του Βασίλη Λιόση
Οι νέες εξελίξεις στις ΗΠΑ μας προσφέρουν ένα πλήθος συμπερασμάτων.
Το αμερικανικό κεφάλαιο αντιλαμβανόμενο τις παγκόσμιες οικονομικές αλλαγές και πολιτικές εξελίξεις και κυρίως τη συνεχώς ανοδική οικονομική ισχύ της Κίνας, την επί της ουσίας πολεμική ήττα του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας, τη διαμόρφωση των BRICS και την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη (την οποία ουδόλως τη βλέπει αρνητικά ο Τραμπ και οι συν αυτώ), αντεπιτίθεται με αγριότητα. Κατ΄ αρχάς σε λεκτικό επίπεδο. Μένει να δούμε τι θα πράξει επί του πεδίου.
Το αμερικανικό κεφάλαιο κατανοεί ότι δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την κινεζική βαριά βιομηχανία και προσπαθεί με μέτρα τεχνικού χαρακτήρα να απαντήσει. Έτσι, αναγκάζεται να νοθεύσει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο μιλώντας για επιβολή μεγαλύτερων δασμών αλλά γίνεται και εξαιρετικά επιθετικό μιλώντας για προσάρτηση της Γροιλανδίας, της διώρυγας του Παναμά ακόμα και αυτού του Καναδά. Επαγγέλλεται πογκρόμ έναντι των μεταναστών.
Ωστόσο, όλα αυτά τα μέτρα διέπονται από αντιφάσεις. Για παράδειγμα η αύξηση των δασμών θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη γερμανική οικονομία η οποία στηρίζεται στις εξαγωγές. Ο Τραμπ προεκλογικά διαμαρτυρόταν ότι στους αμερικανικούς δρόμους κυκλοφορούν περισσότερες Mercentes από ό,τι Ford. Αν υλοποιηθεί η πολιτική των υψηλών δασμών αυτό θα σημάνει μια σοβαρή όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα στο αμερικανικό και γερμανικό κεφάλαιο. Ή ακόμη η εκδίωξη των μεταναστών θα γεννήσει πιθανότατα ένα σοβαρό εργασιακό πρόβλημα. Πόσοι οι Αμερικανοί θα θελήσουν να καλύψουν τις κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας που θα χαθούν λόγω αυτής της εκδίωξης;
Ο Τραμπ κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές παρά τον ρατσιστικό, θεοκρατικό, ανορθολογικό, εθνικιστικό, αντικομμουνιστικό και σεξιστικό λόγο του και παρά το γεγονός ότι έχει πλαισιωθεί από την αφρόκρεμα των μεγιστάνων της Αμερικής, κάτι που προσδίδει εντονότατα ταξικά χαρακτηριστικά στον ίδιο και τους Ρεπουμπλικάνους (όχι ότι αυτά εξέλειπαν ποτέ). Η εκλογική του νίκη αποδεικνύει ότι ήταν, είναι και θα παραμείνει ως το επίμαχο πεδίο ταξικής πάλης η οικονομία. Οι Δημοκρατικοί, ένα πολιτικό μόρφωμα που δεν μπορεί να ενταχθεί ιδεολογικά και πολιτικά ούτε καν σε αυτό το νεκροζώντανο μόρφωμα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, έπαιξαν με τη woke ατζέντα και τον δικαιωματισμό και έχασαν.
Ένα άλλο συμπέρασμα έχει να κάνει με την απευθείας εμπλοκή των κεφαλαιούχων στην πολιτική. Οι μεγιστάνες δεν δίνουν πλέον το χρίσμα σε γραφειοκράτες για να τους κάνουν τη (βρωμο)δουλειά αλλά την αναλαμβάνουν αυτοί οι ίδιοι. Αυτό το γεγονός υπερτονίζει το ότι βρισκόμαστε σε μια φάση έντονου σφιχταγκαλιάσματος κράτους και μεγάλου κεφαλαίου. Παλιά στις αναλύσεις αυτό ονομαζόταν κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός αλλά έτσι ονομάζεται και σήμερα. Τονίζει ακόμη τον αδηφάγο χαρακτήρα των μονοπωλίων ων οποίων τα κέρδη ισούνται ή υπερβαίνουν συχνά τον προϋπολογισμό ενός κράτους. Και ας μην ξεχνάμε ότι η άμεση εμπλοκή του μεγάλο κεφαλαίου στο κράτος δεν είναι μόνο αμερικανικό φαινόμενο. Αρκεί να θυμηθούμε την περίπτωση Μπερλουσκόνι στην Ιταλία.
Επιπροσθέτως, όλα δείχνουν πώς η ακροδεξιά στροφή που αγγίζει ακόμα και τις παρυφές του φασισμού και του ναζισμού είναι στρατηγική επιλογή μιας ισχυρότατης μερίδας του παγκόσμιου κεφαλαίου τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Η προσπάθεια να ανορθωθεί το ποσοστό κέρδους, οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και η πάλη για το μοίρασμα των αγορών, έχουν οξύνει τα επιθετικά χαρακτηριστικά αυτής της μερίδας του κεφαλαίου η οποία δεν διστάζει να ξαναφέρει στο προσκήνιο τον πολιτικό βρικόλακα. Και δεν θα διστάσει —όταν το θεωρήσει απαραίτητο— να τον αναστήσει για τα καλά και να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε ένα νέο ιμπεριαλιστικό σφαγείο. Ας μην ξεχνάμε πως το φαινόμενο του φασισμού-ναζισμού γεννήθηκε εντός του μονοπωλιακού σταδίου, δηλαδή του ιμπεριαλισμού. Εξέφραζε τα πιο επιθετικά τμήματα του ιταλικού και γερμανικού κεφαλαίου και τον διακαή πόθο τους, εκτός άλλων, να αποκτήσουν την πρωτοκαθεδρία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Δεν είναι λίγο ο Έλον Μασκ —που είναι κάτι σαν παρά τω πρωθυπουργώ— να χαιρετά ναζιστικά και να τον βλέπει όλη η υφήλιος. Εκατομμύρια, ίσως και δισεκατομμύρια, ανθρώπων είδαν αυτόν το χαιρετισμό και κανείς αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να εκτιμήσει τις επιπτώσεις του στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Ασφαλώς πολλοί άνθρωποι αηδίασαν και θύμωσαν με αυτή την κίνηση. Αλλά δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτό συνέβη σε όλους. Δεν είναι λίγο ο Μασκ να παρεμβαίνει υπέρ της ακροδεξιάς και του νεοφασισμού στην Ευρώπη. Δεν πρόκειται για συνηθισμένες καταστάσεις. Δεν είναι λίγο σε μία στημένη συζήτηση μεταξύ Μασκ και της επικεφαλής του νεοναζιστικού γερμανικού AfD, η δεύτερη να χαρακτηρίζει τον Χίτλερ…κομμουνιστή, αποδεικνύοντας ότι η θεωρία των δύο άκρων —του «κόκκινου» και μαύρου φασισμού— έχει στηθεί στα πιο σκοτεινά επιτελεία της παγκόσμιας αντίδρασης.
Μπαίνουμε σε μια νέα ιστορική φάση. Οι εξελίξεις θα είναι απρόσμενες αλλά αυτό που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι οι λαοί δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα απολύτως από την κυβέρνηση Τραμπ και τον τραμπισμό που όλοι οι εθελόδουλοι θα τρέξουν να τον ενστερνιστούν. Θυμίζουμε απλώς ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δημιουργώντας μια μεγάλων διαστάσεων κρίση στο εσωτερικό της προώθησε τη woke ατζέντα. Ωστόσο, μετά τη νίκη Τραμπ ο πρωθυπουργός έτρεξε να δηλώσει πώς «δεν μπορούν οι μειοψηφίες να επιβάλλονται στην κοινωνία!».
Η ανάγκη να συγκροτηθεί άμεσα ένα πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο πού να αντισταθεί στη συρρίκνωση της δημοκρατίας, στη βαρβαρότητα που βιώνουμε και να διεκδικήσει μια άλλη ζωή σε αυτήν την καταθλιπτική πραγματικότητα, είναι αναμφισβήτητη. Η μη συνειδητοποίηση της ιδιαιτερότητας αυτής της ιστορικής περιόδου και οι ολιγωρίες μπορεί να στοιχίσουν ανεπανόρθωτα.