Μια επιλογή από τα πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα, διηγήματα (και graphic novels) που κυκλοφόρησαν φέτος στην Ελλάδα και τα προτείνουν συντάκτες του ΠΡΙΝ. Είναι αυτονόητο ότι τα βιβλία αυτά δεν έχουν εορταστικό χαρακτήρα αλλά μας συντροφεύουν όλες τις ημέρες του χρόνου. Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας μας θα ακολουθήσουν αντίστοιχες προτάσεις για βιβλία εκτός μυθοπλασίας.

Iωάννα Καρυστιάνη, Ψιλά γράμματα, εκδ. Καστανιώτη

Για πρώτη φορά η Ιωάννα Καρυστιάνη, μια ευγενική και ξεχωριστή μορφή του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, μιλά στο νέο μυθιστόρημά της «και» για το Πολυτεχνείο. Όχι με τα μάτια των πρωταγωνιστών αλλά του κεντρικού της χαρακτήρα που δεν είναι ούτε φοιτητής ούτε εξεγερμένος. Η αφήγηση εκτείνεται από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα και οι τόποι της είναι η Αθήνα, το Αγρίνιο και η Κρήτη. Το παιχνίδι της μνήμης κυριαρχεί, της μνήμης που δεν την πλάθουμε πάντα όπως θέλουμε αλλά υπόγεια μας πλάθει αυτή. Αριστοτεχνική γραφή, ευαισθησία, χιούμορ και μελαγχολία, βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο αλλά, όταν χρειαστεί, η συγγραφέας σφάζει με το μπαμπάκι τις μικροαστικές συμβάσεις.

Αλέξης Πανσέληνος, Λάδι σε καμβά, εκδ. Μεταίχμιο

Τρεις είναι οι χρονικές περίοδοι στις οποίες εκτυλίσσεται αυτό το ωραίο μυθιστόρημα: ένα καλοκαίρι του 1966, δικτατορία, μεταπολίτευση. Αρχικά ένα ξέγνοιαστο και έντονα ερωτικό καλοκαίρι σε ένα νησί, με κεντρικά πρόσωπα τον Σπύρο, έναν ταλαντούχο 20χρονο φοιτητή της Σχολής Καλών Τεχνών, και δύο αδελφές. Όμως η ερωτική ιστορία τελειώνει οικτρά, ο Σπύρος βυθίζεται στις τύψεις και την ντροπή, έρχεται η δικτατορία κι εκείνος εγκαταλείπει τις σπουδές του, την τέχνη του, τα όνειρά του. Ζωές που το νήμα τους κόβεται «πριν καν ξεκινήσει». Να σημειώσουμε ότι στο βιβλίο αυτό συναντάμε μια αναφορά στην κατάληψη της Νομικής του Φεβρουαρίου του 1973, η οποία πολύ σπάνια αναφέρεται στην ελληνική λογοτεχνία.

Φρεντερίκ Α. Φαζαρντί Βελούδινο γάντι, μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, Εκδόσεις των Συναδέλφων

«Ό,τι κι αν λένε όλοι αυτοί οι ηλίθιοι πολιτικοί αναλυτές, η προσεχής μάχη θα είναι ένας ταξικός πόλεμος και θα διεξαχθεί στις πόλεις. Κι εγώ δεν πρόκειται να διαλέξω τον στρατό των Βερσαλλιών… Δεν θα σταματήσουμε το κοινωνικό κίνημα και την εξέγερση των νέων αυξάνοντας τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εσωτερικών». Η άποψη του αστυνομικού διευθυντή Παντοβάνι στο Παρίσι –βασικού ήρωα του τρομερού Φαζαρντί– διαπερνά αυτό το απολαυστικό νουάρ μυθιστόρημα (γραμμένο το 1993 αλλά εκδοθέν πρόσφατα), που ξεχειλίζει από δράση, σουρεαλιστικό χιούμορ, πολιτικό σχολιασμό και κοινωνική κριτική με αφορμή μια αντιδραστική πολιτική συνομωσία που σπέρνει πτώματα με τους πιο παράδοξους τρόπους. Εξαιρετική για μία ακόμα φορά η μετάφραση του Γιάννη Καυκιά.

 

Θωμάς Κοροβίνης, Μπέμπης, εκδ. Άγρα

Ένα μυθιστόρημα αφιερωμένο στον θρυλικό Δημήτρη Στεργίου ή Μπέμπη (1927-1972), έναν θεϊκό δεξιοτέχνη του μπουζουκιού. Η αφήγηση είναι σε πρώτο πρόσωπο, ένας μακρύς μονόλογος του ίδιου του Μπέμπη που απευθύνεται σε έναν φανταστικό φίλο, με πολλές εύστοχες παρεμβολές στίχων από ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια. Αν και γνώρισε μεγάλες δόξες στο πάλκο, ο Μπέμπης κατέληξε «απένταρος μπεκρής» — και είναι σπαρακτικές οι τελευταίες σελίδες όπου εκείνος πορεύεται προς το θάνατο. Ο συγγραφέας, γνωστός για τις γνώσεις και την αγάπη του για το λαϊκό τραγούδι στο οποίο έχει θητεύσει, είναι σαν να στέλνει μια ερωτική επιστολή όχι μόνο στον Μπέμπη αλλά και σε πολλούς λαϊκούς καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες.

Ιερώνυμος Λύκαρης – Παναγιώτης Τσαούσης Πάσα θανάτου, εκδ. Καστανιώτη

Ένα διήγημα του Ιερ. Λύκαρη, που έχει δώσει λαμπρά δείγματα γραφής στο πολιτικό νουάρ, δημοσιευμένο το 2008 και βασισμένο σε πραγματικά περιστατικά, διασκευάζεται σε graphic novel με εικονογράφηση του Π. Τσαούση, ενός από τους πιο δημιουργικούς Έλληνες κομίστες. Ένας διεφθαρμένος μπάτσος, διαπλεκόμενος με τον αντιπρόεδρο της Βουλής και το οργανωμένο έγκλημα δολοφονεί έναν νεαρό Ρομά στο Ζεφύρι… και από εκεί ξετυλίγονται όλα. Κι εκεί που φαίνεται ότι η εξουσία έχει νικήσει αμετάκλητα, έρχεται ο από μηχανής τιμωρός με μια κάθαρση τσιγγάνικης έμπνευσης που αποδίδει «πρόσκαιρη δικαιοσύνη». Τραγικά επίκαιρη αυτή η φανταστική (αλλά όχι εξωπραγματική) ιστορία μετά τη δολοφονία του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη…

Τεύκρος Μιχαηλίδης, Εικασία 3ν+1, εκδ. Ψυχογιός

Πολλοί είναι οι αναγνώστες που αγάπησαν τα μυθιστορήματα του Τεύκρου Μιχαηλίδη, όπως πολλοί νέοι χάρη σ’ αυτόν γνώρισαν και αγάπησαν τα μαθηματικά (και έξω από τις σχολικές αίθουσες). Σε αυτό το νέο βιβλίο του, τα μαθηματικά μπλέκονται δεξιοτεχνικά με ένα αστυνομικό μυστήριο το οποίο καλείται να λύσει μια δυναμική υπαστυνόμος. Ο μπλεγμένος με τα κυκλώματα της νύχτας Κριστιάνο, που όλοι πίστευαν ότι μια μέρα θα γινόταν μεγάλος ποδοσφαιριστής, βρίσκεται δολοφονημένος στην Κυψέλη. Στην ιστορία εμπλέκονται μια στρίπερ-μαθηματικός, ένας ναρκομανής, πρώην γκόλντεν μπόι κι ένας γραφικός άστεγος με πλατιά μόρφωση. Με λίγα λόγια, ο Τ. Μιχαηλίδης είναι ένας συγγραφέας τον οποίο μπορούμε να εμπιστευόμαστε.

Δήμητρα Παπαδοπούλου, Ο έρωτας είναι παιχνίδι, μωρό μου, εκδ. διόπτρα

Ας μη βιαστούμε να κατατάξουμε το πρώτο μυθιστόρημα της δημοφιλούς και ταλαντούχου ηθοποιού, σεναριογράφου και θεατρικής συγγραφέα στη «λάιτ» ή τη «ροζ» λογοτεχνία, παρόλο που οι αισθηματικές υποθέσεις της κεντρικής ηρωίδας καταλαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος στο βιβλίο. Ταυτόχρονα η συγγραφέας απεικονίζει την ατμόσφαιρα των Εξαρχείων και των πέριξ στη δεκαετία του ’80, τον νεαρό κόσμο της αναρχοαυτονομίας, τα μπαρ, τα ξενύχτια, τις καταλήψεις, τους επαρχιώτες και τους Αθηναίους και το κάνει με χιούμορ και λαϊκότητα, με αμεσότητα και απλότητα. Περιγράφει χώρους και καταστάσεις που η ίδια έζησε αν και το βιβλίο αυτό δεν είναι αυστηρά αυτοβιογραφικό.

 

Oγιούζ Ατάι, Αποσυνάγωγοι, μτφρ. Νίκη Σταυρίδη, εκδ. Gutenberg

Ένα μυθιστόρημα που θεωρείται σταθμός και «επανάσταση» στην τουρκική λογοτεχνία, εκδίδεται στη χώρα μας μισό αιώνα μετά την πρώτη έκδοσή του στην Τουρκία το 1972. Ο συγγραφέας του πέθανε το 1977 σε ηλικία 45 ετών, αγνοημένος χωρίς να προλάβει να δει τη θριαμβευτική πορεία αυτού του βιβλίου, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για πολλούς μεταγενέστερους Τούρκους πεζογράφους. Ένας μηχανικός συγκλονίζεται από την είδηση της αυτοκτονίας ενός παλιού του φίλου και αρχίζει μια έρευνα αναζητώντας τα αίτια του θανάτου του. Η αναζήτηση αυτή αλλάζει και τον ίδιο και σταδιακά τον οδηγεί εκτός της νέας μεσοαστικής τουρκικής κοινωνίας. Βιβλίο δύσκολο αλλά συναρπαστικό και επιπλέον ένας μεταφραστικός άθλος.

Χαρούκι Μουρακάμι Το κουρδιστό πουλί, μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου, εκδ. Ψυχογιός

Σε αυτό το μυθιστόρημα του διάσημου Ιάπωνα συγγραφέα (και πολύ αγαπητού στους Έλληνες αναγνώστες) τίθεται το ερώτημα αν τελικά είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να καταλάβει απόλυτα κάποιον άλλο. Ο τριαντάχρονος κεντρικός ήρωας χάνει τη δουλειά του, τη γάτα του και λίγο αργότερα τη γυναίκα του και αρχίζει να τους αναζητά. Η ήρεμη ρουτίνα της ζωής του ανατρέπεται και ξεκινά μια παράξενη διαδρομή στην οποία τον καθοδηγούν διάφοροι χαρακτήρες που ο καθένας τους έχει να του αφηγηθεί και από μία ιστορία. Αστυνομικό μυστήριο, το χρονικό ενός γάμου υπό διάλυση, μια ανασκαφή θαμμένων μυστικών του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου όλα αυτά συνυπάρχουν σε αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα.

Γιώργος Κοζανιτάς, Εμείς που χάσαμε το όνομά μας, εκδ. Φιλύρα

Ένα ενδιαφέρον δυστοπικό μυθιστόρημα για μια πόλη με αποκλεισμένο το κέντρο, που συχνά θυμίζει την ταινία Απόδραση από τη Νέα Υόρκη αλλά και τα Εξάρχεια μαζί με το σημερινό αθηναϊκό κέντρο του «εξευγενισμού» και της αστυνομοκρατίας. Το περιτειχισμένο κέντρο, όπου εφορμούν τρομοκρατικά οι «Υπνοβάτες» (πόσο μοιάζουν με τις ομάδες ΔΙΑΣ και Δράση), εποφθαλμιούν οι Μεσίτες και η «Ανασυγκρότηση» (το νέο καθεστώς αστικής κυριαρχίας) και βλέπουν από μακριά οι τουρίστες, ενώ τα ναρκωτικά κυριαρχούν (κάποιο ονομάζεται φέις). Μέσα στην πόλη δρουν η Αλληλεγγύη και η Αντίσταση και διασταυρώνονται φιλίες και έρωτες, αδυσώπητα συμφέροντα και εγκληματίες, κατεστραμμένες ζωές και ελπίδες ανυπακοής.

 

Μπέρτολτ Μπρεχτ Ιστορίες του κυρίου Κόινερ, μτφρ. Πέτρος Μάρκαρης, εκδ. Κείμενα

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκδίδεται η πλήρης σειρά των Ιστοριών του κυρίου Κόινερ, τις οποίες ο Μπρεχτ έγραφε από το 1927 έως το τέλος της ζωής του. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει Ιστορίες που ανακάλυψε ο Ελβετός ιδιοκτήτης του σπιτιού σε ένα μπαούλο στην αποθήκη με τα κατάλοιπα του Μπρεχτ που ανήκουν στο Αρχείο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Όπως σημειώνει ο μεταφραστής Πέτρος Μάρκαρης, «Ο κύριος Κόινερ απαλλάσσει το άτομο από την αλλοτριωμένη ματιά του και το βοηθάει να δει το γεγονός, όχι σαν φυσικό, καθημερινό γεγονός, μα σαν κάτι αφύσικο, σαν αποτέλεσμα διαδικασιών που πηγάζουν από μια ταξική κοινωνία, προκαθορίζουν το γεγονός και το κατευθύνουν».

Κώστας Μπαρμπάτσης Λυκοχαβιά, εκδ. Κέδρος

Τα έξι, αρκετά μεγάλα ως προς την έκτασή τους, διηγήματα με φόντο τα δύσβατα βουνά της Ηπείρου διαδραματίζονται στα χρόνια του ελληνοϊταλικού πολέμου, της κατοχής, του εμφυλίου και της μετανάστευσης. Έχοντας στο επίκεντρο τους ανθρώπους των βουνών και τη σχέση τους με την φύση, τα διηγήματα μας θυμίζουν έντονα τον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα Τσιγκίζ Αϊτμάτοφ. Με δυνατό του σημείο τη χαρακτηριστική ντοπιολαλιά της Ηπείρου, ο συγγραφέας φέρνει στην επιφάνεια μια άλλη ζωή, για να μας μιλήσει για τον αγώνα, την αξιοπρέπεια, τη φιλία αλλά και τη μοναξιά και την υπαρξιακή αγωνία της ανθρώπινης κατάστασης.

 

Κόρμακ ΜακΚάρθι, Ο επιβάτης και «Stella Maris», μτφρ. Γ. Κυριαζής, εκδ. Gutenberg

Ο 89χρονος Κόρμακ ΜακΚάρθι θεωρείται από αρκετούς ο σπουδαιότερος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας. Μετά από 16 χρόνια απουσίας, μάς πρόσφερε όχι ένα αλλά δύο βιβλία τα οποία κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα με διαφορά ενός μήνα. Τα αλληλένδετα μεταξύ τους μυθιστορήματα αφηγούνται την καταδικασμένη ερωτική ιστορία ενός αδελφού και μιας αδελφής. Τα δύο αδέρφια βασανίζονται από την κληρονομιά του πατέρα τους, ενός φυσικού που βοήθησε στην ανάπτυξη της ατομικής βόμβας και από την αγάπη και την εμμονή τους ο ένας για τον άλλον. Πρόκειται για μια αλληγορία για την ιστορία της Αμερικής, της επιστήμης αλλά και του δυτικού πολιτισμού.

Σάλι Ρούνεϊ, Όμορφε κόσμε, πού είσαι, μτφρ. Σ. Κάσδαγλη, εκδ. Πατάκη     

Αναζητώντας έναν όμορφο κόσμο ή καλύτερα τη θέση τους σε αυτόν, τέσσερις νέοι ήρωες μας συστήνονται στο τελευταίο μυθιστόρημα της αιρετικής Μαρξίστριας Σάλι Ρούνεϊ, της «φωνής της νέας γενιάς». Πρόκειται για, το τρίτο έργο της σημαντικής Ιρλανδής συγγραφέως μετά τα βιβλία Συζητήσεις με φίλους και Κανονικοί άνθρωποι. Λίγο πριν τα 30 τους, οι πρωταγωνίστριες του βιβλίου μετράνε σχεδόν δέκα χρόνια φιλίας από το πανεπιστήμιο. Κυρίως μέσα από τις ανταλλαγές μηνυμάτων θίγουν όλα τα μεγάλα ζητήματα που κυριαρχούν στις αναζητήσεις των σημερινών millenians από την κλιματική κρίση, τον καπιταλισμό, την οικονομική ανισότητα και τη βιομηχανία της ομορφιάς, μέχρι ζητήματα θρησκείας, έρωτα, σεξ και αισθητικής.

Αναδημοσίευση από το ΠΡΙΝ