Η «ασύμμετρη απειλή» των προσφύγων και μεταναστών
του Βασίλη Λιόση
Ο όρος ασύμμετρη απειλή επινοήθηκε, αν θυμάμαι καλά, την εποχή που τα δύο αεροπλάνα έπεσαν στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης. Επινοήθηκε προφανώς από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, θέλοντας να δηλώσει με αυτόν τον τρόπο πως ο εχθρός (βλέπε μουσουλμάνοι τρομοκράτες) επιτίθεται άνανδρα.
Ο όρος έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον και στη σημερινή συγκυρία για να χαρακτηρίσει την απειλή της Τουρκίας αλλά και τις χιλιάδες μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται στα σύνορα του Έβρου. Πρόκειται για ένα προπαγανδιστικό τρικ προκειμένου να μεταθέσει τις πραγματικές αιτίες του προβλήματος κι έτσι να ενισχυθεί το προφίλ του επινοημένου εχθρού. Και ο επινοημένος εχθρός πάντα είναι αναγκαίος σε περιόδους πολιτικής και οικονομικής κρίσης καθώς και σε συνθήκες πολέμου. Οι ταγοί του έθνους πρέπει να πείσουν τους από κάτω πως για τα δεινά τους δεν ευθύνονται οι από πάνω, αλλά κάποιος άλλος. Κάποιος διαφορετικός, ο οποίος «είναι καταχθόνιος και απεργάζεται το κακό των υποτελών». Έτσι, η μυστική τσαρική αστυνομία κατασκεύασε τα πρωτόκολλα της Σιόν και ο εχθρός ήταν οι Εβραίοι, οι ναζί κατασκεύασαν ως εχθρό του λαού τους Εβραίους, τους κομμουνιστές, τους τσιγγάνους, τους Σλάβους, τους ομοφυλόφιλους, τους ανθρώπους με διανοητική και σωματική υστέρηση. Στη ρατσιστική Αμερική εχθρός ήταν οι μαύροι, ενώ στη σημερινή Αμερική (που δεν έχει αφήσει τον ρατσισμό πίσω της), εχθροί ήταν οι Σοβιετικοί και στη συνέχεια η αλλόθρησκοι τρομοκράτες (αυτούς, βεβαίως, που κατασκεύασε η ίδια η Αμερική). Στη σημερινή Ευρώπη των ευγενών, τάχα, ιδεών και του Διαφωτισμού, ο εχθρός έχει βρεθεί και δεν είναι άλλος από τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.
Καμία ασύμμετρη απειλή δεν υπάρχει από εκατοντάδες χιλιάδες φτωχούς, εξαθλιωμένους και κυνηγημένους ανθρώπους. Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως κάποιοι από αυτούς είναι ενεργούμενα του τουρκικού κράτους, δεν μπορεί αυτό να μας οδηγήσει σε επικίνδυνες και φασίζουσες γενικεύσεις. Ασύμμετρη απειλή, όμως, υπάρχει! Ασύμμετρη απειλή είναι η πολιτική που δημιουργεί φτώχια. Η πολιτική που προκαλεί πολέμους και σκορπά τον θάνατο και τον πόνο. Ασύμμετρη απειλή είναι η πολιτική που όλα τα υποτάσσει στην υπέρτατη «αξία» της απανταχού ολιγαρχίας: του κέρδους. Ασύμμετρη απειλή είναι ο νεοναζισμός που χτυπά αδύναμους ανθρώπους, ενίοτε και τους δολοφονεί. Ασύμμετρη απειλή είναι κάποιοι που αξιώνουν την ιδιότητα του δημοσιογράφου και κάποια Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που πουλάνε πατριδοκαπηλία. Ασύμμετρη απειλή αποτελούν οι πολιτικοί εκπρόσωποι που απολύτως συνειδητά κοροϊδεύουν τον κόσμο και πουλάνε εθνικοφροσύνη. Ασύμμετρη απειλή είναι οι εθνικιστές που διαστρεβλώνουν εντελώς την έννοια του πατριωτισμού. Ασύμμετρη απειλή είναι αυτοί που λένε πως θα φτιάξουμε φυλακές για τους εισβολείς και αυτοί που εύχονται να πνιγούν μικρά παιδιά και έγκυες γυναίκες. Ασύμμετρη απειλή είναι οι ανιστόρητοι που δεν μπορούν να σκεφτούν πως όταν οι Έλληνες μετανάστευαν στις αρχές του 20ου αιώνα στις ΗΠΑ και αργότερα στη Γερμανία, έγιναν δέκτες ενός σκληρού ρατσισμού. Ασύμμετρη απειλή είναι αυτοί που αδυνατούν να σκεφτούν πως τη συμπεριφορά που κάποιοι επιδεικνύουν απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, την ίδια συμπεριφορά θα μπορούσαν να είχαν γνωρίσει και οι 500.000 Έλληνες που έφυγαν μέσα στην κρίση. Ασύμμετρη απειλή είναι αυτοί που αγνοούν πως στην Ελλάδα μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922, οι Ελληναράδες αποκαλούσαν τους Μικρασιάτες τουρκόσπορους και τις γυναίκες παστρικές, δηλαδή πόρνες.
Όλοι αυτοί αποτελούν την ασύμμετρη απειλή γιατί έχουν τη δυνατότητα μέσω των ΜΜΕ και του αστικού πολιτικού συστήματος να ποδηγετούν τα λαϊκά στρώματα. Όχι απόλυτα, αλλά σε μεγάλο βαθμό. Κι αν κάποιοι θέλουμε να δώσουμε απάντηση σε αυτή την «ασυμμετρότητα» τα κλειδιά είναι δύο: το πρώτο είναι πως ο ελιτισμός και ο εξυπνακισμός δεν έχουν θέση όταν απέναντί μας βρίσκεται κάποιος που έχει ενστερνιστεί ρατσιστικές ιδέες. Απαιτείται υπομονή και η έλλειψή της σημαίνει πως δεν κατανοούμε τις αιτίες βάση των οποίων κάποιος οδηγείται σε τέτοιες απόψεις. Και το δεύτερο είναι πως η ουσιαστική απάντηση απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική δεν μπορεί παρά να είναι κυρίως κινηματική: μέσω της δράσης των μαζικών οργανώσεων στους εργασιακούς χώρους, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στις γειτονιές.