Αποστολή στη Λέσβο: Ανθρώπινα δικαιώματα στον βούρκο του Καρά Τεπέ

Τη Δευτέρα το πρωί φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης, προκειμένου να μιλήσουμε με πρόσφυγες από το καινούργιο καμπ του Καρά Τεπέ, που όμως πολλοί ονομάζουν Νέα Μόρια. Την προηγουμένη το βράδυ είχε χιονίσει, λοιπόν ξέραμε ότι θα μιλήσουμε με ανθρώπους που τη νύχτα είχαν κοιμηθεί μέσα σε σκηνή χωρίς θέρμανση (παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για το αντίθετο).

Φτάσαμε κατά τύχη μία μέρα που την προηγούμενη είχε χιονίσει, οπότε χρειάστηκε για πρώτη φορά να αντιμετωπίσουμε από κοντά το βλέμμα ενός ανθρώπου που ρωτούσε επίμονα: εσύ θα το άντεχες αυτό, έστω και για μία μέρα; Πήραμε τη συνέντευξη σε έναν πολύ ωραίο χώρο, όμως εκείνη την ημέρα δεν λειτουργούσε η θέρμανση. Από τη μία κρυώναμε γιατί έξω είχε χιόνια και από την άλλη βεβαίως ντρεπόμασταν να το ομολογήσουμε και στον εαυτό μας ότι κρυώνουμε, δίπλα σε ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε σκηνή χωρίς θέρμανση. Η μια από τους πρόσφυγες που μας μίλησαν, την ημέρα που έβρεξε καταρρακτωδώς είδε να πέφτει η σκηνή της από τον αέρα και κοιμήθηκε στον δρόμο. Ένας άλλος μας έδειχνε στο κινητό του βίντεο όπου σήκωνε το πλαστικό στρώμα του και είχε νερά από κάτω, και πάνω σε αυτά τα νερά κοιμόταν.

Από τη δικτατορία του Τόγκο στο Καρά Τεπέ

Το Τόγκο είναι μια μικρή χώρα της Αφρικής με μακρά αποικιακή ιστορία και ταραγμένη πολιτική ζωή, ακόμη και σήμερα. Ως προς την ελευθερία του Τύπου, μετά τον νόμο του 2015 που αφορά τη συκοφαντική δυσφήμιση και τις ψευδείς ειδήσεις εκφράζονται ακόμη πιο έντονες ανησυχίες για την ελευθερία της έκφρασης, ενώ πολλές ιστοσελίδες είδαν να περιορίζεται η επισκεψιμότητά τους μετά τις εκλογές του 2015.

Στις 30 Ιουνίου του 2019 έγιναν εκλογές μετά από 27 χρόνια, από τις οποίες απείχε η αντιπολίτευση, στην οποία ανήκει ο πρόσφυγας που μας μίλησε. Η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αφορούν την ελευθερία της έκφρασης, αυθαίρετη χρήση βίας και αυθαίρετη κράτηση, χρήση βασανιστηρίων και ατιμωρησία για την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το Τόγκο δεν θεωρείται παρ’ όλ’ αυτά χώρα υψηλού προσφυγικού προφίλ και αυτό ακριβώς είναι το πολιτικό αδιέξοδο αυτού του σκεπτικού. (Εδώ μπορείτε να αναζητήσετε τη σχετική κυβερνητική απόφαση, η οποία κρίνει πως το Τόγκο είναι ασφαλής χώρα προέλευσης). Για τον συγκεκριμένο άνθρωπο όμως αυτή η χώρα δεν υπήρξε καθόλου ασφαλής, ήταν τόπος βασανιστηρίων.

Υπάρχει μία πλειάδα δηλώσεων κυβερνητικών αξιωματούχων οι οποίοι έχουν πει σε διαφορετικές παραλλαγές ότι οι άνθρωποι που καταφθάνουν στην Ελλάδα δεν είναι πρόσφυγες, διότι δεν προέρχονται από προσφυγικές χώρες. Αυτό έχει φτάσει σε σημείο να δηλώνεται από επίσημα χείλη ότι αυτοί που έφτασαν δεν μοιάζουν με πρόσφυγες!

Ο πρόσφυγας με τον οποίον μιλήσαμε ζήτησε να μην αναφερθεί το όνομά του, φοράει μάσκα και σκούφο και έτσι καλύπτεται το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου του, και μας συστήθηκε ως Donald Trump! Αυτή είναι μία ακόμη οδυνηρή υπενθύμιση για μας, ότι υπάρχουν άνθρωποι που όσο και αν τους έχει φερθεί σκληρά ή ακόμη και αδυσώπητα η ζωή, διατηρούν το χιούμορ τους, έστω για λίγο. Το ίδιο ισχύει για όλον αυτόν τον καταυλισμό στον οποίον βλέπεις ανθρώπους να έχουν στοιβαχτεί σε σκηνές ακατάλληλες για το χειμώνα κι όμως να παίζουν ποδόσφαιρο.

Ο “Ντι” λοιπόν με το παράδειγμα του μας υπενθυμίζει, για να μην πω ότι μας βροντοφωνάζει, πως η κατάταξη που έχουμε κατά νου μπορεί να αποτελεί κατάφωρη αδικία απέναντι στο παράδειγμα ενός ανθρώπου ο οποίος βρέθηκε φυλακισμένος στη χώρα του από ένα δικτατορικό καθεστώς, βασανίστηκε, και τώρα βρίσκεται πάλι φυλακισμένος στην Ελλάδα για λόγους που πρέπει όλοι μαζί να αναζητήσουμε. Και μαζί ότι φυλακίστηκε και βασανίστηκε ως δημοσιογράφος που αποκάλυψε κρατικά εγκλήματα, και τώρα ακολουθεί οδηγίες αστυνομικών που προτρέπουν τους πρόσφυγες να μη βιντεοσκοπούν τα χιόνια.

Χρειάστηκε προσοχή στο σχεδιασμό για το πώς θα τον συναντήσουμε διότι βεβαίως οι πρόσφυγες δεν παίρνουν άδεια για να μιλήσουν με δημοσιογράφους. Τον συναντήσαμε λοιπόν σε αυτόν τον χώρο και τον ακούσαμε να μας να μας μιλάει για το τι έχει περάσει στη χώρα του, να αγωνιά για την έκβαση του αιτήματος ασύλου του και τέλος, εμμέσως, να διαμαρτύρεται.

Δεν έχουμε συνηθίσει τους πρόσφυγες να διαμαρτύρονται, αλλά ακόμη και αν προσπαθήσουμε πάρα πολύ να αποφύγουμε τους δραματικούς τόνους στην περιγραφή αυτής της κατάστασης, πώς αλλιώς να την περιγράψουμε, αν όχι ως κραυγή διαμαρτυρίας, τη φράση ενός ανθρώπου που κάθεται απέναντι μας και μας λέει ότι δεν τους φερόμαστε ούτε καν σα  ζώα, γιατί ακόμα και τα ζώα έχουν κάποια αξία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι παρατημένοι εκεί πέρα σαν να μην έχουν την παραμικρή αξία.

Διαβάστε όλο το ρεπορτάζ και δείτε βίντεο με τις συνεντεύξεις στο ThePressProject.gr