Ένα καλό βήμα πρέπει να έχει συνέχεια

του Δημήτρη Καλτσώνη

αν. καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 4/10/2019

Καθώς έχουμε απομακρυνθεί από το 1974, είναι πολύ σημαντικό να επανέλθει το Κυπριακό στην πραγματική του βάση. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία και επειδή, δεδομένης της μεταβολής του διεθνούς περιβάλλοντος, η ουσία του προβλήματος συχνά συγκαλύπτεται. Το ζήτημα είναι ότι το 40% ενός ανεξάρτητου κράτους μέλους του ΟΗΕ βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή. Επομένως, το Κυπριακό δεν επιτρέπεται να εγκλωβίζεται στο τρίγωνο Ελλάδα – Τουρκία – ΝΑΤΟ. Η διεθνής κοινότητα είναι η μόνη κατάλληλη να επιληφθεί του θέματος.  Βέβαια πρέπει να υπολογίζεται πάντοτε με ρεαλισμό η κατάσταση. Το κύρος του ΟΗΕ έχει υποχωρήσει τις τελευταίες δεκαετίες ενώ πάντοτε, εκ των πραγμάτων, εμφιλοχωρούσαν στις αποφάσεις του σκοπιμότητες.

Η προσφυγή της Κύπρου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μπορεί υπό προϋποθέσεις να ανοίξει νέους δρόμους. Η προσφυγή έχει ως βασική επιδίωξη την επαναβεβαίωση των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Αυτό θα πρέπει πρωτίστως να σημαίνει απομάκρυνση όλων των ξένων βάσεων και στρατευμάτων, απελευθέρωση και επανένωση στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ωστόσο, υπό τη μορφή αυτή δεν είναι δυνατό να προωθείται μια συνομοσπονδία, ένα προτεκτοράτο τύπου Βοσνίας, μια συγκόληση κρατιδίων, που θα είναι αιωνίως ευάλωτα και υποτελή στις ξένες παρεμβάσεις όπως ουσιαστικά προέβλεπε το σχέδιο Ανάν.

Ο συσχετισμός, ως γνωστόν, δεν είναι ευνοϊκός. Από την πλευρά των ΗΠΑ δεν αναμένεται κάτι νέο. Οι ΗΠΑ δεν διακρίνονται για το σεβασμό τους στο διεθνές δίκαιο. Παράλληλα, δεν έχει ακουστεί ποτέ, ούτε ένα έστω υποκριτικό mea culpa για τις ευθύνες τους στην κυπριακή τραγωδία. Οι προσφάτες τοποθετήσεις τους ότι οι σχέσεις ΗΠΑ και Κύπρου “βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό” δεν πρέπει, κατά την άποψή μου, να λαμβάνονται τοις μετρητοίς. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζ. Πάιατ μας το θύμισε εμμέσως με τον τρόπο του, όταν υπογράμμισε προχτές ότι η Τουρκία πρέπει να μείνει στη σφαίρα επιρροής της Δύσης.

Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συμμετέχουν η Ρωσία και η Κίνα, δυο μεγάλες δυνάμεις που παραδοσιακά, έστω με διακυμάνσεις, στήριξαν την Κύπρο. Η βούληση αλλά και οι δυνατότητες των χωρών αυτών προσδιορίζονται από τα δικά τους αυτοτελή συμφέροντα και το συσχετισμό ισχύος. Περιορίζεται επίσης η εμβέλεια και η ευχέρεια των κινήσεών τους από το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ, έχει στο έδαφός της βρετανικές βάσεις και “ανήκει στη Δύση”. Δεν είναι εύκολο και συχνά ούτε επιθυμητό να παρεμβαίνει κανείς στα του οίκου των άλλων.

Σε κάθε περίπτωση, παρά τις υπαρκτές δυσκολίες, η προσφυγή της Κύπρου στον ΟΗΕ μετά την αποτυχία του Κραν Μοντανά είναι βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Αρκεί να μην μείνει μετέωρο. Καλό θα ήταν να ακολουθήσουν τα επόμενα, και κυρίως να βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση.