ΚΚΕ και παλαιστινιακό

του Βασίλη Λιόση

Είναι γνωστό ότι το ΚΚΕ των τελευταίων ετών έχει κάνει μια ιδεολογική και πολιτική στροφή άνευ προηγουμένου. Στο πλαίσιο αυτής της στροφής έχει αναθεωρήσει τη λενινιστική άποψη περί ιμπεριαλισμού υιοθετώντας παλιές τροτσκιστικές και αναρχικές θεωρίες με βάση τις οποίες όλες οι χώρες είναι ιμπεριαλιστικές, προφανώς και η Ελλάδα. Στη θέση αυτή κατέληξε αφότου θεώρησε πως από τη στιγμή που μια χώρα  έχει μονοπώλια δεν μπορεί παρά να είναι ιμπεριαλιστική και επικαλέστηκε τον ορισμό του Λένιν με βάση τον οποίο ιμπεριαλισμός είναι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δύο σοβαρότατα λάθη για να μην πούμε λαθροχειρίες.

Το πρώτο είναι ότι όταν ο Λένιν δίνει τον ορισμό του ιμπεριαλισμού ως μονοπωλιακού καπιταλισμού σπεύδει να διευκρινίσει πώς οι σύντομοι ορισμοί εμπεριέχουν κινδύνους και για αυτό καταθέτει έναν δεύτερο πιο αναλυτικό ορισμό, τον γνωστό με τους πέντε άξονες.

Το δεύτερο που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι με τον ορισμό του ο Λένιν, τον πρώτο ή τον δεύτερο, περιγράφει το νέο στάδιο του καπιταλισμού αλλά δεν μας δίνει τα κριτήρια «ιμπεριαλιστικότητας» μιας χώρας. Ωστόσο, στο γνωστό του έργου Ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, μιλάει με σαφήνεια για ύπαρξη χωρών ιμπεριαλιστικών, εξαρτημένων και ενδιάμεσης θέσης[1].

Αυτή η αλλοπρόσαλλη θεώρηση του ιμπεριαλισμού έχει οδηγήσει και σε εκτός πραγματικότητας θέσεις. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πώς αντιμετωπίστηκε ο πόλεμος Ρωσίας και αμερικανονατοϊκού άξονα που οδήγησε στην πορεία του κόμματος έξω και από τη ρωσική πρεσβεία, κάτι που ενώ υποστηρίχθηκε και υποστηρίζεται δημόσια, ουδέποτε επαναλήφθηκε. Όσον αφορά το παλαιστινιακό δεν έγινε κάτι παρόμοιο εντούτοις, τα κείμενα και οι τοποθετήσεις επί του θέματος παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Στη συνάντηση του ο γενικός γραμματέας του κόμματος με τον πρέσβη της Παλαιστίνης, δήλωσε: «Όσο η αντιδραστική κυβέρνηση του Ισραήλ θα συνεχίζει το πογκρόμ κατά των Παλαιστινίων, όπως τώρα αλλά και επί δεκαετίες με δολοφονίες αμάχων, με απαρτχάιντ, με βασανισμούς, με φυλακίσεις, με κατοχή παλαιστινιακών εδαφών, με εποικισμούς τόσο ο πόλεμος και αυτά τα γεγονότα που βιώνουμε αυτές τις μέρες, οι αιματηρές συγκρούσεις θα είναι αναπόφευκτες. Για αυτό όσοι πραγματικά πιστεύουν στην ειρήνη, ποθούν την ειρήνη για την πολύπαθη Μέση Ανατολή, για να μην την πληρώνει τελικά ο ίδιος ο λαός, οι ίδιοι οι λαοί της περιοχής, ο παλαιστινιακός λαός, ο ισραηλινός λαός, οι υπόλοιποι λαοί της περιοχής θα πρέπει να συστρατευθούν μαζί μας στον αγώνα για να υπάρξει ένα πραγματικά ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ με άμεση αποχώρηση όλων των κατοχικών στρατευμάτων του Ισραήλ από τα παλαιστινιακά εδάφη. Αυτή είναι η μόνη λύση για να μην την πληρώνουν οι λαοί και να σκοτώνονται άδικα άμαχοι» [2].

Αλήθεια, τι ακριβώς σημαίνει «Για αυτό όσοι πραγματικά πιστεύουν στην ειρήνη, ποθούν την ειρήνη για την πολύπαθη Μέση Ανατολή, για να μην την πληρώνει τελικά ο ίδιος ο λαός, οι ίδιοι οι λαοί της περιοχής, ο παλαιστινιακός λαός, ο ισραηλινός λαός, οι υπόλοιποι λαοί της περιοχής θα πρέπει να συστρατευθούν μαζί μας»; Η ηγεσία του ΚΚΕ καλεί τους λαούς της Μέσης Ανατολής να συστρατευτούν με το ΚΚΕ; Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι κάτι παρόμοιο δεν έχουμε ξανακούσει.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει το άρθρο του γραμματέα που δημοσιεύθηκε στον «Ριζοσπάστη», στο οποίο έχουμε να επισημάνουμε τρία σημεία.

Πρώτον, κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση ότι οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία δεν χαρακτηρίζονται ως ιμπεριαλιστικές χώρες (που ως τέτοιες μοιράζουν τον κόσμο). Ομοίως, η Ρωσία και η Κίνα αναφέρονται ως ισχυρά καπιταλιστικά κράτη κι όχι ως ιμπεριαλιστικά όπως συνήθως χαρακτηρίζονται ή υπονοείται ότι είναι τέτοια από την ηγεσία του ΚΚΕ. Για άλλη μια φορά η θεωρία της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας δημιουργεί συγχύσεις και αντιφάσεις.

Δεύτερον, το άρθρο αναφέρεται στην ελληνική κυβέρνηση η οποία «επιδιώκει να παίξει επίλεκτο ρόλο για την περιοχή σε αυτό το ευρωατλαντικό μπλοκ». Με άλλα λόγια, συνεχίζεται να διαλαλείται η αστήρικτη θέση ότι η ελληνική αστική τάξη παίζει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στα Βαλκάνια αλλά τώρα και εκτός αυτών. Μόνο που δεν μας λέει αν αυτό είναι απλώς και μόνο ένας ενδόμυχος πόθος ή αν έχει μια πραγματική υλική υπόσταση που μπορεί να οδηγήσει την ελληνική αστική τάξη στο να πάρει όχι κάποιο ξεροκόμματο από τη μοιρασιά της λείας αλλά ένα πραγματικό φιλέτο. Έτσι, η ελληνική αστική τάξη από τον ρόλο του ενεργούμενου και της μαριονέτας αποκτά στη φαντασία κάποιων τον ρόλο μιας ιμπεριαλιστικής τάξης. Η θέση αυτή, ότι δηλαδή η ελληνική αστική τάξη ασκεί μια ιμπεριαλιστική πολιτική, είναι απότοκη της αναθεώρησης της λενινιστικής θέσης που αναφέραμε παραπάνω.

Τρίτον, προς το τέλος του κειμένου γίνεται αναφορά και κριτική στην εμφάνιση κάποιων απόψεων. Συγκεκριμένα, γράφεται:

«Μια άλλη άποψη που πλασάρεται είναι ότι “δημιουργείται ένας αντιιμπεριαλιστικός άξονας Ιράν – “Χαμάς” – “Χεζμπολάχ” – Κίνας – Ρωσίας, που ίσως πρέπει να στηρίξουμε απέναντι στις ΗΠΑ”.

»Προβάλλεται κυρίως από διάφορους οπορτουνιστικούς χώρους. Προβάλλουν κυρίως ότι υπάρχουν δυνάμεις καπιταλιστικές που είναι “αντιιμπεριαλιστικές” – “αντιφασιστικές”, κρύβοντας το αντικειμενικό γεγονός ότι αυτές όλες είναι δυνάμεις καπιταλιστικές, που έχουν τα δικά τους ξεχωριστά συμφέροντα και επιδιώξεις παίζοντας γεωπολιτικά παιχνίδια στις πλάτες του Παλαιστινιακού λαού και άλλων λαών της περιοχής. Φυσικά, αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι π.χ. δεν είναι θεμιτό οι Παλαιστίνιοι να αναζητούν διεθνείς συμμαχίες και σε τέτοια καπιταλιστικά κράτη και μπλοκ δυνάμεων, που υιοθετούν τη θέση για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, για τερματισμό της κατοχής από το Ισραήλ των παλαιστινιακών εδαφών κ.λπ. Αλλά μέχρις εκεί.

»Το λέμε αυτό γιατί ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, δεν μπορεί να ερμηνεύεται με μονομέρεια, οδηγώντας σε προβληματισμό, εάν θα έπρεπε να επιδιώκουν αστικά κράτη, όπως η Παλαιστίνη, να αναζητούν διεθνώς και τέτοιους συμμάχους σε πολιτικό – διπλωματικό επίπεδο που έστω συγκυριακά, προς στιγμήν ακόμα θα ενίσχυαν τον αντικατοχικό τους αγώνα για ίδρυση ελεύθερου, ανεξάρτητου κράτους.

»Κι αυτό έχει να κάνει με ερωτήματα που μπορεί να τίθενται, έστω και περιθωριακά σήμερα, γιατί π.χ. στηρίζουμε τη μια πλευρά (Παλαιστίνιοι) εφόσον εκπροσωπούν τόσο η Παλαιστινιακή Αρχή όσο και η “Χαμάς” τμήματα της αστικής τάξης της Παλαιστίνης και οι περιφερειακοί και διεθνείς σύμμαχοί τους επίσης εκπροσωπούν αστικά συμφέροντα στις χώρες τους. Τα ιδεολογήματα αυτά πετυχημένα απαντιούνται καθημερινά από τον “Ριζοσπάστη”, κ.λπ.

»Έχουν αναδειχτεί τέτοια ζητήματα σε σχετική αρθρογραφία σε “Ριζοσπάστη” και ΚΟΜΕΠ και πρέπει να επαναφέρουμε την επιχειρηματολογία, που καταρρίπτει αυτές τις απόψεις, όλα αυτά τα ιδεολογήματα. Ειδικά σε νεότερες ηλικίες αλλά και μεγαλύτερες επιδρά η ιστορική άγνοια και απειρία, ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί δίνοντας και τις απαραίτητες πληροφορίες και στοιχεία για την κατανόηση του παλαιστινιακού προβλήματος και την εξέλιξή του, όπως και σε συνδυασμό με το Κουρδικό κ.λπ.» [3].

Δύο ερωτήματα προκύπτουν από αυτό το απόσπασμα. Το πρώτο είναι γιατί ενώ ότι το κείμενο ξεκινά να κάνει κριτική σε όσους θεωρούν λανθασμένα πως υπάρχει διαμόρφωση ενός παγκόσμιου αντιιμπεριαλιστικού μπλοκ στην ίδια κριτική καταλήγει να απαντά σε μία άλλη άποψη.

Το δεύτερο ερώτημα είναι, προς τι η έκταση μιας τέτοιας κριτικής αφού δεν υπάρχει κάποιος πολιτικός φορέας που να ισχυρίζεται ότι ο αγώνας των Παλαιστινίων είναι απορριπτέος ως υποταγμένος στην αστική τάξη της Παλαιστίνης. Ούτε και μπορεί κάποιος να ισχυριστεί στα σοβαρά ότι αυτή η άποψη απαντάται έστω και μειοψηφικά στην ελληνική κοινωνία. Ποιο είναι άραγε αυτό το κόμμα, αυτός ο φορέας, αυτή η συλλογικότητα ή αυτό το τμήμα του ελληνικού λαού που υποστηρίζει κάτι τέτοιο και γιατί δεν κατονομάζεται; Και αν πρόκειται για μικρές περιθωριακές ομάδες για ποιο λόγο αφιερώνονται τρεις ολόκληρες παράγραφοι;

Είναι σαφές ότι η αναφορά αυτή έχει να κάνει με το εσωτερικό του κόμματος και ότι σε επίπεδο ηγεσίας, ίσως και βάσης, έχουν διαμορφωθεί απόψεις ακραία αριστερίστικες και αναρχικές με βάση τις οποίες η αντίσταση και η πάλη του παλαιστινιακού λαού είναι υποταγμένη στην αστική τάξη της Παλαιστίνης και άρα δεν πρέπει να υποστηρίζεται από το ΚΚΕ. Όμως, ευθύνη για τη διαμόρφωση τέτοιων απόψεων έχουν όλοι. Όλοι αυτοί που συναίνεσαν, υποστήριξαν και έβαλαν πλάτη στην αναθεώρηση δομικών ζητημάτων για τη μαρξιστική λενινιστική θεωρία. Και ακριβώς αυτή η αναθεώρηση είναι που έχει οδηγήσει σε αλλοπρόσαλλες θέσεις όπως η παραπάνω που απορρίπτει την πάλη του λαού της Παλαιστίνης.

Οι θέσεις του ΚΚΕ για τον ιμπεριαλισμό έχουν τραγικές επιπτώσεις. Είναι  χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη δημοσκόπηση σχετικά με τη σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα από το Ισραήλ, οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ δηλώνουν ότι τάσσονται υπέρ των Παλαιστινίων μόλις στο 64,6% με το 28,6% να δηλώνει ότι δεν είναι με καμία πλευρά και υπάρχει ένα 3,5% που τάσσεται υπέρ του Ισραήλ[4]. Τα ποσοστά αυτά θα φάνταζαν αδιανόητα ακόμα και στις αρχές του 2000 και είναι απόρροια ακριβώς αυτής της ιδεολογικής στροφής των τελευταίων ετών. Ο αντιιμπεριαλισμός έχει εξοβελιστεί στο πυρ το εξώτερο. Αν κάποιος θεωρεί την παραπάνω διαπίστωση ως αυθαίρετη, τότε παραθέτουμε για του λόγου το αληθές τον παρακάτω πίνακα:

Μάλιστα, σε φιλοΚΚΕ σάιτ με το όνομα «Ατέχνως» παρουσιάστηκε μια απαράδεκτη άποψη με τον κεκαλυμμένο σε ισαποστακισμό τίτλο «Ούτε με το Ισραήλ, ούτε με την Χαμάς» με υπογράφοντα κάποιον Νίκο Μόττα[5].

Επιπροσθέτως, πρέπει να υπογραμμιστεί πως πάντα ένα άρθρο (αναφερόμαστε στο άρθρο του Δ. Κουτσούμπα) έχει σημασία όχι μόνο το τι λέει αλλά και το τι δεν λέει. Πέρα από το γενικόλογο ότι «απαιτείται σήμερα να συμβάλλουμε πιο αποφασιστικά στον συντονισμό των δυνάμεων του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος διεθνώς», δεν υπάρχει κανένα απολύτως σχέδιο για την ανάπτυξη ενός αντιιμπεριαλιστικού κινήματος στην εγχώρια σκηνή και διεθνώς.

Καταληκτικά θα λέγαμε πως η αδιέξοδη λογική του αντικαπιταλισμού και της «ιδεολογικής καθαρότητας», μπορεί να φαντάζει επαναστατική αλλά ανεξάρτητα από προθέσεις οδηγεί σε παραλογισμούς, αδιέξοδα και εκτρωματικές απόψεις που αργά ή γρήγορα θα βγουν στην επιφάνεια.

[1]. Βλέπε αναλυτικότερα Λένιν Β. Ι., Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, Άπαντα, τ.27, σελ. 388-394, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1986.

[2].https://www.kke.gr/article/Apo-ti-synantisi-toy-GG-tis-KE-toy-KKE-Dimitri-Koytsoympa-me-ton-Presbi-tis-Palaistinis/

[3].https://www.rizospastis.gr/story.do?id=12292295

[4]. https://eteron.org/ti-pisteyoyn-oi-ellines-gia-toys-polemoys-se-palaistini-kai-oykrania/

[5]. https://atexnos.gr/%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B5-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB-%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B5-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%87%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CF%84/

* Πήραμε την εικόνα από σχετικό ρεπορτάζ του alt.gr