Αντιφάσεις

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 4/11/2020

Η αναζήτηση συμμαχιών και συνεργασιών στο διπλωματικό επίπεδο στις συνθήκες όξυνσης της επιθετικότητας του καθεστώτος Ερντογάν είναι μονόδρομος. Αυτό είναι εύκολα αντιληπτό από όλους. Και μάλιστα χρειάζεται αναζήτηση συνεργασιών πέρα από τους παραδοσιακούς συμμάχους. Τούτο γίνεται κατανοητό ακόμη και από εκείνους που ευελπιστούν ότι οι παραδοσιακοί σύμμαχοι θα στηρίξουν την Ελλάδα. Προφανώς αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο η σημερινή κυβέρνηση (όσο και η προηγούμενη) συνεχίζει την προσπάθεια ανάπτυξης σχέσεων με το Ισραήλ. Ετοιμάζεται μάλιστα περαιτέρω για μια τριμερή συνάντηση με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ινδία. Ανακύπτουν ωστόσο δύο σημαντικά προβλήματα στην προσπάθεια αυτή.

Πρώτο, ο παραδοσιακός πυλώνας στον οποίο βασίζεται η εξωτερική μας πολιτική είναι σαθρός. Επιχαίρουν για παράδειγμα πολλοί, επειδή ο απερχόμενος υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο δήλωσε χτες ενόψει των νέων προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας ότι “η Ελλάδα αποτελεί παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή”. Και λοιπόν; Ποια είναι η πρακτική αξία τέτοιων δηλώσεων; Τι σημαίνει αυτό από την άποψη της ουσιαστικής υπεράσπισης των κατά το διεθνές δίκαιο κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας; Τώρα, νομίζω, το γνωρίζουμε. Τίποτα απολύτως.

Δεύτερο, η ανάπτυξη σχέσεων με χώρες όπως το Ισραήλ εντάσσουν αντικειμενικά τη χώρα μας σε αλλότριες αντιπαραθέσεις. Είναι γνωστός ο ρόλος των κυβερνήσεων του Ισραήλ στην περιοχή. Εξακολουθούν να καταπιέζουν εδώ και δεκαετίες τον παλαιστινιακό λαό, γεγονός που τις στιγματίζει ηθικά στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης. Αποτέλεσαν πάντοτε τον χωροφύλακα των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή έχοντας παράλληλα τις δικές τους αυτοτελείς επιδιώξεις και σχέδια. Οι σχέσεις τους με την Τουρκία σήμερα είναι συγκρουσιακές αλλά υπάρχουν σαφή δείγματα και από το παρελθόν ότι εύκολα μπορούν να μετατραπούν σε σχέσεις συνεργασίας και διαμοιρασμού της ισχύος και των ζωνών επιρροής στην περιοχή.

Εξάλλου, το Ισραήλ, όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία είναι οι χώρες εκείνες που αντιτάχθηκαν από την αρχή στη σύμβαση για το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, τη σύμβαση δηλαδή την οποία η χώρα μας δικαίως επικαλείται σταθερά. Δεκάδες (65 σίγουρα) είναι επίσης οι καταδικαστικές αποφάσεις του ΟΗΕ για παραβίαση του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ. Όσο για την συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εντάσσεται και αυτή στο σχεδιασμό των συμμαχιών του Ισραήλ και στους άξονες που διαμορφώνονται στη Μέση Ανατολή για την κατανομή των σφαιρών επιρροής. Η δε προσέγγιση με την Ινδία το μόνο που θα επιτύχει είναι να ευχαριστήσει τις ΗΠΑ και να δυσαρεστήσει ίσως την Κίνα.

Υπάρχει αλήθεια λόγος να εμπλέκεται η χώρα μας σε τέτοια σχέδια; Είναι αλήθεια αξιόπιστο ένα τέτοιο διπλωματικό μέτωπο; Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι τέτοιοι διεθνείς παράγοντες θα προσφέρουν σε τυχόν κρίσιμη ώρα την οποιαδήποτε βοήθεια στον ελληνικό λαό;