Γεύμα σε αεροπλανοφόρο

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 29/10/2021

Πολλές φορές τα ερωτήματα είναι πιο σημαντικά από τις απαντήσεις. Μπορεί να οδηγήσουν τη σκέψη σε νέα μονοπάτια, σε γόνιμες αναζητήσεις. Με αφορμή τη νέα ελληνοαμερικανική συμφωνία, την περιφερειακή και διεθνή συγκυρία αλλά και την ιστορική εμπειρία γεννιούνται αναπόφευκτα σοβαρά ερωτήματα. Πολύ περισσότερο που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι ΗΠΑ, μέσω της συμφωνίας, κηρύσσουν την ανάγκη σεβασμoύ της κυριαρχίας μας με βάση το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.

Ερώτημα πρώτο: γιατί δεν το έκαναν ποτέ μέχρι τώρα; Γιατί το δεύτερο αυτό συμπληρωματικό πρωτόκολλο θα φέρει ό,τι δεν έφερε η κυρίως συμφωνία, αυτή, οι προηγούμενες ή τα προηγούμενα πρωτόκολλα; Απορίας άξιο. Γιατί οι ΗΠΑ, χώρα που δεν έχει υπογράψει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, μαζί με την Τουρκία και το Ισραήλ, μπορεί να είναι ο εγγυητής του;

Ερώτημα δεύτερο: από πού προκύπτει ότι η συμφωνία επέκτασης των βάσεων και των διευκολύνσεων σχετίζεται με την εθνική μας κυριαρχία και όχι με την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή με αιχμή ιδίως τη Ρωσία;

Ερώτημα τρίτο: δηλαδή οι ΗΠΑ άλλαξαν θέση και υποστηρίζουν την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας από τα 6 ν.μ. στα 12 όπως δικαιούται με βάση το διεθνές δίκαιο της θάλασσας; Δεν αναφέρεται πουθενά κάτι τέτοιο και βέβαια γνωρίζουμε τη διαχρονική αντίθεση των ΗΠΑ σε μια τέτοια επέκταση.

Ερώτημα τέταρτο: υποστηρίζει ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ ότι με την αμερικανική παρουσία και σε άλλα νησιά πλην της Κρήτης “επιβεβαιώνεται η de facto άσκηση κυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά της”. Αλήθεια; Και γιατί η βάση της Σούδας δεν προστάτευσε την ελληνική κυριαρχία στα Ίμια; Γιατί η αναφορά του Αμερικανού υπουργού γίνεται στη de facto και όχι στη de jure κυριαρχία; Ας θυμηθούμε σχετικά τη δήλωση του εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών των Η.Π.Α. Ν. Μπερνς κατά την κρίση των Ιμίων: “…οι Η.Π.Α. δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια. Μπορεί να είναι και μερικά άλλα νησιά ή μικρές νησίδες επί των οποίων έχουμε παρόμοια θέση”.

Ερώτημα πέμπτο: έχουν αλλάξει οι ΗΠΑ την θέση τους για τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά αεροσκάφη; Τι λένε και κυρίως τι πράττουν για το θέμα; Προφανώς τίποτα.

Ερώτημα έκτο: αποτελεί εγγύηση η συνοδευτική του πρωτοκόλλου επιστολή του Α. Μπλίνκεν; Σε καμιά περίπτωση. Στο παρελθόν υπήρξαν αντίστοιχες επιστολές που καθόλου δεν μετέβαλαν την ουσία της πολιτικής των ΗΠΑ. Στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να θεωρηθούν ως γυαλιστερές χάντρες επιδεικνυόμενες σε αφελείς.

Μεσούσης της δικτατορίας ο πρέσβης των ΗΠΑ πρόσφερε γεύμα στον Έλληνα δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο πάνω στο αεροπλανοφόρο που βρισκόταν στα νερά του Φαλήρου, ως επιστέγασμα των στενών ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Όλοι ξέρουμε που κατέληξε το γεύμα στο αεροπλανοφόρο: στην κυπριακή τραγωδία. Ας προσέχουμε λοιπόν.