Για την έξοδο από την ΕΕ, με αφορμή τη θέση του ΜΕΡΑ25 για την ΕΕ

του Διονύση Περδίκη

Ο Γ. Βαρουφάκης και το ΜΕΡΑ25 ανακαλύπτουν ότι η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται…

Με ενδιαφέρον έπεσε στην αντίληψή μας μια πρόσφατη μεταστροφή (ή απλά …παραλλαγή;) της θέσης του ΜΕΡΑ25, και του ίδιου του κ. Βαρουφάκη, σχετικά με την ΕΕ, και τη δυνατότητα μεταρρύθμισής της. Αναφερόμαστε στην ανάρτηση με αποσπάσματα από το πρόσφατο συνέδριο του ΜΕΡΑ25, με τον τίτλο “Αυτή η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται. Μόνο ανατρέπεται!”[1].

Ο κ. Βαρουφάκης, στην ανάρτηση αυτή, επικαλείται και την προσωπική του εμπειρία από τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα για να υποστηρίξει ότι “Η ευρωπαϊκή ολιγαρχία προτιμά να δει την Ευρώπη να εξαφανίζεται ως νέα Ατλαντίδα στα βάθη του Ατλαντικού παρά να απωλέσει την υπερεξουσία της. Ναι, η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται.”

Συμπονούμε τον κ. Βαρουφάκη για τις επίπονες εμπειρίες του με την τρόικα, αλλά αμφιβάλουμε εάν αυτές έπαιξαν τον σημαντικότερο ρόλο σε αυτό που φαντάζει – εκ πρώτης όψεως- ως μια μεταστροφή της πολιτική του κατεύθυνσης.

Βλέπετε, το θέμα της πολύπλευρης (οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής) εξάρτησης της χώρας μας από τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό, και, εντός αυτού του πλαισίου, η σχέση της Ελλάδας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αποτελεί εδώ και πολλές δεκαετίες[2] -παλιότερα και από την εποχή της γνωστής τοποθέτησης του Ηλ. Ηλιού της ΕΔΑ περί “λάκκου των λεόντων”- τον …Ρουβίκωνα που πρέπει να περάσει κάθε πολιτικό κόμμα, και ακόμη περισσότερο αν είναι της Αριστεράς, προκειμένου να του επιτρέψει το πολιτικό κατεστημένο της φιλοϊμπεριαλιστικής, (φιλο)μονοπωλιακής ολιγαρχίας να παίξει κεντρικό ρόλο στην ελληνική πολιτική σκηνή. Επομένως, πρόκειται για εκείνο το ζήτημα που περισσότερο από κάθε άλλο χωρίζει την επαναστατική, αντιιμπεριαλιστική, κομμουνιστική Αριστερά, από τις διάφορες ρεφορμιστικές ή σοσιαλδημοκρατικές της εκδοχές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως ο κατεξοχήν ιστορικός κληρονόμος της ελληνικής φιλοΕΕ Αριστεράς, έχει φθαρεί ανεπανόρθωτα από τη μνημονιακή του κυβερνητική θητεία, η οποία ξεκίνησε με τα απαραίτητα διαπιστευτήρια του “ανήκομεν εις τη Δύση” και τελείωσε σε ..αρμονία με αυτά. Πλέον, σαλπάρει προς άλλες κατευθύνσεις, απομακρυνόμενος από τη ριζοσπαστική Αριστερά, και προσεγγίζοντας, όλο και περισσότερο, την κεντροαριστερά ή σοσιαλφιλελεύθερη Αριστερά, ή σύγχρονη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.

Το ΜΕΡΑ25 επιχειρεί να καλύψει το κενό αυτό, καθώς όλα τα άλλα κόμματα της ελληνικής Αριστεράς, τουλάχιστον αυτά που έχουν μια ελάχιστη μαζικότητα και υποστήριξη (κυρίως το ΚΚΕ, αλλά και οι ΛΑΕ, ΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι δυνάμεις του Συντονισμού Δράσης και Διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων, και η υπόλοιπη κομμουνιστογενής, εξωκοινοβουλευτική Αριστερά), έχουν ξεκάθαρο αντιΕΕ χαρακτήρα, και υποστηρίζουν τη σύγκρουση, ρήξη, και τελικά έξοδο ή αποδέσμευση από την ΕΕ.

Φαίνεται, όμως, ότι οι ιστορικές εμπειρίες των τελευταίων χρόνων της καπιταλιστικής κρίσης, και της μνημονιακής διαχείρισης, όπως και οι πιο πρόσφατες με την υγειονομική και οικονομική διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού, δυσκολεύουν την προσπάθεια να βρει το αφήγημα του ΜΕΡΑ25 περί ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης της ΕΕ υποστηριχτές εντός της ριζοσπαστικής Αριστεράς και της ριζοσπαστικοποιημένης νεολαίας της χώρας μας, γενικότερα. Έτσι ίσως ερμηνεύονται και οι νέες αυτές “εξηγήσεις” του ΜΕΡΑ25 και του κ. Βαρουφάκη, για τη “θέση τους για την ΕΕ”…

 

…αλλά καλούν τον ελληνικό λαό να αγωνιστεί για να τη “μετασχηματίσει”…

Ακόμη κι έτσι, όμως, το ΜΕΡΑ25, γρήγορα φαίνεται να οπισθοχωρεί από την ουσία της θέσης περί του αδύνατου της μεταρρύθμισης της ΕΕ, υιοθετώντας στη θέση της τον όρο του …”μετασχηματισμού” της, και καλώντας το λαϊκό κίνημα να τον υιοθετήσει -λίγο έως πολύ- ως στρατηγικό στόχο: “Μόνο να μετασχηματιστεί μπορεί μέσα από συγκρούσεις. Μέσα από την μαζική ανυπακοή. Με εργαλείο ένα διεθνικό κίνημα των πολλών που θα σηκώσει ανάστημα μπροστά στο διεθνικό κατεστημένο των πολύ λίγων.”

Όσο για την επιλογή της εξόδου από την -υπαρκτή- ΕΕ ο Γ. Βαρουφάκης …”δε νομίζει”…: “Το ερώτημα είναι: Κι αυτό το μαζικό κίνημα πως θα χτιστεί; Υιοθετώντας το αφήγημα της εξόδου από την ΕΕ; Δεν νομίζω.”

Ένα ενδιαφέρον έχει και το πως υποστηρίζει τη θέση του αυτή, αν και δεν πρωτοτυπεί ιδιαίτερα, καθώς μας θυμίζει την παλιά θέση περί της ΕΕ ως δήθεν “προνομιακού πεδίου μιας -διεθνιστικής- ταξικής πάλης”:

“Το βλέπω με τα μάτια μου κάθε φορά που είμαι στο Αμβούργο, στο Βερολίνο, στη Βόννη, στο Λάιπσιχ για συναντήσεις με μέλη μας του DiEM25, σε συγκεντρώσεις συνδικαλιστών ή φοιτητών.

Φανταστείτε να τους έλεγα: «Δεν πάει άλλο μ’ αυτή την ΕΕ. Όταν γυρίσω στην Ελλάδα θα εισηγηθώ στο Συνέδριό μας να αλλάξουμε ρώτα. Να ψηφίσουμε ως θέση του ΜέΡΑ25 την έξοδο από την ΕΕ. Κάντε κι εσείς το ίδιο εδώ στη Γερμανία.» Ξέρετε πως θα νιώσουν οι γερμανοί συνοδοιπόροι μας; Παρατημένοι! Μόνοι τους εναντίον της αδυσώπητης γερμανικής ολιγαρχίας! Θα πάνε σπίτια τους. Θα ιδιωτεύσουν. Θα ήταν το μέγιστο δώρο τόσο στις τρόικες όσο και στους φασίστες.

Αντίθετα, όταν τους λέμε «ελάτε μια γροθιά όλοι μαζί να κάνουμε τη ρήξη με το ευρωπαϊκό κατεστημένο», «να καταλάβουμε τους ολιγαρχικούς του θεσμούς και να τους βάλουμε να δουλέψουν για όλους τους λαούς της Ευρώπης», αναθαρρούν. Χαμογελάνε.”

Κάπως έτσι το αδύνατο της μεταρρύθμισης της ΕΕ “μετασχηματίζεται” στο δήθεν αδύνατο ενός λαού να απελευθερωθεί από τα δεσμά του ιμπεριαλιστικού αυτού οργανισμού, ακόμη και όταν πρόκειται για τον λαό της ηγέτιδας ιμπεριαλιστικής δύναμης της ΕΕ, της Γερμανίας. Πόσο, μάλλον, αν πρόκειται για τον λαό μιας μικρής, φτωχής, περιφερειακής, βαλκανικής χώρας της ΕΕ είναι η αμέσως επόμενη σκέψη που ακολουθεί φυσιολογικά, και γι’ αυτό παραλείπεται από τον ηγέτη του ΜΕΡΑ25 ως “ευκόλως εννοούμενο”… Έτσι δικαιώνεται η σημερινή ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) για τον ελληνικό λαό και από το …καινοτόμο, διεθνιστικό “κίνημα” του κ. Βαρουφάκη…

Στο υπόλοιπο του σημειώματος αυτούς, θα ασχοληθούμε πιο συγκεκριμένα με τα επιχειρήματα του κ. Βαρουφάκη.

Η πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό ως το μόνο “προνομιακό πεδίο” της διεθνιστικής αλληλεγγύης.

Καταρχήν, δεν είναι τυχαίο ότι ο Γ. Βαρουφάκης αντλεί τα επιχειρήματά του από ακροατήρια “φοιτητών” και “συνδικαλιστών” με τα οποία συνδιαλέγεται στα διάφορα ταξίδια του ανά τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις της ΕΕ, και ιδιαίτερα, της πιο ευνοημένης εξ’ αυτών, και ηγέτιδα δύναμη, Γερμανίας. Θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον να προσπαθούσε να πείσει για τις απόψεις του αντίστοιχα ακροατήρια στις χώρες της περιφέρειας της ΕΕ, ξεκινώντας από την ίδια μας τη χώρα, εκεί όπου τα ευρωπαϊκά -και μη- μονοπώλια επωφελούνται τα μέγιστα από την υπερεκμετάλλευση της εργασίας, και τη λεηλασία και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Αναφερόμαστε στις χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης, των Βαλκανίων, σε χώρες όπως η Ελλάδα, την οποία ο ίδιος ο Βαρουφάκης χαρακτηρίζει “χρεοδουλοπαροικία”.

Μιλώντας μάλιστα για “δώρα στους φασίστες”, οι επιλογές της “Αριστεράς” του κ. Βαρουφάκη, ως προς το ποια κοινωνικά στρώματα ενδιαφέρεται να εκπροσωπήσει κυρίαρχα, εξηγούν ίσως καλύτερα και την άνοδο της ακροδεξιάς, τόσο σε χώρες της περιφέρειας, όσο και σε ιμπεριαλιστικές χώρες. Αναφερόμαστε ειδικά στην τυχοδιωκτική εκμετάλλευση από την ακροδεξιά του ρεύματος του λεγόμενου “ευρωσκεπτικισμού”, με κορυφαίο παράδειγμα αυτό του Μπρέξιτ της Μ. Βρετανίας, το οποίο έγινε με το μεγαλύτερο μέρος της βρετανικής Αριστεράς απόν, ή ενάντιο, και, ωστόσο, χάρις στην πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου στο σχετικό δημοψήφισμα.

Για την ουσία του ζητήματος, ο Γ. Βαρουφάκης αναφέρεται στην εξάρτηση με τον όρο “χρεοδουλοπαροικία”, αλλά καμώνεται πως αγνοεί τις συνέπειες του φαινομένου για την άνιση ανάπτυξη μεταξύ ιμπεριαλιστικών και εξαρτημένων χωρών, και για τη διαφοροποίηση που επιφέρει στην εξέλιξη της ταξικής πάλης στις χώρες που κερδίζουν, έναντι των χωρών που υποφέρουν από αυτήν. Αν οι Γερμανοί “φοιτητές” και “συνδικαλιστές”, στους οποίους αναφέρεται, δυσκολεύονται να φανταστούν μια Γερμανία εκτός της ΕΕ, δεν είναι διότι “φοβούνται” να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τη γερμανική ολιγαρχία (ήταν ο “φόβος” που τους οδήγησε να εκλέγουν για συνεχόμενες δεκαετίες το ίδιο πολιτικό προσωπικό εν μέσω μιας από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του παγκόσμιου καπιταλισμού;), παρά μάλλον γιατί δε θέλουν -ακόμη- να την αντιμετωπίσουν, διότι είτε ευνοούνται σε κάποιο βαθμό από την προνομιακή αναπαραγωγή του γερμανικού μονοπωλιακού κεφαλαίου έναντι των ανταγωνιστών του, είτε, σε κάθε περίπτωση, απέχουν αρκετά από το “να έχουν να χάσουν μόνο τις αλυσίδες τους”.

Η σχετικά σταθερή πολιτική κατάσταση στη Γερμανία, έναντι της πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα, στην Ισπανία, ακόμη και στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ευρωπαϊκής κρίσης θα αρκούσε από μόνη της για να υποστηριχθεί το επιχείρημά μας. Ωστόσο, ας επικαλεστεί και ο γράφων την προσωπική του εμπειρία από δήλωση του βουλευτή Axel Troost του μεγαλύτερου γερμανικού αριστερού -και φιλοΕΕ- κόμματος, του Die Linke, σε εκδήλωση με θέμα την επιλογή της εξόδου της Ελλάδας από το Ευρώ, 2 χρόνια μετά τη συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ (Σεπτέμβρης 2017). Η δήλωση αφορούσε τους κινδύνους που επέβαλλαν κάποιου είδους “μνημονιακή στήριξη” της ΕΕ προς την Ελλάδα, κατά το ξέσπασμα της κρίσης του 2009, προκειμένου να προστατευθεί το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα και – κατά συνέπεια οι αποταμιεύσεις των γερμανικών συνταξιοδοτικών ταμείων – από την έκθεσή τους στον δανεισμό προς την Ελλάδα, και από τις αναμενόμενες αναταράξεις που θα έφερνε μια άρνηση πληρωμών του ελληνικού χρέους. Προφανώς ο βουλευτής της γερμανικής Αριστεράς ήταν ενάντια τόσο στη στάση πληρωμών και διαγραφή του ελληνικού χρέους, όσο και στην έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ…

Δυστυχώς, οι σχέσεις ιμπεριαλιστή-εξαρτημένου, εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου, καταπιεστή-καταπιεζόμενου, δανειστή-δανειζόμενου ή “χρεοδουλοπάροικου”, συνεπάγονται και μια “διαφορά φάσης” στον ιστορικό χρόνο της ταξικής πάλης, η οποία δυσκολεύει αντικειμενικά τον διεθνιστικό αγώνα “των πολλών” ενάντια “στους λίγους” για να χρησιμοποιήσουμε τους βολικά, και όχι “δημιουργικά”, ασαφείς όρους που επιλέγει ο Γ. Βαρουφάκης.

Ένα γνήσια διεθνιστικό, πανευρωπαϊκό (ή και παγκόσμιο) λαϊκό κίνημα δεν μπορεί να χτιστεί απευθύνοντας τα δόγματα της ΤΙΝΑ προς έναν λαό που υποφέρει διπλή και τριπλή εκμετάλλευση λόγω της εξαρτημένης θέσης του στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, και εν προκειμένω, στην ΕΕ.

Αν ο ελληνικός λαός διεκδικήσει την έξοδό του από τη “μνημονιακού τύπου” διαχείριση της μακρόχρονης καπιταλιστικής κρίσης ή ύφεσης, αυτό θα τον φέρει άμεσα μπροστά στην πολιτική επιβολή ή εκβιασμό της ΕΕ και της εγχώριας ολιγαρχίας. Στην καλύτερη περίπτωση θα μιλάμε για φαινόμενα πολιτικών, οικονομικών, πχ δημοσιονομικών ή νομισματικών, και άλλων εκβιασμών, σαν αυτά που αντιμετώπισε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς καν να επιχειρήσει την ρήξη, ή και άλλα σε επόμενη φάση, όπως η επενδυτική αργία του μονοπωλιακού κεφαλαίου και ο πόλεμος φθοράς προς μια φιλολαϊκή κυβέρνηση ή εξουσία που θα επιχειρούσε την “υπεύθυνη ανυπακοή” που επικαλείται ο Γ. Βαρουφάκης. Η ιστορική εμπειρία από ανάλογες περιπτώσεις (βλ. πχ της Λατινικής Αμερικής) διδάσκει ότι, μόλις επέλθει επαρκής φθορά και κούραση του λαού, συνήθως ακολουθούν, στον κατάλληλο χρόνο και με την πρώτη ευκαιρία, και άλλες μορφές ιμπεριαλιστικής επέμβασης, και καταπίεσης του εξαρτημένου λαού από τους ιμπεριαλιστές “λέοντες”…

Αντίθετα, είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν από την άλλη πλευρά η ΕΕ θα έχει να αντιμετωπίσει τον οποιονδήποτε κίνδυνο “κατάρρευσής” της, όπως επικαλείται το σύνθημα του ΜΕΡΑ25: “Σύγκρουση έως ότου είτε μετασχηματιστεί είτε καταρρεύσει”¹. Δεν είναι καν προβλέψιμος ο βαθμός διεθνιστικής αλληλεγγύης των λαϊκών κινημάτων των ιμπεριαλιστικών χωρών προς τον ελληνικό λαό σε μια τέτοια περίπτωση, τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο, κρίνοντας και από την αντίδραση πχ του γερμανικού λαού  -κατά πλειοψηφία- την περίοδο της “προσομοίωσης” σύγκρουσης της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με την τρόικα με πρωταγωνιστή τον κ. Βαρουφάκη.

Ωστόσο, αυτή είναι και η ουσία της διεθνιστικής αλληλεγγύης σε μια τέτοια περίπτωση: ο λαός της ιμπεριαλιστικής χώρας οφείλει να ενισχύσει τον λαό της εξαρτημένης χώρας στην προσπάθειά του να απελευθερωθεί από την ιμπεριαλιστική εκμετάλλευση και καταπίεση, ως τον πιο πρόσφορο δρόμο και για τη δική του απελευθέρωση, πχ από τη γερμανική ολιγαρχία, που επικαλείται ο κ. Βαρουφάκης.

Κάθε τι άλλο, που προϋποθέτει περίπου “επαναστατικές συνθήκες” στις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις προκειμένου οι κατά τα άλλα …”χρεοδουλοπάροικοι” να αποτολμήσουν το δικό τους άλμα καταρχήν προς την εθνική ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία, είναι η μια εκδοχή του …”πελαργού” (κατά αναλογία με τον πελαργό που …φέρνει τα μωρά) που συναντάται σήμερα στην ελληνική κοινοβουλευτική ριζοσπαστική Αριστερά, ως μια μαγική κι εύκολη “λύση από τα έξω” για τα δεινά του ελληνικού λαού (ο άλλος είναι “ο πελαργός του σοσιαλισμού” που επικαλείται το ΚΚΕ για να αναβάλει τη ρήξη με την ΕΕ…). Πρόκειται για την “αριστερή” εκδοχή της θεωρίας της “ψωροκώσταινας”, η οποία στην ουσία συνίσταται στο ότι δεν προέρχεται μόνο η εκμετάλλευση και η καταπίεση από τις ιμπεριαλιστικές χώρες (ή η “ανάπτυξη”, ο “εκσυγχρονισμός” και οι “επενδύσεις” όπως ισχυρίζεται το …ενιαίο μέτωπο των “Μένουμε Ευρώπη”), αλλά και η σωτηρία από αυτές (!), και δεν έχουμε παρά να περιμένουμε πότε η πολιτική κρίση θα οξυνθεί και στο ιμπεριαλιστικό, ευρωενωσιακό κέντρο, ή πότε θα “αλλάξουν οι συσχετισμοί στην Ευρώπη υπέρ της Αριστεράς” όπως λέει και ο ΣΥΡΙΖΑ…

Για το πρόγραμμα της “υπεύθυνης ανυπακοής”…

Στα πλαίσια αυτά μπορούμε να κρίνουμε και τα υπόλοιπα, επιμέρους, επιχειρήματα του Γ. Βαρουφάκη περί “υπεύθυνων – εποικοδομητικών προτάσεων” εντός και -δήθεν ενάντια- της ΕΕ, όπως για τη χρηματοδότηση της πράσινης ανάπτυξης για την έξοδο από την κρίση με Ομόλογα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ή για τον εμβολιασμό ολόκληρης της υφηλίου πληρωμένο με χρήμα που θα τυπώσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα…

Αλλά ας αφήσουμε τη λογική του Γ. Βαρουφάκη να ξεδιπλωθεί (οι τονισμοί δικοί μας):

“Πριν μου πείτε «σιγά μη κάνουν τέτοια πράγματα οι τροϊκανοί» θα σας το πω εγώ. Όχι! Προτιμούν να πεθάνουν παρά να ενεργοποιήσουν την πράσινη μετάβαση μέσω της σύμπραξης Τράπεζας Επενδύσεων & Κεντρικής Τράπεζας που ανέφερα, ή να βάλουν την Κεντρική Τράπεζα να αγοράσει εμβόλια για της γης τους κολασμένους.

Ε, και; Τις υπεύθυνες προτάσεις δεν τις καταθέτουμε επειδή θα τις υιοθετήσουν. Τις καταθέτουμε επειδή ξέρουμε ότι ΔΕΝ θα τις υιοθετήσουν: Τις καταθέτουμε επειδή, ακούγοντάς τες οι μέσοι μη ριζοσπαστικοποιημένοι πολίτες θα αναλογιστούν: «Κάτσε μισό λεπτό. Αυτό θα μπορούσαν να το κάνουν. Νόμιμο είναι. Τεχνικά γίνεται. Γιατί δεν το κάνουν;» Έτσι ριζοσπαστικοποιούμε τον μέσο πολίτη. Βάζοντάς στο μυαλό της, στο μυαλό του την επαναστατική ιδέα ότι, ναι, υπάρχει εναλλακτική ακόμα κι εντός του σαθρού, παρόντος συστήματος. Με το που ριζώσει η ιδέα αυτή στη σκέψη τους, οι πολίτες αρχίζουν να θυμώνουν με το κατεστημένο. Να γίνονται ανοικτοί στην Μαζική Ανυπακοή. Ξάφνου το ανέφικτο γίνεται εφικτό!

Έτσι ξεκινά το μαζικό διεθνικό κίνημα. Αυτή είναι η φιλοσοφία της Υπεύθυνης Ανυπακοής. Όσο για την πρακτική της, αποτελείται από δύο εξ ίσου απαραίτητες κινήσεις. Τόσο εντός της Ελλάδας όσο και πανευρωπαϊκά.

Υπεύθυνες-Εποικοδομητικές Προτάσεις: Προτείνουμε πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν ακόμα και στο σιδερένιο κλουβί της σημερινής Ευρώπης. Προτάσεις που το κατεστημένο θα αγνοήσει αλλά, επειδή θα τις αγνοήσει, έχουν την δυνατότητα να απελευθερώσουν τους πολίτες από την πλάνη της ΤΙΝΑ – του τοξικού δόγματος ότι δεν υπάρχει εναλλακτική παρά το ΝΑΙ ΣΕ ΟΛΑ – ένα δόγμα το οποίο εισήγαγε η Θάτσερ στην Αγγλία και ενίσχυσε τα μέγιστα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ το 2015

και

Ανυπακοή μέχρι τέλους: Καταθέτουμε στο τραπέζι τα ελάχιστα από αυτά που πρέπει να γίνουν, και που μπορούν να γίνουν ακόμα και στο σιδερένιο κλουβί της σημερινής Ευρώπης, και δεν υποχωρούμε ο κόσμος να χαλάσει. Ανυπακοή μέχρι τέλους θα φέρει ή την διάλυση αυτής της μη μεταρρυθμίσιμης ΕΕ ή τον προοδευτικό μετασχηματισμό της.

Και τα δύο αυτά αποτελέσματα είναι καλύτερα από εκείνο που δεν θα επιτρέψουμε: Την διαιώνιση του στάτους κβο.“

Η αντιφατική επιχειρηματολογία είναι εμφανής:

Αν οι “Υπεύθυνες – Εποικοδομητικές Προτάσεις” μπορούν να γίνουν πράξη “ακόμα και στο σιδερένιο κλουβί της σημερινής Ευρώπης“, τότε δεν υπάρχει λόγος για να ανατραπεί η σημερινή ΕΕ, και αρκεί, όντως, «να καταλάβουμε τους ολιγαρχικούς της θεσμούς και να τους βάλουμε να δουλέψουν για όλους τους λαούς της Ευρώπης», απλά με το να υποστηρίξουμε με συνέπεια τις προτάσεις αυτές, και φυσικά …ψηφίζοντας ΜΕΡΑ25!

Αν, όμως, ισχύουν τα λόγια του κ. Βαρουφάκη, με τα οποία ξεκινήσαμε το σημείωμα αυτό, και η ΕΕ δεν “μεταρρυθμίζεται”, τότε τι είναι ακριβώς αυτό που θα τη σπρώξει προς την εναλλακτική της “διάλυσής/κατάρρευσής της”; Η “ανυπακοή μέχρι τέλους” κατά το “κρατάω την αναπνοή μου μέχρι να σκάσω”;

Και, αν, εν τέλει, επέλθει αυτή η «διάλυση/κατάρρευση» της ΕΕ, ποια θα είναι η συνέχεια; Ποιο είναι το πρόγραμμα για την ανασυγκρότηση της χώρας μας έξω από μια διαλυμένη ΕΕ;

Σε κάθε περίπτωση, είτε αναφερόμαστε στην περίοδο της σύγκρουσης με την ΕΕ, είτε στην περίοδο μετά τη διάλυσή της, δε χρειάζεται ένα πολιτικό πρόγραμμα πέρα από τα όρια που θέτουν οι υπάρχοντες θεσμοί της ΕΕ, και σε σύγκρουση με αυτούς; Γιατί ο κ. Βαρουφάκης μας το κρατάει κρυφό, και περιορίζεται στις προτάσεις που προϋποθέτουν τον “μετασχηματισμό” της ΕΕ[3];

Παρατηρούμε ότι η συνταγή του κ. Βαρουφάκη και του ΜΕΡΑ25 είναι ακριβώς η ίδια που οδήγησε στην ήττα του λαϊκού κινήματος το 2015: στην αρχή μεγάλα λόγια κριτικής (πχ “χρεοδουλοπαροικία”) και περί σύγκρουσης με την ΕΕ, την τρόικα, τους δανειστές κοκ, στη συνέχεια κατάθεση αποκλειστικά προτάσεων εντός του θεσμικού συστήματος της ιμπεριαλιστικής ΕΕ, κατόπιν μια “προσομοίωση” σύγκρουσης από την οποία υποφέρει μόνο το ελληνικό δημόσιο ταμείο και ο ελληνικός λαός, και στο τέλος, η …γνωστή κατάληξη μπροστά σε ένα αδιέξοδο στο οποίο θα έχουμε εγκλωβιστεί από μόνοι μας, περιοριζόμενοι εντός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ…

Η αιτία της στάσης αυτής βρίσκεται στον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο κ. Βαρουφάκης τους πολιτικούς θεσμούς της ΕΕ, αποσπώντας τους από το ταξικό τους περιεχόμενο, ακόμη και όταν αναφέρεται και ο ίδιος στους δεσμούς τους με την «ολιγαρχία» ή τους «πολύ λίγους». Ούτε σε αυτό, όμως, πρωτοτυπεί καθώς, πριν από αυτόν, ήταν υπόθεση της παλιάς, καλής, αριστερής σοσιαλδημοκρατίας να διακηρύξει ότι μεταξύ της ιμπεριαλιστικής ΕΕ των μονοπωλίων και της «Ευρώπης των Λαών» μεσολαβεί μόνο η αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών που θα φέρει την ίδια στο τιμόνι της. Μερικές δεκαετίες μετά, και ενώ κάποια από αυτά τα κόμματα βρέθηκαν σε κυβερνητικές θέσεις, ανάμεσά τους και ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΕ είναι πιο ιμπεριαλιστική, πιο αντιδραστική και πιο επικίνδυνη για τους λαούς της Ευρώπης από ποτέ…

Για ένα πρόγραμμα ρήξης και αποδέσμευσης από την ΕΕ

Ο Γ. Βαρουφάκης και το ΜΕΡΑ25, όμως, “βρίσκουν και τα κάνουν” σε ένα περιβάλλον “αφασίας” της ελληνικής κομμουνιστικής και αντιιμπεριαλιστικής Αριστεράς που μπορεί να ασχολείται με οτιδήποτε άλλο (όπως με το “αν πρέπει να κυβερνήσουν στον καπιταλισμό οι κομμουνιστές”, ακόμη και στις περιπτώσεις που βλέπει το κοινοβούλιο μόνο με τα κιάλια), αλλά όχι με την ανάπτυξη ενός πειστικού προγράμματος ρήξης και αποδέσμευσης από την ΕΕ.

Δεν πρόκειται φυσικά για ένα εύκολο εγχείρημα, ούτε είναι αποκλειστικά υποκειμενικές οι ευθύνες.

Το βάθεμα της εξάρτησης της χώρας μας εδώ και δεκαετίες, η οργανική σύνδεση της οικονομίας της σε ρόλους συμπληρωματικούς προς αυτές των ιμπεριαλιστικών χωρών, οι συνέπειες της εντός της ΕΕ κινητικότητας – στην ουσία μετανάστευσης –  και, μάλιστα, μεγάλου μέρους της πιο δυναμικής μερίδας του εργατικού δυναμικού που εκπαιδεύεται από το δημόσιο -σχετικά ακόμη δωρεάν- σύστημα εκπαίδευσης της χώρας μας, αποτελούν όχι απλά ιδεολογικούς, αλλά κυρίως υλικούς παράγοντες ενσωμάτωσης μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού στην ιμπεριαλιστική στρατηγική της ΕΕ.

Η επίδραση των παραγόντων αυτών είναι πιο ισχυρή όσο απομακρυνόμαστε από εποχές κρίσεων ή απότομης χειροτέρευσης του επιπέδου διαβίωσης των λαϊκών στρωμάτων. Δε δυσκολεύουν απλά την ανάπτυξη της αυθόρμητης αντιιμπεριαλιστικής συνείδησης, αλλά και επί της ουσίας το έργο της αποδέσμευσης της χώρας μας από την ΕΕ, άρα και την ανάπτυξη του σχετικού προγράμματος. Με άλλα λόγια, οι “φοιτητές” και “συνδικαλιστές”, στους οποίους βρίσκει κάποια αποδοχή η πολιτική του ΜΕΡΑ25, δε βρίσκονται μόνο στη φαντασία του κ. Βαρουφάκη, ούτε ζουν κι εργάζονται αποκλειστικά στη Γερμανία…

Εξ’ ου και χρειάζεται ανάπτυξη και η διεθνιστική πλευρά του προγράμματος αυτού, από την αντιΕΕ, αντι-ιμπεριαλιστική και κομμουνιστική Αριστερά. Χρειάζεται να αναγνωριστούν και να καθοριστούν επιστημονικά τα όρια μέχρι τα οποία μπορεί να προχωρήσει μια διαδικασία εθνικής παραγωγικής ανασυγκρότησης σε σύγκρουση με τον διεθνή ιμπεριαλισμό και την εγχώρια ολιγαρχία και τους κοινωνικούς της συμμάχους, στο βαθμό που δεν συνοδεύεται από βαθύτερους μετασχηματισμούς προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού, στους οποίους να εμπλέκονται τουλάχιστον μια ομάδα χωρών στη γειτονιά μας. Κι εδώ οι εμπειρίες από περιοχές του κόσμου όπως η Λατινική Αμερική μπορούν να αξιοποιηθούν.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα, φυσικά, δεν μπορεί να αναπτυχθεί απουσία του ελληνικού λαού,  παρά μόνο μέσα στη διαδικασία πάλης του λαϊκού κινήματος και των οργανώσεών του ενάντια στη σημερινή – υπαρκτή- ιμπεριαλιστική ΕΕ, εκεί όπου θα χτίζεται και η ανατροπή της ιδεολογικής, ή και ψυχολογικής ΤΙΝΑ, τόσο στη δεξιά, όσο και στην αριστερή εκδοχή της.

Στους αγώνες αυτούς δεν αποκλείεται να συναντηθούμε και με μερίδα του κόσμου που θέλγεται σήμερα από τις προτάσεις του ΜΕΡΑ25, και ιδιαίτερα από την ευκολία που υπόσχονται οι λύσεις που …φέρνει ο πελαργός της σωτηρίας “από το εξωτερικό”, έναντι της δύσκολης πραγματικότητας που περιγράψαμε παραπάνω για την περίπτωση της σύγκρουσης ενός λαού, όπως ο ελληνικός, τόσο με την εγχώρια ολιγαρχία, όσο και με την ιμπεριαλιστική ΕΕ.

Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να γίνει στο έδαφος του προγράμματος του ΜΕΡΑ25, που δήθεν κλείνει την πόρτα της φιλολαϊκής μεταρρύθμισης της ΕΕ, για να ανοίξει διάπλατα την πόρτα του “μετασχηματισμού” των θεσμών της, οδηγώντας σε νέα αδιέξοδα τους αγώνες και τις ελπίδες του λαού μας. Η «μέχρι τέλους ανυπακοή» χρειάζεται και τα προγραμματικά της εργαλεία, σε αντίθεση με τα όσα επιβάλλουν οι θεσμοί της ιμπεριαλιστικής ΕΕ, σε μια πορεία ρήξης και αποδέσμευσης από αυτούς[4]. Χρειάζεται, επίσης, αυτό το «τέλος» να είναι κάτι που θα το έχουμε σχεδιάσει, και ο λαός μας θα το επιθυμεί, αντί να το φοβάται. Τότε ο φόβος θα περάσει στην πλευρά αυτών για τους οποίους η ΕΕ είναι πραγματικά μια ΤΙΝΑ…

[1] “Αυτή η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται. Μόνο ανατρέπεται! – Συνέδριο #6“. Στη συνοδευτική εικόνα και στους υπότιτλους, αντίστοιχα, διαβάζουμε

“Η θέση μας για την ΕΕ. Σύγκρουση έως ότου είτε μετασχηματιστεί είτε καταρρεύσει!”

και

“Πως θα μετασχηματίσουμε Ελλάδα & Ευρώπη; Μέσα από την σύγκρουση. Και πως θα γεννηθεί το κίνημα που απαιτεί η σύγκρουση; Μέσα από την Υπεύθυνη Ανυπακοή”.

[2] Πχ. βλ., ειδικά για την ΕΕ τον συλλογικό τόμο “Η Ελλάδα στο λάκκο των λεόντων της Ευρωπαικής Ένωσης”, εκδ. MATURA, 2019.

Εξ’ άλλου, για την κυρίαρχη αντίθεση στον ελληνικό κοινωνικο-οικονομικό σχηματισμό, την πλευρά της που αφορά την εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό και τη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, αλλά και τις συνέπειές όλων αυτών για την κομμουνιστική στρατηγική και τακτική, βλ. το πρόσφατο άρθρο μας:

Αντιιμπεριαλιστική Αντιμονοπωλιακή Δημοκρατική Μετωπική πολιτική: επίκαιρη και αναγκαία όσο ποτέ

[3] Η παρούσα κριτική μας δεν πρέπει να εκληφθεί ως υποτίμηση του ρόλου που μπορούν υπό προϋποθέσεις να παίξουν αιτήματα ή διεκδικήσεις εντός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ, είτε για την επίτευξη κάποιας επιμέρους νίκης ή λύσης, είτε για την αποκάλυψη της πραγματικής φύσης της ΕΕ στον λαό. Πρόκειται για το αντίστοιχο του κοινοβουλευτικού αγώνα εντός μιας χώρας.

[4] Πέρα από την – ήδη εξαιρετικά πολύπλοκη και δυναμική –  αντικειμενική πλευρά ενός προγράμματος ρήξης και αποδέσμευσης από την ΕΕ, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και ο πολιτικός συσχετισμός και το επίπεδο συνείδησης του λαού και ριζοσπαστικοποίησης του λαϊκού κινήματος σε κάθε ιστορική συγκυρία. Επομένως, μακριά από εμάς λογικές που παίζουν με τις λέξεις «ρήξη», «αποδέσμευση» ή άμεση «έξοδος» προσπαθώντας να λύσουν στα χαρτιά αυτό που δεν έχει καν αρχίσει να προκύπτει ως πρόβλημα στην ίδια τη ζωή, χτίζοντας προσχηματικούς πολλές φορές διαχωρισμούς, και εμποδίζοντας τη σύμπλευση και κοινή δράση. Επιπλέον, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και την πιθανότητα μιας οξυμένης πολιτικής κρίσης στον ιμπεριαλιστικό πυρήνα της ΕΕ, πριν δημιουργηθούν οι συνθήκες αποδέσμευσης της χώρας από αυτήν, οπότε και το σύνθημα της «διάλυσης» της ΕΕ, και της δημιουργίας μιας άλλης ευρωπαϊκής ένωσης σε σοσιαλιστική κατεύθυνση μπορεί να αποκτήσει προτεραιότητα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ένα λαϊκό μέτωπο ή πολιτική συμμαχία για τη διέξοδο του ελληνικού λαού από την κρίση, δεν μπορεί να αυτοπεριορίζεται στο παρόν θεσμικό πλαίσιο της ιμπεριαλιστικής ΕΕ. Βλ. σχετικά παλαιότερο κείμενό μας Η πολιτική οικονομία της σύγκρουσης με τους δανειστές και την ΕΕ, με αφορμή μια εκδήλωση στο Βερολίνο.