Βολιβία: 8 Νοεμβρίου ορκίζεται η νέα κυβέρνηση – αναλυτικά τα αποτελέσματα
του Βασίλη Ξυδά
Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψουν τη νίκη του MAS. Τα exit polls, που το βράδυ των εκλογών δείχνανε 52,4% και 53%, δεν ήταν παρά μια ελαφρά πρόγευση αυτού που θα ακολουθούσε. Η ολοκλήρωση της καταμέτρησης το πρωί της Παρασκευής 23 Οκτωβρίου, στις 9 και 20΄ π.μ. τοπική ώρα, ανέβασε το σκορ του MAS στο απρόσμενο 55,1%, ενώ ο κύριος αντίπαλός του, ο κεντροδεξιός Κάρλος Μέσα, έπεσε τελικά στο 28,83%.
Παρά τους εύλογους φόβους και όσα συζητούντο προεκλογικά για πιθανή νοθεία ή για βίαιες αντιδράσεις σε περίπτωση νίκης του MAS, παραδόξως το καθεστώς –τόσο το πολιτικό και μηντιακό σύστημα όσο και η οικονομική και κοινωνική ελίτ– έδειξε έτοιμο να παραδοθεί στη λαϊκή βούληση, απρόθυμο για οποιαδήποτε περιπέτεια εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα. Μόνο κάποιες περιθωριακές διαμαρτυρίες υπήρξαν από συγκριτικά μικρές “ομάδες πολιτών”, και αυτές μάλλον από κεκτημένη ταχύτητα παρά από κάποιο σχέδιο. Τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μαζέψουν την κατάσταση.
Για την ώρα όλα δείχνουν να κυλούν πολύ πιο ομαλά απ’ ό,τι θα μπορούσε να ελπίζει κανείς. Όλοι οι αντίπαλοι του MAS, περιλαμβανομένου και του ακροδεξιού Φερνάντο Καμάτσο, έκαναν δηλώσεις αποδοχής των αποτελεσμάτων. Το ίδιο και ο ‘σκληρός’ Υπ. Εσωτερικών της ντε φάκτο κυβέρνησης, Αρτούρο Μουρίγιο. Όπως ανακοινώθηκε από την Πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης, Έβα Κόπα, η ορκωμοσία του Λούις Άρσε και του Νταβίντ Τσοκεχουάνκα θα γίνει πιθανότατα στις 8 Νοεμβρίου.
Περιμένοντας τα νεώτερα, ας συνοψίσουμε τις διάφορες όψεις του εκλογικού αποτελέσματος, ολοκληρώνοντας την εικόνα του προηγούμενου άρθρου.
Τα τελικά αποτελέσματα
Η συμμετοχή ανήλθε στο 88,42%. Εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ήσαν 7.332.926. Ψήφισαν 6.483.893. Έγκυροι ψήφοι 95,01%. Άκυρα 3,58%. Λευκά 1,41%.
Έλαβαν:
· Λουίς Άρσε (MAS): 3.393.978 ψήφοι / 55,10%
· Κάρλος Μέσα (CC): 1.775.943 ψήφοι / 28,83%
· Λουίς Φερνάντο Καμάτσο (Creemos): 862.184 ψήφοι / 14,00%
· Tσι Χιουν Τσουνγκ (FPV): 95.245 ψήφοι / 1,55%
· Φελισιάνο Μαμάνι (Pan-Bol): 31.770 ψήφοι / 0,52%
Ας σημειωθεί ότι ο Έβο Μοράλες είχε πάρει και μεγαλύτερα ποσοστά (το 2009 και το 2014 ξεπέρασε το 60%), όμως σε απόλυτους αριθμούς οι ψήφοι που πήρε το MAS σ’ αυτές τις εκλογές είναι οι περισσότεροι απ’ όσους το κόμμα αυτό έχει πάρει οποτεδήποτε στο παρελθόν.
· Εκλογές 2005 | Ε.Μοράλες: 1.544.374 / 53,72% (εγγεγρ. 3.671.152, συμμετοχή 84,50%)
· Εκλογές 2009 | Ε.Μοράλες: 2.943.209 / 64,22% (εγγεγρ. 4.948.823, συμμετοχή 95,67%)
· Εκλογές 2014 | Ε.Μοράλες: 3.173.304 / 61,35% (εγγεγρ. 6.243.138, συμμετοχή 87,89%)
· Δημοψ. 2016 | Πρόταση Έβο: 2.546.135 / 48,70% (εγγεγρ. 6.502.069, συμμετοχή 84,45%)
· Εκλογές 2019 | Ε.Μοράλες: 2.889.359 / 47,08% (εγγεγρ. 7.315.364, συμμετοχή 88,31%)
· Εκλογές 2020 | Λ.Άρσε 3.393.978 / 55,10% (εγγεγρ. 7.332.926, συμμετοχή 88,42%)
Γερουσία και Πολυεθνική Νομοθετική Συνέλευση
Μαζί με τις Προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν εκλογές για τα δύο νομοθετικά σώματα της Βολιβίας: τη Γερουσία και την Πολυεθνική Νομοθετική Συνέλευση (Κοινοβούλιο ή Κάτω Βουλή). To MAS εξασφάλισε την απόλυτη πλειοψηφία και στα δύο σώματα. Δεν πέτυχε όμως την αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων που απαιτείται για ειδικές αποφάσεις, και την οποία διέθετε από το 2009.
Σημαντικό είναι ότι η νέα Γερουσία συνίσταται στην πλειοψηφία της από γυναίκες. Η σύνθεσή της είναι 20 γυναίκες και 16 άνδρες. Συγκίνηση προκάλεσε το γεγονός ότι μεταξύ των νεοεκλεγέντων Γερουσιαστών του MAS είναι η Πατρίσια Άρσε Γκουζμάν, πρώην δήμαρχος του Βίντο στην Κοτσαμπάμπα, που πέρυσι τον Νοέμβριο είχε υποστεί τη βία και τον εξευτελισμό από ακροδεξιές νεολαιίστικες ομάδες που έδιναν τον τόνο στην εξέγερση εναντίον του εκλογικού αποτελέσματος του 2019.
Στην αριστερή φωτογραφία είναι η Πατρίσια Άρσε την ώρα που διαπομπεύεται από τους εξτρεμιστές της ακροδεξιάς στις 6 Νοεμβρίου 2019. Την απήγαγαν, σέρνοντάς τη βίαια έξω από το γραφείο της, της έκοψαν τα μαλλιά, την περιέλουσαν με κόκκινη μπογιά, της επέβαλαν να βαδίσει μαζί τους ξυπόλητη και διάφορα άλλα. Την θεώρησαν υπεύθυνη για τον θάνατο δύο αντικυβερνητικών τότε διαδηλωτών. Όμως ούτε ο θάνατος των δύο επιβεβαιώθηκε, ούτε καμία κατηγορία δεν υπήρξε εναντίον της από τη ντε φάκτο κυβέρνηση. Στη δεξιά φωτογραφία είναι πλέον εκλεγμένη Γερουσιαστής.
Γερουσιαστές του MAS εξελέγησαν επίσης ο Λεονάρντο Λόζα (γεν. 1983, φωτ. αριστερά) και ο Αντρόνικο Ροντρίγκες (γεν. 1988, φωτ. Δεξιά). Είναι και οι δύο συνδικαλιστικοί ηγέτες των κοινωνικών οργανώσεων των κοκαλέρος της Κοτσαμπάμπα, εκπροσωπώντας τη νέα γενιά ηγεσίας του ανασυγκροτούμενου MAS. Ο Λόζα ορίστηκε υποψήφιος Γερουσιαστής την τελευταία στιγμή, σε αντικατάσταση του Έβο Μοράλες που με διάφορα νομικά προσχήματα του απαγορεύτηκε να θέσει υποψηφιότητα ακόμα και για Γερουσιαστής στην περιοχή του. Ο Ροντρίγκες, παρά τη μικρή του ηλικία, είναι ήδη ένα από τα σημαντικότερα ηγετικά στελέχη του MAS. Μετά τις πρώτες συγκρούσεις του Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2019 υπήρχαν πολλοί που περίμεναν ότι θα είναι ο νέος υποψήφιος Πρόεδρος του MAS. Τελικά όμως, πιστός στον Μοράλες, ο Ροντρίγκες υποστήριξε την επιλογή του διδύμου Άρσε-Τσοκεχουάνκα και έπαιξε σημαντικό ρόλο για να γίνει η επιλογή αυτή αποδεκτή από την κομματική βάση και τους οπαδούς του MAS.
Η πολιτική γεωγραφία της χώρας
Από τις εννέα Διοικητικές Περιφέρειες της χώρας τελικά το MAS κερδίζει τις έξι (και όχι τις πέντε που έβγαζαν τα exit polls). Ο Κάρλος Μέσα κερδίζει τις δύο (και όχι τις τρεις). O Φ. Καμάτσο είναι ο νικητής στη Σάντα Κρους, όπως αναμενόταν. Η Περιφέρεια που τελικά επικράτησε το MAS, ενώ τα exit polls την υπολόγιζαν υπέρ του Κάρλος Μέσα, είναι η Τσουκουϊσάκα (κέντρο και νότια).
Στον χάρτη (βλ. αριστερά) φαίνεται καθαρά ότι το MAS κυριαρχεί στις δυτικές και κεντρικές περιφέρειες. Η ανατολική περιφέρεια της Σάντα Κρους είναι το προπύργιο της ακροδεξιάς. Και οι δύο περιφέρειες, βορειοανατολικά και νοτιοανατολικά έβγαλαν πρώτο τον υποψήφιο της κεντροδεξιάς. Όπως λέω και στο προηγούμενο άρθρο στο Κοσμοδρόμιο, αυτό εξηγεί τον φόβο του Μοράλες πέρυσι τον Νοέμβριο ότι μια εμφύλια σύγκρουση θα μπορούσε να καταλήξει σε διαίρεση της χώρας.
Παρ’ όλα αυτά, μια λεπτομερέστερη ανάλυση των ψήφων ανά Επαρχία (βλ. χάρτη δεξιά) δείχνει ότι, ακόμα και στις περιφέρειες που επικρατούν οι αντίπαλοι του MAS, η δύναμή τους δεν είναι απόλυτη. Είναι ισχυροί κυρίως στις κεντρικές αστικές επαρχίες, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές και αυτών των Περιφερειών επικρατεί το MAS.
Η ψήφος της διασποράς
Ενδιαφέρον έχει το πώς ψήφισαν οι Βολιβιανοί που διαμένουν εκτός Βολιβίας. Από το σύνολο των 300.000 περίπου ξενιτεμένων Βολιβιανών ψήφισαν περίπου 170.000 (συμμετοχή 56,5%).
Τα αποτελέσματα ήταν συντριπτικά υπέρ του MAS, πολύ υψηλότερα του γενικού ποσοστού του:
· Λουίς Άρσε (MAS): 68,94%
· Κάρλος Μέσα (CC): 16,76%
· Λουίς Φερνάντο Καμάτσο (Creemos): 11,69%
· Tσι Χιουν Τσουνγκ (FPV): 1,63%
· Φελισιάνο Μαμάνι (Pan-Bol): 0,99
Όπως φαίνεται στον πίνακα αναλυτικά, οι χώρες με τους περισσότερους Βολιβιανούς είναι οι γειτονικές χώρες της Λατ. Αμερικής. Στην Αργεντινή ψήφισαν 88.354 Βολιβιανοί και το MAS πήρε 88,14%. Στη Βραζιλία ψήφισαν 28.000 και το MAS πήρε 86,29%. Εξίσου βαρύνουσα από πλευράς πληθυσμού είναι η Ισπανία, όπου ψήφισαν 35.826 Βολιβιανοί και ήρθε πρώτος ο Φ. Καμάτσο με 34,95%, με δεύτερο το MAS 31,97% και τρίτον τον Κ. Μέσα 31,01%.
Από πάνω βλέπουμε τον παγκόσμιο χάρτη με μια γενική εικόνα της επιρροής των τριών κομμάτων. Το MAS επικρατεί στη Λατ. Αμερική και στην Ινδία (όπου ψήφισαν 6 άτομα στα 8!). Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες επικρατεί η “αντιμασιστική” κεντροδεξιά (Κ. Μέσα), πλην Ισπανίας, Μ. Βρετανίας και Ελβετίας που είναι πρώτη η “αντιμασιστική” ακροδεξιά (Φ. Καμάτσο).
Η “νοθεία” του 2019
Η νίκη του MAS κατέρριψε κάθε ισχυρισμό ότι στις περσινές εκλογές είχε γίνει νοθεία. Όμως το CELAG (Λατινοαμερικανικό Στρατηγικό Κέντρο Γεωπολιτικής) δεν αρκέστηκε στην απλή κοινή λογική. Επεξεργάστηκε έναν συγκριτικό πίνακα που τεκμηριώνει το γεγονός για χάρη και των πιο δύσπιστων.
Στον παραπάνω πίνακα το CELAG αντιπαραβάλλει τα περσινά και τα φετινά αποτελέσματα από τις 86 εκλογικές περιφέρειες, για τις οποίες ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών είχε ισχυριστεί πως είχε γίνει νοθεία. Φαίνεται καθαρά ότι στις ίδιες περιφέρειες οι ψήφοι είναι οι ίδιοι με τους περσινούς ή και περισσότεροι υπέρ του MAS.
Το MAS 2.0
Οι εκλογές τελείωσαν. Αν δεν υπάρξει κάποιο πολύ απροσδόκητο απρόοπτο το MAS έχει τώρα μπροστά του δύο δύσκολα έργα, που δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου πράγματος αυτού που τα στελέχη του αποκαλούν επιστροφή στην “πορεία αλλαγής”. Το ένα είναι η διακυβέρνηση μιας χώρας που βρίσκεται σε σφοδρή οικονομική και υγειονομική κρίση με τρόπο που να ξαναδίνει προοπτική και ελπίδα στα φτωχά και μεσαία στρώματα. Το δεύτερο, που είναι ίσως το κλειδί και για το πρώτο, είναι η ανασυγκρότηση του ίδιου του MAS, όχι πλέον ως κινήματος ανατροπής των πραξικοπηματιών, αλλά ως κόμματος διακυβέρνησης.
Και από την άποψη αυτή το MAS έχει να βρεθεί αντιμέτωπο με όλα αυτά τα φαντάσματα που στα προηγούμενα χρόνια οδήγησαν πολλούς από τους οπαδούς του σε απόσταση. Το ενδιαφέρον και το αισιόδοξο είναι ότι όλοι στο MAS, περιλαμβανομένης και της προηγούμενης ηγεσίας (Έβο Μοράλες κ.ά.), μιλούν για την ανάγκη ανανέωσης. Ο Λουίς Άρσε έκανε λόγο για το MAS 2.0. Το στοίχημα είναι ανοικτό και θα κριθεί από τις δικές του κυρίως επιλογές και ικανότητες.
Για την ώρα ο λαός ακόμα γιορτάζει τη νίκη του προεδρικού του διδύμου, που όλοι πλέον τους φωνάζουν με τα μικρά τους ονόματα: του Λούτσο (όπως χαϊδευτικά ονομάζουν οι φίλοι του τον Λουίς Άρσε) και του Νταβίντ (Τσοκεχουάνκα).
Ένα προσωπικό σχόλιο
Επειδή πολλοί αναρωτιούνται πώς θα προχωρήσουν από δω και πέρα τα πράγματα, επιτρέψτε μου να τελειώσω το ενημερωτικό αυτό σημείωμα με ένα προσωπικό σχόλιο. Όπως έχω γράψει σε ένα πρόσφατο άρθρο μου στον Δρόμο της Αριστεράς, με συγκίνησε και με συγκινεί η υπόθεση της Βολιβίας (του MAS του Μοράλες, του Λινέρα, και τώρα του Άρσε) γιατί είδα και βλέπω σ’ αυτήν τις αρετές μιας αριστερής πολιτικής ηγεσίας που δεν έχουμε εμείς ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη – για να μην το επεκτείνω περισσότερο.
Πρόσφατα όμως είδα ένα αρκετά παλιότερο ντοκυμαντέρ του “Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα” για τη Βολιβία. Είχε γυριστεί μόλις είχε εκλεγεί ο Μοράλες, και είχε πρωτοπαιχτεί στην ΕΤ1 το 2008. Εκεί λοιπόν συνειδητοποίησα με πολύ εναργή τρόπο αυτό που πολλές φορές το λέμε, αλλά δεν έχουμε ακριβώς την πλήρη αίσθησή του. Είδα ότι εδώ εκτός από μια εξαιρετική ηγεσία έχουμε να κάνουμε με την αποφασιστικότητα αυτού του βασανισμένου, αλλά και συνετού λαού να βρει τον δικό του δρόμο, πέρα από τους γκρίνγκος (τον ιμπεριαλισμό και τη λευκή αριστοκρατία) που τον εκμεταλλεύονται και τον απαξιώνουν τόσους αιώνες.
Τους είδα να μιλούν για την πρόσφατη πολιτική τους ιστορία, την προσωπική τους φτώχεια, την εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων, τη βία του πολιτικού συστήματος κλπ κλπ, και είδα κάτω απ’ αυτό να αναδύεται κάτι ακόμα πιο βαθύ και από την πολιτική και από τα δικά τους τα συμφέροντα. Είδα έναν λαό να στέκεται κατάματα μπροστά στη μοίρα του και να λέει “ως εδώ”. Ο πολιτικός τους λόγος και οι πολιτικές τους επιλογές ανάγονται σε μια εμπειρία αιώνων καταπίεσης και εξευτελισμού, που πλέον αυτοί οι άνθρωποι έχουν αποφασίσει να τη μεταπλάσουν σε αναγεννητική πράξη.
Ο Μοράλες, ο Λινέρα, και τώρα –θέλω να πιστεύω– ο Άρσε και ο Τσοκεχουάνκα, και όλοι οι αγωνιστές του MAS, είναι παιδιά αυτού του πόθου. Και είναι αποφασισμένοι να δώσουν σ’ αυτόν τον πόθο σχήμα, υπόσταση και προοπτική. Γι’ αυτό και πιστεύω πως θα πετύχουν … εκεί που εμείς και πολλοί άλλοι δεν τα έχουμε καταφέρει.