Μετά την ομιλία Κουτσούμπα τη σκυτάλη πήρε η Ε. Μπέλλου

του Βασίλη Λιόση

Πριν από λίγες ημέρες ασκήσαμε κριτική στα όσα είπε ο Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ στην ομιλία του για τα 80 χρόνια από την απελευθέρωσης της Αθήνας[1]. Στον αμέσως επόμενο κυριακάτικο Ριζοσπάστη, δημοσιεύτηκε ένα άρθρο της Ελένη Μπέλλου (εφεξής ΕΜ), μέλους του ΠΓ της ΚΕ. Μετά την ανάγνωσή του πραγματικά δυσκολεύεται κάποιος να βάλει τις σκέψεις του σε μια σειρά και αυτό για δύο λόγους. Τόσο γιατί τα ζητήματα που θέτει είναι πολλά όσο και γιατί ανατρέπεται ακόμη και αυτή η κοινή λογική.

Και πάλι για την «ιμπεριαλιστική» Ελλάδα

Πρώτα από όλα να διευκρινίσουμε πως για την ΕΜ δεν τίθεται ζήτημα εθνικής ανεξαρτησίας αφού τις δυο λέξεις τις τοποθετεί στο άρθρο της σε εισαγωγικά.

Η ΕΜ επιχειρώντας να αναδείξει τις ευθύνες της κυβέρνησης Μεταξά γράφει: «Παρά το γεγονός ότι δέχτηκε επίθεση – καταπάτηση της ελληνικής επικράτειας, το ελληνικό αστικό κράτος στο σύνολό του – και όχι μόνο η τότε δικτατορική κυβέρνηση Ι. Μεταξά – δεν ήταν άμοιρο ευθυνών για τη συγκεκριμένη εμπλοκή. Όλο το πλέγμα των οικονομικών – πολιτικών – στρατιωτικών του σχέσεων με κράτη και των δύο αντιτιθέμενων συμμαχιών και στρατοπέδων διαμόρφωσε αυτές τις ευθύνες. Είναι ευθύνες που αναδεικνύονται σταθερά ανατρέχοντας στο παρελθόν, τουλάχιστον στον επίσης ιμπεριαλιστικό Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην ιμπεριαλιστική Μικρασιατική Εκστρατεία, στην ανάμειξη στους οικονομικούς ανταγωνισμούς Μ. Βρετανίας – Γερμανίας κ.λπ. στην περιοχή μας.»[2]

Η ΕΜ υπονοεί για πολλοστή φορά πως η Ελλάδα ήταν (και είναι) ιμπεριαλιστική δύναμη. Χαρακτηρίζει, μάλιστα, τη μικρασιατική εκστρατεία ως ιμπεριαλιστική. Αν θα θέλαμε να τη χαρακτηρίσουμε από την άποψη της επεκτατικότητας, πράγματι ήταν τέτοια. Αλλά η ιμπεριαλιστική πολιτική εν γένει δεν ταυτίζεται με την επεκτατικότητα μόνο. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κυβέρνηση Βενιζέλου έδρασε ως ενεργούμενο των Άγγλων που όταν είδαν τη διαφαινόμενη ήττα του ελληνικού στρατού, την πέταξαν (την κυβέρνηση) σαν στημένη λεμονόκουπα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διαγράφονται οι εγκληματικές ευθύνες της ελληνικής ολιγαρχίας. Αλλά αν αναγνωρίσεις αυτή την αλήθεια αυτομάτως αίρεται η δήθεν ιμπεριαλιστικότητα της Ελλάδας.

Κατά δεύτερον, ενώ μιλάει για τις ευθύνες της κυβέρνησης Μεταξά δεν τις καταγράφει. Και αυτό είναι ένα σημείο εξαιρετικά κρίσιμο γιατί η καταγραφή αυτών των ευθυνών δεν μπορεί παρά να υπογραμμίσει τον εξαρτημένο χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού.

Συγκεκριμένα, εκείνη την περίοδο το εξωτερικό χρέος της χώρας το 1932 έφτανε τα 1,022 δισεκατομμύρια χρυσά φράγκα, ενώ το εσωτερικό χρέος ήταν 144 εκατομμύρια χρυσά φράγκα. Βασικοί δανειστές της χώρας και κάτοχοι των ελληνικών χρεογράφων ήταν ο οίκος «Hambro» του Λονδίνου, το συγκρότημα «Speyer and Co» της Ν. Υόρκης και η Εθνική Τράπεζα Αθηνών. Το 67,42% του εξωτερικού χρέους ήταν αγγλικά κεφάλαια, το 9,88% ήταν κεφάλαια των ΗΠΑ, το 7,52% ήταν γαλλικά κεφάλαια, το 5,40% σουηδικά, το 3,44% βελγικά [3].

Όπως, όμως, είναι παγκοίνως γνωστό δεν υπάρχει οικονομική εξάρτηση δίχως αυτή να συνοδεύεται και από πολιτική εξάρτηση. Ο δανειστής είναι αυτός που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει πολιτικές στον δανειζόμενο και πολλές φορές τον κάνει ενεργούμενό του. Και σε εκείνη τη φάση η Αγγλία και η Ιταλία ήταν αντίπαλα στρατόπεδα με την καθεμία από αυτές να υπερασπίζεται τα δικά της συμφέροντα. Έλεγε χαρακτηριστικά ο Μεταξάς τον Μάη του 1940, λίγους μήνες πριν την κήρυξη του πολέμου, στην «Ντέιλι Τέλεγκραφ»: «Είμεθα ουδέτεροι εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης.» [4].

Εν τέλει, η Αγγλία δεν ήθελε επ’ ουδενί τη μετατροπή της Ελλάδας σε ιταλικό προτεκτοράτο αλλά ήθελε να παραμείνει δικό της προτεκτοράτο.

Αλλά ακόμα και πριν από την κήρυξη της δικτατορίας του, ο Μεταξάς ήταν σαφής: «Αν και είναι βεβαίως παράτολμον εις την πολιτική να δημιουργή κανείς δόγματα, η Ελλάς δύναται να θέση ως δόγμα πολιτικόν ότι εν ουδεμία περιπτώσει δύναται να ευρεθή εις στρατόπεδον αντίθετον εκείνου εις το οποίον θα ευρίσκετο η Αγγλία. Δυνάμεθα τούτο να το θεωρήσωμεν ως δόγμα. Εγώ τουλάχιστον το ασπάζομαι.» [5].

Με λίγα λόγια, λοιπόν, ο Μεταξάς λειτούργησε και αυτός ως ενεργούμενο των Άγγλων κατά την ιταλική εισβολή. Οι ευθύνες του, λοιπόν, εντοπίζονται στην υποταγή του στην ιμπεριαλιστική Αγγλία, πράγμα που η ΕΜ δεν αναφέρει.

Ο Φασισμός

Γράφει επί λέξει η ΕΜ: «Αναλύουμε τα αποτελέσματα από τη διαμόρφωση σε επίπεδο Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος – συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚ εξουσίας της σοσιαλιστικής Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣΔ) – μιας αντιφασιστικής ιδεολογίας και στρατηγικής που τελικά αποσπούσε τον φασισμό από την καπιταλιστική του μήτρα.» [6].

Είναι αλήθεια πως η τακτική της ΚΔ δεν ήταν ευθύγραμμη, όσον αφορά τον φασισμό. Μέχρι την τελική της μορφή άλλαξε συνολικά περίπου εφτά φορές μέσα από αντιφάσεις, αντιπαραθέσεις και παλινωδίες, πράγμα εντελώς φυσιολογικό αφού μία τόσο σημαντική γραμμή μπροστά σε ένα νέο φαινόμενο, αυτό του φασισμού, διαμορφώνεται με κόπο και βασανιστική αναζήτηση.[7] Για να μην περιγράψουμε το πώς η ΚΔ έβλεπε τον φασισμό από το 4^ο ως το 7^ο συνέδριο και ενδιάμεσα στις Ολομέλειες, ας σταθούμε μόνο στο «απορριπτέο» από τη σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ, 7^ο συνέδριο, όπου κατά την ΕΜ «ο φασισμός αποκόπηκε από τη μήτρα του».

Έλεγε, λοιπόν, ο Δημητρόφ στην εισήγησή του πως ο φασισμός είναι η πιο ανοικτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντιδραστικών, των πιο ιμπεριαλιστικών στοιχείων του χρηματιστικού κεφαλαίου [8]. Και σε άλλο σημείο: «Ο ερχομός του φασισμού στην εξουσία δεν είναι μια απλή αντικατάσταση μιας αστικής κυβέρνησης από μιαν άλλη. Είναι η αλλαγή μορφής διακυβέρνησης της ταξικής κυριαρχίας της αστικής τάξης, της αστικής δημοκρατίας, με μιαν άλλη μορφή, την πιο τρομοκρατική δικτατορία.» [9].

Υπάρχουν, λοιπόν, δύο ενδεχόμενα. Ή η ΕΜ δεν γνωρίζει τα ντοκουμέντα ή τα γνωρίζει και ψεύδεται. Όπως και να έχει και τα δυο ενδεχόμενα είναι προβληματικά.

Αυτό που παραλείπει να πει η ΕΜ είναι το πώς η λανθασμένη γραμμή του σοσιαλφασισμού, δηλαδή η γραμμή της ΚΔ που ισοπέδωνε τις διαφορές στο στρατόπεδο της αστικής τάξης και στις τάξεις του ιμπεριαλισμού, η γραμμή που ταύτιζε τη σοσιαλδημοκρατία με τον φασισμό, η γραμμή που αρνιόταν να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις μπροστά στον κίνδυνο του φασισμού, είχε οδηγήσει σε πλήρες αδιέξοδο την ΚΔ και σε απομόνωση τα κομμουνιστικά κόμματα. Αυτό που δεν θέλει να δει πεισματικά η ηγεσία του σημερινού ΚΚΕ είναι πως η αλλαγή της γραμμής και η υιοθέτηση της τακτικής των Ενιαίων Μετώπων, ήταν αυτή που δημιούργησε το έπος της αντίστασης των λαών στην Ευρώπη. Η ΕΜ την ώρα που διακυβευόταν το μέλλον της ανθρωπότητας, το μέλλον της Σοβιετικής Ένωσης και ο πολιτικός βρικόλακας του φασισμού/ναζισμού απειλούσε τις κατακτήσεις των λαών, αυτή την ώρα θα ήθελε «ιδεολογικές καθαρότητες». Θα ήθελε να ακολουθηθεί η πλήρως αποτυχημένη τροτσκισιτκή γραμμή. Θα ήθελε το ΚΚΣΕ να μην χαρακτηρίσει τον πόλεμο ως Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, προκειμένου να συσπειρώσει τις μέγιστες δυνατές κοινωνικές δυνάμεις, αυτές τις δυνάμεις που με την ηρωική θυσία 25 εκατομμυρίων ανθρώπων τσάκισε εν τέλει τον ναζισμό, δίνοντας μίαν ανεκτίμητη προσφορά σε όλο τον πλανήτη.

Πολιτική και τυπική λογική

Η τυπική λογική αφορά τα μαθηματικά και την πληροφορική. Η τυπική λογική έχει τεράστια δύναμη αλλά δεν μπορεί να λειτουργήσει στην πολιτική και όταν λέμε πολιτική εννοούμε την ταξική πάλη. Ή εν πάση περιπτώσει μπορεί να λειτουργήσει ως ένα βαθμό. Έχει περιορισμούς και ως ανεπαρκής σε αυτή την περίπτωση οφείλει να δώσει τη θέση της στη διαλεκτική λογική. Ένα δείγμα τυπικής λογικής από την ΕΜ είναι το κάτωθι: «Ποτέ το ένα λάθος, όσο κι αν είναι ασυνείδητο ή και πιθανά προκύπτει κάτω από τις δυσκολίες ενός σκληρού ταξικού αγώνα – στην προκειμένη εν μέρει κι από την υπεροχή των ΗΠΑ σε ατομικά όπλα σε κάποια ολιγόχρονη φάση – δεν μένει μέχρι εκεί: Η μη έγκαιρη και δημόσια αναγνώριση του λάθους νομοτελειακά οδηγεί σε μεγαλύτερα λάθη, στην οπορτουνιστική διολίσθηση, τέλος στην προδοσία, μια πορεία που ολοκληρώθηκε προς το τέλος της δεκαετίας 1980 και με την έναρξη της δεκαετίας του 1990.» [10].

Έτσι, η ΕΜ εισάγει το σχήμα:  ΜΗ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΑΘΟΥΣ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ.

Εν τέλει, η πολιτική αποκτά τη λειτουργική ισχύ των αυστηρών μαθηματικών. Άπαξ και διαπράξεις λάθος και δεν το αναγνωρίσεις έγκαιρα, τότε όχι μόνο θα οδηγηθείς σε οπορτουνιστική εκτροπή αλλά στο τέλος θα γίνεις και προδότης. Βέβαια όλα αυτά με δεδομένο ότι στο μυαλό της ΕΜ διαπράχθηκε μέγα οπορτουνιστικό αμάρτημα από την ΚΔ. Αλλά ας υποθέσουμε ότι διαπράχθηκε αυτό το αμάρτημα. Είναι σοβαρό να λέγεται πως φτάσαμε στον Γκορμπατσόφ επειδή, σχεδόν μισόν αιώνα πριν, υπήρξε το 7^ο συνέδριο της ΚΔ; Είναι σοβαρό να κρίνουμε την ιστορία κυρίως ως μάχη ιδεών αποσπασμένη από την ταξική πάλη; Και αν η εξίσωση με τις αυστηρές και άκαμπτες συνεπαγωγές της ΕΜ ισχύει, πώς το ΚΚΕ που ήταν εμβαπτισμένο τα προηγούμενα χρόνια στον «οπορτουνιστικό βούρκο», σήμερα βγαίνει εξαγνισμένο με αποκαταστημένα τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά; Γιατί αν υποθέσουμε πως πάνω κάτω η αποκατάσταση των επαναστατικών χαρακτηριστικών ξεκινά το 2010, μόνο έγκαιρα δεν έγινε η αναγνώριση των «λαθών» που υποτίθεται ότι διαπράχθηκαν είτε με την Ολομέλεια του 1934, είτε με το πρώτο γράμμα του Ζαχαριάδη.

Τέλος, αν και πάλι δεχτούμε την ισχύ της εξίσωσης, τότε οποιαδήποτε οπορτουνιστική παρέκκλιση και η μη έγκαιρη αναγνώρισή της οδηγεί σε όλεθρο. Και όταν λέμε οποιαδήποτε παρέκκλιση εννοούμε και η αριστερίστικη, η δογματική, η σεχταριστική. Ή μήπως αυτή είναι εκτός εξίσωσης;

Το τότε και το σήμερα

Το έχουμε γράψει και θα το ξαναγράψουμε. Εκείνη ή η άλλη θεώρηση της ιστορίας δεν είναι ακαδημαϊκό ζήτημα. Έχει σοβαρότατες πολιτικές και ιδεολογικές επιπτώσεις στο σήμερα. Και οι επιπτώσεις αυτές είναι κάτι παραπάνω από φανερές.

Η ηγεσία του ΚΚΕ δεν αντιλαμβάνεται τη σύγκρουση Ρωσίας-ΝΑΤΟ στην πραγματική της διάσταση. Και ακριβώς για αυτό τον λόγο δεν απαντά στο πλέον κρίσιμο ερώτημα: έχει σημασία ή όχι να ηττηθεί το ΝΑΤΟ;  Ας θυμηθούμε, μάλιστα πως η Αλέκα Παπαρήγα έλεγε σε ομιλία της πως ο ουκρανικός λαός διεξάγει ένα δίκαιο πόλεμο [11], [12].

Ακριβώς για αυτόν τον λόγο σε φιλοΚΚΕ ιστοσελίδα κατά τη γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού γράφτηκε «ούτε Χαμάς-ούτε Ισραήλ», κάνοντας μία αποκρουστική  επίδειξη του διαβόητου ισαποστακισμού [13]^,[14].

Ακριβώς για αυτόν τον λόγο ο όρος ιμπεριαλισμός τείνει να εξαφανιστεί από τον πολιτικό λόγο και τα συνθήματα του ΚΚΕ (βλέπε τον παρακάτω πίνακα).

Ακριβώς για αυτόν τον λόγο η σημερινή ηγεσία του ΚΚΕ κατέληξε στο ανεκδιήγητο συμπέρασμα ότι στο πραξικόπημα του 1967 δεν εμπλέκονταν οι Αμερικάνοι [15].

Αν κάποιοι ικανοποιούνται με τις αδύναμες εκλογικές ανόδους του κόμματος, τότε δεν βλέπουν το τοπίο, προτιμώντας να βλέπουν ένα δέντρο που τους φαίνεται πως κάπως αναπτύσσεται. Μόνο που είναι σίγουρο πως δεν πρόκειται για το «καινούριο δέντρο που φύτρωσε στην Αθήνα μες στο κέντρο»…

[1]. https://www.kordatos.org/omilia-koutsoumpa-apeleutherosi-athinas/

[2]. https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=26/10/2024&id=19846&pageNo=9 [3]. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΕ, σελ. 335-338. [4]. Τα Μυστικά Αρχεία του Φόρεϊν Οφφις, ΒΙΠΕΡ, εκδόσεις «ΠΑΠΥΡΟΣ», σελ. 76. [5]. Ιωάννου Μεταξά, Ημερολόγιο, τόμος Δ’, σελ. 77. [6]. https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=26/10/2024&id=19846&pageNo=9 [7]. Βλέπε αναλυτικότερα Λιόσης Βασίλης, Τα κοινωνικοπολιτικά μέτωπα στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή, εκδ. ΚΨΜ, 2014. [8]. Βλέπε αναλυτικότερα Δημητρόφ Γκεόργκι, Ο φασισμός, σελ. 21, εκδ. Πορεία, 1978. [9]. Ό.π., σελ. 21. [10]. https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=26/10/2024&id=19846&pageNo=9 [11]. https://shorturl.at/K5b27 [12]. Βλέπε αναλυτικότερα https://www.kordatos.org/to-krisimo-erotima-exei-simasia-poios-tha-kerdisei-ton-polemo/ [13]. https://shorturl.at/vsbV4 [14]. Βλέπε αναλυτικότερα https://www.kordatos.org/kke-kai-palaistiniako/ [15]. α) https://www.kordatos.org/xounta-amerikanoi-xehaste-oti-xerate/ και β) https://www.kordatos.org/xounta-amerikanoi-xehaste-oti-xerate-b-meros/.