Έρχεται κοινωνική έκρηξη;

του Βασίλη Λιόση

Τουλάχιστον για κάτι τέτοιο προειδοποιεί το Bloomberg, το γνωστό διεθνές πρακτορείο ειδήσεων που παίζει κι ένα ρόλο δεξαμενής σκέψης. Αιτία και αφορμή για την επικείμενη έκρηξη είναι η πανδημία. Το Bloomberg περιγράφει μία εκρηκτική κατάσταση στα κέντρα του ιμπεριαλισμού (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Ιαπωνία) όπου η φτώχια, η πείνα, η ανεργία έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη, όπως και ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις έχουν οξυνθεί περισσότερο από ποτέ.

Ακόμη και αυτός ο ολετήρας των λαών, το ΔΝΤ, προειδοποιεί για τις συνέπειες στους φτωχότερους ανθρώπους, ενώ επισημαίνει πως ο πλούτος των πιο πλουσίων αυξήθηκε κατά 25%! Μεγάλοι κερδισμένοι είναι οι μεγαλοκαπιταλιστές στον τομέα της πληροφορικής, της υγείας και της βιομηχανίας που είδαν εν μέσω κρίσης τις περιουσίες τους να αυξάνονται με ρυθμό από 36% ως 44%! Οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου έσπασαν πλέον το φράγμα των 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με έκθεση της τράπεζας UBS και της εταιρίας συμβούλων PwC. Για να έχουμε ένα μέτρο αυτού του ποσού ας αναλογιστούμε πως το ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι περίπου 21 τρισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια μια χούφτα άνθρωποι έχουν το μισό πλούτο από αυτόν που παράγεται στην πιο πλούσια χώρα με πληθυσμό 350 εκατομμυρίων!

Ορισμένα συμπεράσματα:

1. Όλες οι κρίσεις συνεπάγονται συγκέντρωση και συγκεντροποίηση πλούτου. Το ίδιο συνέβη το 1929, το 1973, το 2008 και το ίδιο και σήμερα.
2. Η συγκέντρωση πλούτου συμβαδίζει και με την αύξηση της φτώχιας, της ανεργίας, της εξαθλίωσης και της πείνας. Η πίτα δεν μοιράζεται ούτε ισομερώς, ούτε καν ανισομερώς. Απλώς για κάποιους μεγαλώνει και για κάποιους μικραίνει (ο καιρός του κεϋνσιανισμού όπου κομμάτια της πίτας δίνονταν και στα λαϊκά στρώματα έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί).
3. Οι παγκόσμιοι οργανισμοί παρόλο που ελέγχονται από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα προειδοποιούν όχι από κοινωνική ευαισθησία αλλά από ανησυχία για το τι θα προκύψει από μελλοντικές κοινωνικές εκρήξεις.
4. Η αγωνία που εκφράζεται από τα διάφορα κέντρα είναι και αγωνία αρκετών διανοούμενων που μόνο μαρξιστές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Στίγκλιτς παλαιότερα και τον Μιλάνοβιτς ως πιο σύγχρονο.
5. Τα όποια κινηματικά ξεσπάσματα προκύψουν θα είναι προς το παρόν τυφλά, ημιαυθόρμητα, δίχως σαφή πολιτική στόχευση. Αυτό οφείλεται στην παρατεταμένη κρίση του κομμουνιστικού κινήματος που δεν μπορεί να παίξει ηγεμονικό ρόλο αφού είναι απισχνασμένο.
6. Μαζί με τη συμπίεση των κατώτερων οικονομικά στρωμάτων και τη συγκέντρωση πλούτου στα ανώτερα κλιμάκια, παράλληλα συμπιέζονται αφόρητα τα μεσαία κοινωνικά στρώματα με τάσεις προλεταριοποίησης ή και λουμπενοποίησης. Ίσως η πιο ενδεικτική περίπτωση τέτοιας συμπίεσης αποτελεί η Γαλλία με τα Κίτρινα Γιλέκα.

Όταν ξέσπασε η κρίση ο δισεκατομμυριούχος Μπάφετ δήλωσε πως διεξάγεται ένας ταξικός πόλεμος και ότι νικητές είναι οι πλούσιοι. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί όχι απλώς και μόνο γιατί είναι κοινωνικά άδικο αλλά και γιατί έχει όριο. Και το όριο είναι η φυσική και ψυχική αντοχή των ανθρώπων. Μόνο που όταν φτάσει η ώρα να διαρραγεί το κέλυφος οι δυνάμεις της εργασίας και της προόδου θα πρέπει να έχουν βρει απαντήσεις. Διαφορετικά η κατάσταση της σαπίλας που βιώνουμε θα ανακυκλώνεται.