. Με την είσοδο του 2022, ο Αμπού Ζουμπάιντα θα έχει ήδη 20 χρόνια στη φυλακή, βασανιζόμενος και απομονωμένος. Η απανθρωπιά του συστήματος που τον εδίωξε και το ψεύδος της δήθεν «δικαιοσύνης» και του «κράτους δικαίου» είναι καταφανή. Η παρελκυστική τακτική ώστε να μην τιμωρηθούν οι εγκληματήσαντες εις βάρος του, ομοίως. Κι η φράση του Κλεμανσώ περί των ΗΠΑ ως της μόνης χώρας που πέρασε κατευθείαν από τη βαρβαρότητα στην παρακμή, χωρίς ενδιάμεση στάση στον πολιτισμό, κατέληξε να αποτελεί σοφή κουβέντα…
*Το μεγαλύτερο ποσοστό των πληροφοριών που κατέχουμε για την υπόθεση Ζουμπάιντα ήρθαν στο φως από τα Wikileaks.
Αναδημοσίευση από το ThePressProject
