του Δημήτρη Καλτσώνη
καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου
Πάντειο Πανεπιστήμιο
εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 17/7/2020
Αν ήμουν ο Ταγίπ Ερντογάν, ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ πώς θα στάθμιζα τις τυχόν αντιδράσεις της; Πόσο θα τις υπολόγιζα; Υπάρχει μακρά προϊστορία στο τρίγωνο ΕΕ, Ελλάδα, Τουρκία. Κατά συνέπεια, θα έπαιρνα χαρτί και μολύβι και θα κατάστρωνα ένα χάρτη, προκειμένου να βγάλω συμπεράσματα, να χαράξω δράσεις:
1. Από το 1976, πολύ λίγο μετά την εισβολή στην Κύπρο, η ηγεσία της τότε ΕΟΚ ενοχλούνταν όποτε οι ελληνικές κυβερνήσεις έθεταν το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας. Η θέση των ηγετών της ήταν ότι “η ΕΟΚ δεν είναι και δεν πρέπει να γίνει μέρος του προβλήματος Ελλάδος-Τουρκίας“.
2. Αργότερα, η ΕΟΚ – ΕΕ δεν εγγυήθηκε τα σύνορα της Ελλάδας όταν σε διακήρυξή της το 1992 η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση (ΔΕE), μια θνησιγενής προσπάθεια δημιουργίας ευρωπαϊκού στρατού, έκλεισε το θέμα ξεκαθαρίζοντας ότι δεν μπορεί να γίνει “επίκληση των εγγυήσεων και δεσμεύσεων του άρθρου V σε διαμάχες μεταξύ μελών της ΔΕΕ και του ΝΑΤΟ“.
3. Το Δεκέμβριο του 1999 στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής η απόφαση των συμπερασμάτων προέτρεπε σε προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης και αναφερόταν σε “κάθε εκκρεμή διαφορά” καθώς και σε “άλλα συναφή θέματα” στις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας. Αναγνώριζε δηλαδή την τουρκική θέση ότι δεν υπάρχει μόνο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Νομιμοποιούσε το σύνολο των διεκδικήσεων της Τουρκίας. Αυτό μάλιστα έγινε λίγα χρόνια μετά την τουρκική πρόκληση στα Ίμια και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε ικανοποιήσει τα αιτήματα των ΗΠΑ και της Τουρκίας να μην θέσει εμπόδια στην ενταξιακή της πορεία προς την ΕΕ.
4. Το 2002 στη συμφωνία ΝΑΤΟ και ΕΕ διευκρινίστηκε ότι η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφαλείας δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον της Τουρκίας.
5. Η θέση της ΕΕ έναντι των σύγχρονων τουρκικών προκλήσεων είναι εκείνη της φραστικής μόνο συμπαράστασης προς την Ελλάδα ή κάποιες φορές, ακόμη χειρότερα, των ίσων αποστάσεων. Στην περίπτωση του Μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης η ΕΕ αρχικά περιορίστηκε σε συστάσεις (ούτε κάν φραστική καταδίκη της Τουρκίας). Η αρχική μάλιστα ανακοίνωση της Γερμανίας ήταν ότι δεν μπορεί να τοποθετηθεί επί του Μνημονίου επειδή δήθεν δεν γνώριζε τις λεπτομέρειες. Οι κυρώσεις προς την Τουρκία έμειναν στα χαρτιά.
6. Ειδικά η Γερμανία δείχνει τελευταία να αναζητά μια κάποιου είδους ειδική σχέση της ΕΕ με την Τουρκία, γεγονός που εγκυμονεί ενδεχομένως ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα για την ελληνική πλευρά.
7. Η πολιτική της ΕΕ όλα τα τελευταία χρόνια συνίσταται στην προτροπή προς τις δυο χώρες να προσφύγουν στο Δικαστήριο της Χάγης για όλα τα αμφισβητούμενα ζητήματα δηλαδή για όλες τις παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας. Ωθεί έμμεσα (;) σε ένα διακανονισμό ο οποίος δεν θα βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και στα κυριαρχικά δικαιώματα που αυτό καθορίζει.
Ο Τ. Ερντογάν και το αντιδραστικό καθεστώς της Άγκυρας προφανώς τα συνυπολογίζουν όλα αυτά. Οι ελληνικές κυβερνήσεις;
