Δύσκολο παρόν και δυσοίωνο μέλλον για τους νέους στην Ελλάδα που μένουν στο νοίκι (Generation Rent*) καταγράφεται στην έρευνα flash της Prorata για το Tvxs.gr σχετικά με το ζήτημα της στέγασης στην Ελλάδα.
Για την πλειονότητα των νέων φαντάζει άπιαστο όνειρο να αποκτήσουν κάποια μέρα τη δική τους στέγη: Οι δύο στους τρεις θεωρούν σίγουρο ή πιθανό ότι δεν θα μπορέσουν ποτέ στο μέλλον να αγοράσουν σπίτι.
Τα ευρήματα της έρευνας καταδεικνύουν επίσης και το μεγάλο πρόβλημα στο παρόν, καθώς πάνω από τους 4 στους 10 από 17 έως 34 ετών νοικιάζουν το σπίτι τους ενώ πάνω από τους μισούς μένουν σε σπίτι της οικογένειάς τους. Στα δάχτυλα τους ενός χεριού μετριέται το ποσοστό όσων έχουν καταφέρει να αγοράσουν το σπίτι που μένουν, μόλις 4%. Αντίστοιχα, τα ποσοστά στην ηλικία των 35 με 54 είναι: 31% στο νοίκι, 37% στο σπίτι της οικογένειας και 29% δηλώνει πως κατάφερε να αγοράδει δικό του σπίτι.
Τα ευρήματα της έρευνας εξηγούν γιατί είναι αδύνατον για τη συντριπτική πλειονότητα των νέων να αγοράσει σπίτι. Στο τέλος του μήνα οι 4 στους 10 απαντούν πως είτε ξοδεύουν από αποταμιεύσεις ή αναγκάζονται να δανειστούν και σχεδον 5 στους 10 απαντούν ότι ίσα που τα φέρνουν βόλτα, καθώς ούτε αποταμιεύουν ούτε δανείζονται. Μόνο ένα 13% δηλώνει ότι έχει δυνατότητα αποταμίευσης.
Δεδομένης της παραπάνω εικόνας, δεν αιφνιδιάζει ότι το 67% των νέων -από 17 έως 34 ετών- εκτιμά πως δεν πρόκειται να στη ζωή του να καταφέρει να αγοράσει δικό του σπίτι.
Στον «θεό» τα ενοίκια
Οι δυσχερέστατες συνθήκες που βιώνουν οι νέοι, επιδεινώνονται και από το «ράλι» των τιμών στα ενοίκια που έχει κορυφωθεί από το 2018 μέχρι και σήμερα, με την αύξηση να φτάνει αθροιστικά το 30%. Συνεπώς, σύμφωνα με έρευνα του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates, το ποσοστό του εισοδήματος που δαπανά ένας ενοικιαστής στη χώρα μας αγγίζει το 60%-70% του μέσου μισθού σύμφωνα με τα ζητούμενα μισθώματα, ενώ αν πρόκειται για οικογενειακή κατοικία 80 τ.μ.-95 τ.μ. κατασκευής μετά τα 2000, το κόστος μίσθωσης ξεπερνά τα 800 το μήνα σε κάποια προάστια της Αττικής.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως οι τιμές παρουσιάζουν πραγματική εκτόξευση ακόμα και στις λεγόμενες «λαϊκές» συνοικίες, όπως το Περιστέρι (67,39%) και η πλατεία Κολιάτσου (50%). Πολύ μεγάλες αυξήσεις (από 30% έως και 55%) υπάρχει και στις περισσότερες περιφερειακές περιοχές της Αττικής. Σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται όμως και στη Θεσσαλονίκη, με συνοικίες όπως η Πυλαία, ο Εύοσμος και η Περαία να καταγράφουν υπερβολικά υψηλά ενοίκια.
Εξηγώντας το φαινόμενο
Εξηγώντας στο Tvxs.gr τις μεγάλες ανατιμήσεις στα ενοίκια και την αδυναμία αγοράς σπιτιού, ο πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου Κτηματομεσιτών E-Real Estates, Θέμης Μπάκας υποστηρίζει ότι στα 10 χρόνια μνημονίου δεν δημιουργήθηκαν νέες οικοδομές που σημαίνει: «όχι» αγορές σπιτιών. «Άρα ο κόσμος σωρευτικά κατά τη δεκαετία αυτή, εκεί που έμπαινε στη διαδικασία και αγόραζε σπίτι πλέον έμπαινε στη διαδικασία και μίσθωνε σπίτι. Τα ακίνητα όμως που ήταν διαθέσιμα στη δική μας κτηματαγορά ήταν λιγοστά για να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση. Στη δεκαετία του Μνημονίου ό,τι ακίνητο υπήρχε διαθέσιμο είτε μισθώθηκε, είτε κάποιος ενοικιαστής ανανεώνει το συμβόλαιό του, είτε κάποια από αυτά πουλήθηκαν».
Παρά το γεγονός ότι τη περίοδο 2018-2019 η κτηματαγορά άρχισε να κινείται και πάλι, ο κ. Μπάκας παρατηρεί ότι «ο κόσμος ακόμη δεν αγοράζει σπίτι εύκολα, δεν έχουμε δηλαδή τα ίδια νούμερα με το παρελθόν. Το αποτέλεσμα είναι πολλοί να στρέφονται εκ νέου στο ενοίκιο, αν και τα σπίτια είναι ακόμη λιγοστά, με συνέπεια οι τιμές να ανεβαίνουν ακόμη παραπάνω».
Ελληνική πρωτιά στην «αφαίμαξη» ενοικιαστών
Στο φαινόμενο της εκτόξευσης των ενοικίων, σύμφωνα με τη Eurostat (2019), η Ελλάδα είναι πρώτη στην ΕΕ όπου το οι ενοικιαστές δαπανούν άνω του 50% του εισοδήματος τους για το κόστος στέγασης (ενοίκιο, κοινόχρηστα, λογαριασμοί ΔΕΚΟ). Το 62,1% των Ελλήνων το 2019, δαπάνησαν άνω του 50% του διαθέσιμου εισοδήματος τους για το κόστος στέγασης, όταν δεύτερη στο πίνακα είναι η Ρουμανία με το αντίστοιχο ποσοστό να είναι στο 29,4% και η Ισπανία στο 26,2% , δηλαδή στο ήμισυ σχεδόν απ΄ ότι η Ελλάδα. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Πορτογαλία, Γερμανία και Γαλλία, είναι 14,5%, 10% και 8,6%.
Γιατί όχι κρατική επιδότηση
Η παραπάνω εικόνα της γενικής απαισιοδοξίας και των περιορισμένων δυνατοτήτων μεταξύ των νέων εξηγεί και την ισχυρή υποστήριξη της πρότασης για γενναία κρατική επιδότηση για ενοικίαση σπιτιού σε νέους. Στην έρευνα της prorata, το 51% βρίσκει την ιδέα επιδότησης από το κράτος «αναγκαία» και το 25% την χαρακτηρίζει «καινοτόμα». Όπως επισημαίνει, ο διευθυντής ερευνών της Prorata Αγγελος Σεριάτος ένα ποσοστό 76% βλέπει συνολικά θετικά την πιθανότητα της κρατικής υποστήριξης – μια προσέγγιση που αποτυπώνεται επίσης διακομματικά και υπερβαίνει ιδεολογικούς δογματισμούς. Μπορεί η θετική προσέγγιση σε ένα τέτοιο μοντέλο είναι υψηλότερη μεν στους ψηφοφόρους της αριστεράς και της κεντροαριστεράς αλλά είναι σημαντική και μεταξύ των ψηφοφόρων της ΝΔ που, θεωρητικά, κινούνται σε πιο φιλελεύθερες λογικές.
* Ο όρος «Generation Rent» αφορά νέους που λόγω του υψηλού κόστους στέγασης σε σχέση με τα εισοδήματα εχουν λίγες πιθανότητες να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
