“Ελευθερίες διακίνησης”, έθνος-κράτος και Αριστερά

Μέρος Α΄  

“Ελευθερίες” εντός ΕΕ και νεοφιλελευθερισμός

Η μεταμόρφωση των “ελευθεριών διακίνησης” 

“Τα σύνορα της Ελλάδας είναι τα σύνορα της ΕΕ” κατά την κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά και κατά τον αντιπολιτευόμενο ΣΥΡΙΖΑ. Στόχος αυτής της παραδοχής είναι κυρίως η καλλιέργεια αισθήματος ασφάλειας στον ελληνικό λαό. Για να  δούμε όμως  τι πραγματικά συμβαίνει  και να καταλάβουμε τι διακυβεύεται στον Έβρο και το Αιγαίο πρέπει να ξεκινήσουμε από τις περίφημες “τέσσερις ελευθερίες” διακίνησης της ΕΕ, δηλαδή του χρήματος, των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών και της εργασίας.

Οι “ελευθερίες διακίνησης” διατρανώθηκαν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992 και ακόμη περισσότερο στη Συνθήκη της Λισσαβώνας το 2007. Αποτελούν τη συνταγματική βάση της ΕΕ και υπάρχει ένα τεράστιο νομικό οικοδόμημα, το περίφημο “κοινοτικό κεκτημένο”, καθώς και ένα ισχυρότατο θεσμικό πλαίσιο, με κορυφή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, που τις στηρίζει. 

[…]

Μέρος Β΄  

Οι “ελευθερίες” εκτός ΕΕ και το έθνος-κράτος

Οι “ελευθερίες” εκτός ΕΕ

Εκτός της ΕΕ η λειτουργία των “ελευθεριών” είναι ακόμη πιο πολύπλοκη, αλλά ο στόχος τους είναι συγκεκριμένος: να προστατεύσουν το εντός της ΕΕ κεφάλαιο, στηρίζοντας ταυτόχρονα τη συμμετοχή του στην παγκόσμια αγορά.

Όσον αφορά το χρήμα τα πράγματα είναι σχετικά απλά, με τις ροές χρηματικού κεφαλαίου να είναι γενικά ελεύθερες. Πρόκειται για μια χαρακτηριστική διάσταση της νεοφιλελεύθερης χρηματιστικοποίησης του καπιταλισμού της εποχής μας. Ακόμη και στο θέμα του χρήματος όμως, υπάρχει ένα ευρύ πλέγμα ρυθμιστικών κανόνων για τις τράπεζες και τις χρηματιστηριακές εταιρείες, που στην πράξη ευνοεί όσες προέρχονται από χώρες της ΕΕ.

Στα εμπορεύματα και τις υπηρεσίες τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και ταυτόχρονα σκληρότερα. Υπάρχουν καταρχάς δασμολογικά εμπόδια για τις εξαγωγές προς την ΕΕ, όπως για τα αγροτικά προϊόντα. Τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα λόγω του αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου, το οποίο στην πραγματικότητα λειτουργεί ως μηχανισμός αποτροπής για εμπορεύματα και υπηρεσίες εκτός της ΕΕ. Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές, για παράδειγμα, για τις χώρες της Αφρικής που δυσκολεύονται να εξάγουν στην ΕΕ και να τονώσουν το αγροτικό τους εισόδημα. Είναι και αυτή μια αιτία μετανάστευσης από την Αφρική προς την ΕΕ.

Το περιεχόμενο των “ελευθεριών” γίνεται όμως απολύτως διαφανές στο θέμα της “ελεύθερης διακίνησης” της εργασίας, η οποία δεν υπάρχει για χώρες εκτός ΕΕ. Η απουσία αυτής της “ελευθερίας” εκτός ΕΕ είναι φυσικό επακόλουθο της παρουσίας της εντός ΕΕ. Για να μπορεί να είναι ατομικό δικαίωμα των εντός της ΕΕ, η ελευθερία διακίνησης θα πρέπει να απαγορεύεται στους εκτός της ΕΕ, αλλιώς δεν έχει νόημα. Με τον τρόπο αυτό η πλήρης ελευθερία εκμετάλλευσης της εργασίας από το κεφάλαιο εντός της ΕΕ συνοδεύεται από επιλεκτική ελευθερία εκμετάλλευσης της εργασίας εκτός της ΕΕ. Υπάρχει φυσικά η δυνατότητα να έρθουν εργαζόμενοι εκτός ΕΕ, αλλά με επιλογή από πλευράς κεφαλαίου και χωρίς να αποτελεί ατομικό δικαίωμα.

[…]

Διαβάστε όλο το άρθρο στο ιστολόγιο του Κ. Λαπαβίτσα…