Οι Έλληνες και ο ρωσοουκρανικός πόλεμος

του Βασίλη Λιόση

Σε έρευνα του δικτύου ανεξάρτητων εταιρειών μέτρησης της κοινής γνώμης Euroskopia που πραγματοποιήθηκε σε έξι χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία και Ελλάδα) σχετικά με τον ρωσοουκρανικό πόλεμο, υπήρξαν μερικά σημαντικά ευρήματα. Δεν θα σχολιάσουμε το σύνολο των ευρημάτων (που αναδεικνύουν κάμποσες αντιφάσεις στις συνειδήσεις των ανθρώπων) αλλά θα σταθούμε ειδικά σε τρία ερωτήματα που τέθηκαν.

Το ένα καλούσε τους ερωτώμενους να πάρουν θέση για την «εισβολή της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη». Προτείνονταν οι απαντήσεις «μη αποδεκτή», «μη αποδεκτή αλλά κατανοητή», «αποδεκτή» και «δεν ξέρω/ δεν απαντώ». Στο σύνολο των χωρών το 17% χαρακτήρισε την «εισβολή» ως αποδεκτή ή μη αποδεκτή αλλά κατανοητή, αλλά όσον αφορά την Ελλάδα το ποσοστό αυτό έφτασε το 39%.

Το άλλο ερώτημα αφορούσε την αποδοχή στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία όπου στην Ελλάδα δήλωσε αντίθετο το 59% ενώ το ποσοστό αυτό για τις άλλες χώρες ήταν 32%, δηλαδή το ποσοστό για την Ελλάδα ήταν σχεδόν διπλάσιο.

Τέλος, στο τρίτο ερώτημα για το αν οι πολίτες συμφωνούν με την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία η αντίθεση των Ελλήνων σε οποιαδήποτε μορφή κυρώσεων (οικονομικοί περιορισμοί, απαγόρευση συμμετοχής αθλητικών ρωσικών ομάδων και καλλιτεχνών), οι Έλληνες εκφράζουν τη σαφή τους αντίθεση με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους λαούς. 

Πώς, λοιπόν, ερμηνεύεται αυτή η διαφοροποίηση των Ελλήνων  σε σχέση με άλλους λαούς; Έχουν προταθεί διάφορες απαντήσεις όπως οι ιστορικοί δεσμοί των λαών Ρωσίας-Ελλάδας, ο ιστορικός ρόλος της Ρωσίας στα ελληνικά δρώμενα, το ομόδοξο των δύο λαών κ.λπ.. Μπορεί κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες να παίζουν τον ρόλο τους ωστόσο, κατά τη γνώμη μας, δεν είναι οι καθοριστικοί. Θα μπορούσε, μάλιστα, κάποιοι εξ αυτών να αμφισβητηθούν. Για παράδειγμα, ιστορικοί δεσμοί υπάρχουν και με την Ουκρανία. Ή στο σχετικά κοντινό παρελθόν ο ελληνικός λαός επέδειξε τεράστια αλληλεγγύη σε λαούς μη ομόδοξους π.χ. Ιράκ. Ποιος είναι, λοιπόν, ο καθοριστικός παράγοντας της ελληνικής ιδιαιτερότητας;

Δεν είναι άλλος από την αντιιμπεριαλιστική παράδοση που υπάρχει στο λαϊκό κίνημα. Με δεδομένη την αντιρωσική υστερία και τη φιλονατοϊκή στάση κομμάτων και ΜΜΕ, ο ελληνικός λαός σε μεγάλο βαθμό έχει κατανοήσει τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας ως πόλεμο Ρωσίας-αμερικανονατοϊκού άξονα και μάλιστα σε όλο το πολιτικό φάσμα της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Στο παρελθόν τεράστια κινήματα συγκροτήθηκαν ενάντια στις αμερικανικές βάσεις και τη χρησιμοποίησή τους από τις ΗΠΑ στις πολεμικές τους επεμβάσεις, μαζικότατες πορείες έγιναν ενάντια στον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας, για τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στέκονταν έξω από την αμερικανική πρεσβεία φωνάζοντας αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα. Η ετήσια πορεία που γίνεται στην επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι επίσης μία εκδήλωση αντιαμερικανισμού. Υπάρχουν ακόμη οι ιστορικές μνήμες από τον ρόλο των Βρετανών στα Δεκεμβριανά και τον ρόλο των ΗΠΑ στη χουντική επταετία και τον διαμελισμό της Κύπρου. Αυτές οι ιστορικές μνήμες και οι όποιες ιστορικές γνώσεις δημιουργούν τρόπον τινά ένα ένστικτο, ικανό να καταλάβει σε μεγάλο βαθμό τι ακριβώς συμβαίνει στον ρωσοουκρανικό πόλεμο.

Τέλος, είναι εντυπωσιακό ότι όλα αυτά συμβαίνουν και με την ελληνική αριστερά να μην έχει ενιαία στάση με ένα μεγάλο φάσμα διατυπώσεων, πράγμα που κάνει ακόμη πιο εντυπωσιακά τα δημοσκοπικά ευρήματα. Συμπέρασμα; Ο αντιιμπεριαλισμός καλά κρατεί (και πολύ καλά κάνει).

*Πήραμε την εικόνα από το σχετικό ρεπορτάζ της Εφ. τ. Συν., στο οποίο παραπέμπουμε.