Ας μην ακολουθούμε άκριτα

του Δημήτρη Καλτσώνη

αν. καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 14/1/2020

Με τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού οι ΗΠΑ, υπό την προεδρία Τραμπ, έδειξαν με πιο εμφατικό από κάθε άλλη φορά τρόπο ότι ο σεβασμός που τρέφουν για τις ιδρυτικές αρχές του ΟΗΕ είναι μηδενικός. Αυτή τη φορά ξεπέρασαν ένα ακόμη όριο αφού, από το τέλος το β’ παγκοσμίου πολέμου δεν είχε δολοφονηθεί, σε συνθήκες κατά τις οποίες δεν έχει κηρυχθεί επίσημα πόλεμος, ανώτατος πολιτικός ή στρατιωτικός αξιωματούχος. Οι κατοπινές εξελίξεις έδειξαν όμως ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν πλέον τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν έναν στρατιωτικό περίπατο στην περιοχή.

Αναλόγως, διαφαίνεται ολοένα και ευκρινέστερα ότι, όπως συνέβη στη Συρία, αντίστοιχα και στη Λιβύη οι ΗΠΑ και οι Νατοϊκοί σύμμαχοί τους δείχνουν να χάνουν την πρωτοβουλία. Αντ’ αυτών, αναδύεται πανταχούσα παρούσα σχεδόν η ρωσική διπλωματική, πολιτική και στρατιωτική παρέμβαση. Από τα παραπάνω δεν πρέπει να συμπεράνει κανείς ότι οι ΗΠΑ θα παραμεριστούν εύκολα, ότι θα περάσουν σε δεύτερο ρόλο στο ιστορικό προσκήνιο έτσι εύκολα και ήσυχα. Κάθε άλλο. Οι σπασμωδικές κινήσεις του προέδρου Τραμπ το αποδεικνύουν αυτό.

Σε ότι αφορά όμως τη χώρα μας, τα παραπάνω πρέπει να οδηγήσουν σε αναστοχασμό και επειγόντως σε αναπροσανατολισμό της εξωτερικής μας πολιτικής. Μέχρι τώρα ήταν βαθιά ανήθικο και επικίνδυνο να επικροτούμε τυφλά την επεμβατική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Επιπλέον, όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένα, δεν πρόσφερε καμιά προστασία στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Όποτε υπήρξε πρόβλημα, οι ΗΠΑ τήρησαν δήθεν ουδέτερη στάση αλλά στην πραγματικότητα ευνοήσαν τις επιδιώξεις του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος. Αυτό συνέβη πολλές φορές στο παρελθόν: από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο μέχρι τα Ίμια και τα πιο πρόσφατα γεγονότα. Έχει γι’ αυτό σημασία να τονιστεί ότι η επίσημη (που διαψεύστηκε τελικά) ή η άτυπη ανάθεση (που υπάρχει ούτως ή άλλως) στις ΗΠΑ του ρόλου επιδιαιτητή για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις μόνο πολιτική μυωπία και ιστορικό δογματισμό αποδεικνύει.

Σήμερα είναι δύο φορές πιο αδιέξοδη και πιο επικίνδυνη η επιλογή της τυφλής υπακοής στα κελεύσματα των ΗΠΑ. Η επικείμενη ψήφιση στη Βουλή της νέας σύμβασης για τις βάσεις, η παροχή επιπλέον διευκολύνσεων στις ΗΠΑ δεν θα παράγουν παρά μόνο αρνητικά αποτελέσματα για τον ελληνικό λαό. Ακόμη πιο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί τυχόν απόπειρα εμπλοκής της Ελλάδας στον εμφύλιο της Λιβύης, όπου διεξάγεται ένας πόλεμος δι’ αντιπροσώπων για τον έλεγχο της πλούσιας αυτής περιοχής.

Η εμπλοκή στα σχέδια των ΗΠΑ και γενικότερα στις διενέξεις των μεγάλων δυνάμεων μόνο κινδύνους εγκυμονεί. Ας μην ακολουθούμε άκριτα κανέναν, ας μην εμπλεκόμαστε σε συγκρούσεις, ας κάνουμε καινούργιους φίλους. Παρότι καμιά ελληνική κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν αμφισβήτησε στα σοβαρά το δόγμα της υποταγής στις ΗΠΑ, είναι ίσως καιρός να το ξανασκεφτούμε. Μόνο και μόνο από ένστικτο επιβίωσης.