Τι αποκαλύπτει για την Ελλάδα η έκθεση του ΟΟΣΑ για την πανδημία και τα συστήματα υγείας

Δημοσιεύθηκε πριν λίγες μέρες η Έκθεση του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση της υγείας και των συστημάτων υγείας στην Ευρώπη με τίτλο “Health at a glance: Europe 2020. The state of Health in the EU cycle”. Το πρώτο μέρος της έκθεσης εστιάζει στην ανθεκτικότητα που έδειξαν τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη κατά την κρίση της πανδημίας. Τα στοιχεία της έκθεσης επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται κυριολεκτικά στις τελευταίες θέσεις από πλευράς προετοιμασίας αλλά και απόκρισης στις αυξημένες ανάγκες της δημόσιας υγείας και συνιστούν ηχηρό ράπισμα στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι βάζει πάνω από όλα την υγεία των πολιτών.

Ο πιο κομβικός δείκτης είναι οι επιπλέον δαπάνες για το σύστημα υγείας από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά. Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στην Ευρώπη των 27, πάνω μόνο από τη Λετονία. Ο δείκτης αυτός έχει και τη μεγαλύτερη σημασία καθώς αποδεικνύει με ατράνταχτο τρόπο τις ιεραρχήσεις που έθεσε κάθε κυβέρνηση καθώς και την προθυμία της να βάλει τη Δημόσια Υγεία πάνω από τις πολιτικές λιτότητας.

Ενδιαφέρον έχει και η κατανομή των επιπλέον δαπανών ανά χώρα. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει σε ποιον τομέα δαπανήθηκε το επιπλέον ποσό που διατέθηκε από τα κράτη μέλη. Η Ελλάδα το πενιχρό επιπλέον ποσό που διέθεσε για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το διέθεσε για πρόσληψη (επικουρικού) προσωπικού, αποδεικνύοντας έτσι τη βαθιά πληγή του ΕΣΥ που είναι η υποστελέχωση. Οι περισσότερες χώρες, ή τουλάχιστον όσες δεν αντιμετώπισαν τρομακτική πίεση από το πρώτο κύμα της πανδημίας, διέθεσαν τους επιπλέον πόρους στην αύξηση της χωρητικότητας των συστημάτων υγείας. Η Ελλάδα δυστυχώς, είχε να καλύψει (προσωρινά) μικρό μόνο μέρος από τα χιλιάδες οργανικά κενά γιατρών και νοσηλευτών. Το γεγονός ότι οι επιπλέον προσλήψεις αφορούν σχεδόν αποκλειστικά συμβασιούχους είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση.

Οι δραματικές ελλείψεις στη στελέχωση του ΕΣΥ φαίνονται και από τον παρακάτω πίνακα που δείχνει την αναλογία γιατρών/νοσηλευτών στον πληθυσμό κάθε χώρας. Η Ελλάδα βρίσκεται μακράν κάτω δεξιά, δηλαδή έχει δραματικό έλλειμμα σε νοσηλευτές και θεωρητικά μεγάλο πλεόνασμα σε γιατρούς. Το πλεόνασμα όμως σε γιατρούς είναι πλασματικό, καθώς αφορά το σύνολο των γιατρών που έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος και όχι τον αριθμό των γιατρών που υπηρετούν σε νοσοκομεία και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Η πλασματική υπερ-καταγραφή για παράδειγμα δεν περιλαμβάνει μόνο τους ιδιώτες (στους οποίους η Ελλάδα έχει όντως μεγάλη αναλογία), αλλά και τους νέους κυρίως γιατρούς που ενώ έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος, έχουν φύγει κατά πολλές χιλιάδες στο εξωτερικό.

Ακόμα ένα χαρακτηριστικό μέγεθος στο οποίο η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις είναι ο αριθμός των τεστ ανά κάτοικο.

Στην προτελευταία θέση βρίσκεται η Ελλάδα και στον αριθμό των κλινών ΜΕΘ ανά κάτοικο, πριν την πανδημία.

Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι το γεγονός ότι σε αντίθεση με την κυβέρνηση που αρνείται να καταλάβει το πρόβλημα και να πάρει τα αναγκαία μέτρα ενίσχυσης του ΕΣΥ, έστω και αντίθετα με την ιδεολογία της, έχουμε μια κοινωνία που κατάλαβε απολύτως τον κίνδυνο και συμμορφώθηκε στα υγειονομικά μέτρα. Οι δείκτες κατά τον Μάρτιο – Μάιο δείχνουν ότι στην Ελλάδα μειώθηκε πολύ η κινητικότητα των πολιτών, ενώ μάλιστα δεν χτυπήθηκε σοβαρά από το πρώτο κύμα της πανδημίας. Η Ελλάδα βρέθηκε χαμηλότερα στη μείωση της κινητικότητας μόνο από τις χώρες στις οποίες η πανδημία την άνοιξη προκάλεσε δεκάδες χιλιάδες θανάτων. Αυτός ο δείκτης, που αφορά βεβαίως την κοινωνική συμπεριφορά και όχι την κυβερνητική πολιτική είναι και ο μοναδικός στον οποίο η Ελλάδα έχει θετικά αποτελέσματα.

Ένα τελευταίο στοιχείο είναι η πτώση στο ΑΕΠ από το πρώτο στο δεύτερο τρίμηνο του 2020. Και εδώ η Ελλάδα είναι στις χειρότερες θέσεις (5η χειρότερη), με την πτώση του ΑΕΠ σε δύο διαδοχικά τρίμηνα να φτάνει το 14%. Η πτώση θα ήταν μεγαλύτερη αν η Ελλάδα δεν κατέγραφε σημαντικό φρενάρισμα των ρυθμών ανάπτυξης και σημάδια νέας ύφεσης ήδη από τα τέλη του 2019, πριν το ξέσπασμα της κρίσης του κορωνοϊού.

Το σύνολο των στοιχείων της εκθεσης του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οργανισμών καθόλα “συστημικών” αποδεικνύει ότι η χώρα μπήκε στην πανδημία με τη μικρότερη δυνατή προετοιμασία, με τεράστιες ελλείψεις και κενά, με χαμηλές δαπάνες στην υγεία και -ακόμα χειρότερα- παρέμεινε έτσι. Ακόμα και μετά την έκρηξη της πανδημίας η ελληνική κυβέρνηση παρέμεινε στο έδαφος που ορίζει η λογική “οι δαπάνες στην υγεία είναι πεταμένα λεφτά”.

Τα επίχειρα που σήμερα ζει η χώρα, τέσσερις μόλις μήνες από τότε που πρακτικά είχε μηδενίσει την εξάπλωση του ιού στο εσωτερικό της, είναι εν πολλοίς απότοκο αυτής της λογικής.

Αναδημοσίευση από το Παρατηρητήριο Γιατρών και Νοσηλευτών για τη Δημόσια Υγεία