Για ειρήνη και εθνική κυριαρχία. Eκτιμήσεις του συλλόγου Γ.ΚΟΡΔΑΤΟΣ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η έξαρση της επιθετικότητας του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ με ενέργειες που κινδυνεύουν να προκαλέσουν έναν ευρύτερο, ίσως και παγκόσμιο πόλεμο, εκτυλίσσεται στις συνθήκες της παγκόσμιας καπιταλιστικής ύφεσης. Σχετίζεται επίσης με την αποδυνάμωση της παντοκρατορίας των ΗΠΑ, μια παντοκρατορία που προσπαθούν λυσσαλέα να κρατήσουν. Ο Ζ. Μπρεζίνσκι έγραψε χαρακτηριστικά στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο βιβλίο του “Η μεγάλη σκακιέρα” ότι όποιος ελέγχει την ευρύτερη περιοχή γύρω από την Κασπία, ελέγχει την παγκόσμια οικονομία. Στις συνθήκες της παγκόσμιας κρίσης εντείνεται η διαπάλη για τον έλεγχο και την αναδιανομή των ζωνών επιρροής.

Μπροστά στους μεγάλους κινδύνους για τους λαούς και την ανθρωπότητα, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να δείχνει μια παροιμιώδη, αδιέξοδη και ανεύθυνη υποταγή στις ΗΠΑ. Μια σχέση υποτακτικού προς αφέντη, που με τον ένα ή άλλο τρόπο, στον ένα ή άλλο βαθμό, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις ακολούθησαν. Ακόμη περισσότερο, ενισχύει την παρουσία των αμερικανικών βάσεων. Εκθέτει έτσι τον λαό μας σε ανυπολόγιστους κινδύνους (βλ. δηλώσεις υπουργού Εξωτερικών του Ιράν), ενώ φέρει μερίδιο ευθύνης για τα δεινά που προξενούν στους λαούς της περιοχής μας οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Για το λόγο αυτό το πρώτο ζητούμενο είναι: Ειρήνη στην περιοχή, Έξω οι ΗΠΑ από τη Μ. Ανατολή, Καμιά συμμετοχή της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς.

Η επιθετικότητα του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος

Στο πλαίσιο αυτό εντείνεται η επιθετικότητα του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος με κινδύνους για την ειρήνη και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Η επιθετικότητα εκφράζεται πολύπλευρα: αμφισβήτηση του δικαιώματος για χωρικά ύδατα 12 ν.μ., ανορθόδοξες προβολές για την ΑΟΖ, “γκρίζες ζώνες” σε νησιά του Αιγαίου, παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου. Η ουσία συνίσταται στην αμφισβήτηση από την Τουρκία της Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας του 1982 την οποία έχει υπογράψει και εφαρμόζει η συντριπτική πλειονότητα των κρατών της γης. Η Τουρκία δεν την έχει υπογράψει αλλά έχει ανακηρύξει χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα 12 ν.μ.

Η Σύμβαση υπήρξε καρπός μακρόχρονων διεθνών διαπραγματεύσεων. Φέρει ορατά τα σημάδια της επιρροής των κρατών του τρίτου κόσμου και της ΕΣΣΔ. Οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν από την αρχή σε αυτήν γιατί περιόριζε τα δικαιώματα και την ασυδοσία των ισχυρών. Τελικά την υπέγραψαν αλλά δεν την έχουν κυρώσει ακόμη.

Η πρόταση για χωρικά ύδατα έως 12 ν.μ. ήταν σοβιετική πρόταση που αρχικά δεν είχε γίνει αποδεκτή. Η τότε ελληνική κυβέρνηση, στις διαπραγματεύσεις είχε επίσης ταχθεί ενάντια στα 12 ν.μ. γιατί οι εφοπλιστές δεν ήθελαν τον περιορισμό αυτό στη δράση τους σε άλλες χώρες και ακτές. Τα 12 ν.μ. κηρύσσονται μονομερώς σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η συντριπτική πλειονότητα των κρατών έχει χωρικά ύδατα 12 ν.μ.

Η ΑΟΖ (200 ν.μ. μόνο για εκμετάλλευση) ήταν κυρίως πρόταση των λατινοαμερικάνικων κρατών και των χωρών του τρίτου κόσμου για να περιορίσουν τις ισχυρές οικονομικές δυνάμεις που ασκούσαν δραστηριότητες εκμετάλλευσης έξω από τα χωρικά τους ύδατα. Δεν κηρύσσεται μονομερώς αλλά αφού οριοθετηθεί με τις όμορες χώρες.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο τα νησιά (πλην των βράχων, που δεν έχουν δυνατότητα οικονομικής ζωής) έχουν χωρικά ύδατα, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Όπου δεν επαρκεί, εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής. Επιμέρους κάμψη των 200 ν.μ. της ΑΟΖ μπορεί να υπάρξει και τότε η οριοθέτηση γίνεται με βάση την αρχή της δίκαιης κατανομής.

Με βάση τα παραπάνω η Ελλάδα έχει δικαίωμα μονομερούς ανακήρυξης των χωρικών της υδάτων στα 12 ν.μ., παρότι η Τουρκία το έχει θεωρήσει αιτία πολέμου. Στην περίπτωση που ασκήσει το δικαίωμά της το Αιγαίο θα γίνει ελληνική θάλασσα αφού θα περιοριστούν σημαντικά τα διεθνή ύδατα. Αυτό απεύχονται πρωτίστως οι ΗΠΑ. Και η Ρωσία πιθανά δεν θα το ήθελε αν και έχει μεγαλύτερο πρόβλημα με τα Στενά του Βοσπόρου των οποίων το διεθνές νομικό καθεστώς θέλει να αλλάξει μονομερώς ο Ερντογάν. Η Ελλάδα έχει επίσης δικαίωμα στην ΑΟΖ (και τα νησιά) αλλά θα πρέπει να έλθει σε συμφωνία με τα γύρω κράτη κάθε φορά για την χάραξή της με βάση το διεθνές δίκαιο.

Το ότι η Ελλάδα έχει αυτά τα αναφαίρετα δικαιώματα και πρέπει να τα υπερασπίζεται δεν σημαίνει ότι πρέπει τώρα αμέσως να τα ασκήσει. Η άσκησή τους εξαρτάται από την εσωτερική και ιδίως τη διεθνή συγκυρία και το συσχετισμό των δυνάμεων. Με κυβερνήσεις υποταγμένες σε ΗΠΑ και ΕΕ και με αρνητικό διεθνή συσχετισμό, η άσκησή τους τώρα θα σήμαινε πιθανά μια ακόμη εθνική καταστροφή αντίστοιχη με του 1897.

Παράλληλα, οι κομμουνιστές τασσόμαστε υπέρ της ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών και των αρχών της καλής γειτονίας. Γι’ αυτό, δεν είμαστε αντίθετοι στην προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, έχοντας επίγνωση ότι κανένα δικαστήριο δεν είναι ουδέτερο. Η προσφυγή είναι αποδεκτή μόνο για ένα ζήτημα: αυτό της υφαλοκρηπίδας – ΑΟΖ και όχι για άλλα θέματα που θα ήθελε η Τουρκία. Το δικαστήριο κρίνει με βάση τη Σύμβαση και το διεθνές δίκαιο, αν και δεν αποκλείεται να δεχτεί κάποια επιμέρους ειδική διευθέτηση. Προς το παρόν στη θέση για ένα μόνο θέμα προσφυγής στη Χάγη παραμένουν και οι ελληνικές κυβερνήσεις. Το πρόβλημα είναι ότι η προσφυγή στο δικαστήριο απαιτεί συνυποσχετικό υπογεγραμμένο και από τις δύο χώρες οι οποίες δεν μπορούν να συμφωνήσουν στη θεματολογία.

Η άρχουσα τάξη ούτε θέλει ούτε μπορεί να υπερασπιστεί πραγματικά τα κυριαρχικά δικαιώματα. Επαφίεται στους συμμάχους όπως ακριβώς έκανε και στην κατοχή. Είναι πρόθυμη για επώδυνους συμβιβασμούς υπό τη σκέπη των ΗΠΑ. Από την άλλη, δεν λείπουν και οι εθνικιστικοί λεονταρισμοί που είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Κάποιες φορές μπορεί να προβαίνει και σε τυχοδιωκτισμούς αν οι “μεγάλοι σύμμαχοι” το απαιτούν, όπως με τον άξονα με το Ισραήλ ή με τον αγωγό Εastmed.

Με την ευκαιρία να σημειωθεί ότι η ελληνική άρχουσα τάξη δεν μπορεί να συγκριθεί, από άποψη ισχύος, δυνατοτήτων άρα και δυνατοτήτων για επιθετικές βλέψεις, με την τουρκική. Η Τουρκία διαθέτει τετραπλάσιο ΑΕΠ από την Ελλάδα, ανήκει στο G-20, διαθέτει βιομηχανική βάση (τη στιγμή που η Ελλάδα παραπαίει οικονομικά και είναι σχεδόν μονομερώς προσανατολισμένη στον τουρισμό), πραγματοποιεί ακόμη και εξαγωγές μηχανημάτων. Διαθέτει στρατιωτική παρουσία σε 15 χώρες. Κατέχει το 40% της Κυπριακής Δημοκρατίας και ένα μέρος της Συρίας. Είναι περιφερειακή δύναμη.

Τι πρέπει να γίνει

Προτείνουμε η διασφάλιση της ειρήνης και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της πατρίδας μας να βασιστούν σε πέντε αρχές.

Πρώτο, Η Ελλάδα δεν πρέπει να απεμπολήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Αυτά δεν ανήκουν σε κανέναν τρέχοντα διαχειριστή ή κυβέρνηση, σημερινή ή αυριανή. Ανήκουν στον ελληνικό λαό και στο μέλλον του.
Δεύτερο, η χώρα μας πρέπει να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, να καλεί στη συνεπή εφαρμογή του. Το διεθνές δίκαιο (η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας) ορίζει ότι έχουμε δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. όπως όλες ανεξαιρέτως οι χώρες. Το διεθνές δίκαιο ορίζει ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, άρα τα επιχειρήματα του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος δεν έχουν βάση. Το διεθνές δίκαιο ορίζει επίσης με σαφήνεια τον τρόπο χάραξης της ΑΟΖ και γι’ αυτό το Μνημόνιο Τουρκίας και Λιβύης δεν μπορεί να έχει καμία απολύτως νομική ισχύ.
Τρίτο, η χώρα μας θα πρέπει να συγκροτήσει διπλωματικό μέτωπο. Για να γίνει αυτό θα έπρεπε να τεθεί το θέμα ενώπιον της διεθνούς κοινότητας και ενώπιον των συγκροτημένων οργάνων της, όπως είναι ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο δρόμος δεν είναι εύκολος αλλά είναι ο μοναδικός που μπορεί να οδηγήσει σε διέξοδο. Όσο το πρόβλημα περιορίζεται στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ θα εισπράττουμε τη μια ήττα μετά την άλλη. Είναι ενδεικτική η αφωνία του ΝΑΤΟ μπροστά στις προκλήσεις του Ερντογάν, οι συστάσεις της ΕΕ (ούτε καν φραστική καταδίκη) όσο και η ανακοίνωση της Γερμανίας ότι δεν μπορεί να τοποθετηθεί επί του Μνημονίου με τη Λιβύη γιατί δήθεν δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες.
Τέταρτο, η Ελλάδα δεν πρέπει διακινδυνεύσει την ειρήνη και την ασφάλειά της, ούτε την περιβαλλοντική ισορροπία για τα συμφέροντα άλλων. Χωρίς να απεμπολήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα, η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων έχει νόημα μόνο αν τα οφέλη τα αποκομίσει κατά βάση ο ελληνικός λαός και όχι οι πολυεθνικές εταιρείες, καθώς και αν παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, και συνυπολογιστεί το κόστος τους, κάτι για το οποίο δεν μπορούμε να έχουμε καμία εμπιστοσύνη ούτε στις σημερινές κυβερνήσεις της περιοχής, ούτε στις εν λόγω εταιρείες. Διαφορετικά, δεν υπάρχει λόγος να μπούμε σε περιπέτειες, μόνο επειδή οι εταιρείες αυτές και οι μεγάλες δυνάμεις ανταγωνίζονται μεταξύ τους θανάσιμα στις συνθήκες της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης.
Πέμπτο, η χώρα μας θα έπρεπε να σηκώσει τη σημαία της ειρήνης και της φιλίας με τον λαό της Τουρκίας και όλους τους γείτονες.

Η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής δεν μπορεί να γίνει από τη σημερινή, την προηγούμενη ή άλλη παρόμοια κυβέρνηση. Χρειάζεται η ριζική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων, η ανάταση του λαϊκού κινήματος και η ανάδειξη μιας λαϊκής, αντιιμπεριαλιστικής, πατριωτικής κυβέρνησης που θα υλοποιήσει μια τέτοια πολιτική.

Δυο ενδεχόμενα

Με βάση τον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων διακρίνονται δυο ενδεχόμενα. Το πρώτο είναι να οδηγηθεί η κυβέρνηση και η άρχουσα τάξη σε έναν επώδυνο συμβιβασμό με την Τουρκία, σε μια λογική συνδιαχείρισης, σε μια υποχώρηση από τα κυριαρχικά δικαιώματα, υπό την εποπτεία και επιδιαιτησία των ΗΠΑ (δευτερευόντως της ΕΕ).

Δεύτερο ενδεχόμενο είναι ένα θερμό επεισόδιο που θα καταλήξει σε παρόμοιο αποτέλεσμα. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και ο μονομερής προσανατολισμός των εξοπλισμών της αποτελούν έναν από τους παράγοντες για τους οποίους η Ελλάδα αδυνατεί να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και είναι ευάλωτη σε πιέσεις.

Με αφορμή την έξαρση της επιθετικότητας της Τουρκίας προετοιμάζεται μια νέα βαριά στρατιωτική δαπάνη στην οποία θα υποβληθεί ο ελληνικός λαός, αλλά η οποία δεν διασφαλίζει την άμυνά της. Δεν μπορούμε να εμπιστευθούμε τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για τα εξοπλιστικά προγράμματα όταν αυτές ουσιαστικά “νίπτουν τας χείρας τους” ωθώντας στη συνδιαχείριση. Σε μια κρίσιμη στιγμή μπορεί να σταματήσει σκόπιμα η ροή ανταλλακτικών ή να “τυφλωθούν” τα αμυντικά μας συστήματα για να μας ασκηθεί πίεση για υποχωρήσεις. Ας θυμηθούμε την Κύπρο του 1974, τα Ίμια, την εκβιαστική καθυστέρηση της παράδοσης των F-16 τo 1987.

Οι νέες στρατιωτικές δαπάνες σημαίνουν νέα δάνεια και νέες περικοπές κοινωνικών δαπανών. Είναι επικίνδυνη επιλογή για την ασφάλεια της χώρας μας. Αυτά τα εξοπλιστικά προγράμματα προορίζονται κυρίως για να ικανοποιήσουν την απαίτηση του προέδρου Τραμπ για αύξηση των κονδυλίων του ΝΑΤΟ και για να τονώσουν την αμερικανική βιομηχανία.

Η Ελλάδα χρειάζεται άλλες επιλογές, πιο αξιόπιστες από τεχνική αλλά και πολιτική άποψη. Άμεσα πρέπει να διαφοροποιηθούν οι πηγές εξοπλισμού, ώστε να μην εξαρτάται μονομερώς η χώρα από καμιά μεγάλη δύναμη. Οι αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού πρέπει να γίνονται με κριτήρια τις ανάγκες της άμυνας της χώρας και όχι αυτές του ΝΑΤΟ. Έτσι, όπως διαβεβαιώνουν οι ειδικοί, μπορούμε να έχουμε καλύτερη άμυνα με μικρότερες δαπάνες. Απαιτείται άμεσα η ανάπτυξη αμυντικής βιομηχανίας με τη δημιουργία ενός δημόσιου φορέα αμυντικής βιομηχανίας που θα αναλάβει το βασικό έργο αλλά και θα εποπτεύει τις όποιες ιδιωτικές εταιρείες. Πρέπει να ανατραπούν η συρρίκνωση και η ιδιωτικοποίηση του αμυντικού τομέα. Μακροπρόθεσμα απαιτείται ο σχεδιασμός ώστε το δημόσιο να αναπτύξει αμυντική βιομηχανία υψηλότερης τεχνολογικής βάσης και συμπαραγωγές με άλλα κράτη αλλά σε ισότιμη βάση και με ενσωμάτωση της υψηλής τεχνολογίας.

Για το αντιπολεμικό κίνημα

Άμεσα, η υπόθεση του φιλειρηνικού, αντιΝΑΤΟϊκού κινήματος δεν μπορεί να μείνει στα στενά όρια του χτες. Υπάρχει ανάγκη για μια πλατιά πρωτοβουλία φιλειρηνικών κινήσεων, συνδικάτων, επιστημονικών, καλλιτεχνικών ενώσεων, φορέων της νεολαίας, των φοιτητών, των μαθητών, άλλων μαζικών φορέων που θα αναλάβει το σημαντικό έργο της ενημέρωσης του ελληνικού λαού και της οργάνωσης ενωτικών μαζικών εκδηλώσεων και κινητοποιήσεων.

Σημασία έχει να υπερβούμε τον κομματικό κατακερματισμό και την περιχαράκωση που δεν βοηθάει την ανάπτυξη του φιλειρηνικού κινήματος αλλά αντίθετα το περιχαρακώνει κομματικά, αποτρέπει πολλούς από τη συμμετοχή στη μία ή άλλη συγκέντρωση, δεν δημιουργεί κλίμα ενότητας, ψυχικής ανάτασης και συλλογικού πραγματικά αγώνα με αιτήματα:

Ειρήνη στην περιοχή
Έξω οι ΗΠΑ από τη Μ. Ανατολή
Καμιά συμμετοχή της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς
Κανένας Έλληνας φαντάρος έξω από τα σύνορά μας
Όχι στην αλλαγή συνόρων και των διεθνών Συνθηκών που τα καθορίζουν
Η υπεράσπιση της ειρήνης, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των συνόρων της Ελλάδας είναι υπόθεση του λαού και όχι της άρχουσας τάξης, όπως έδειξε η εμπειρία 1940-1944
Η υπεράσπιση της ειρήνης, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των συνόρων της Ελλάδας δεν μπορεί να γίνει εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ
Έξω η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ