Λίγες και αβέβαιες οι υποσχέσεις Τσίπρα από τη Θεσσαλονίκη
Επειδή δεν είναι αυτονόητο: Οι εξαγγελίες κάθε κόμματος, και πολύ περισσότερο ενός κόμματος εξουσίας, έχουν σημασία επειδή αποτελούν συμπύκνωση και κοινή συνισταμένη μιας μακράς σειράς δυναμικών, συχνά ανταγωνιστικών μεταξύ τους: του επιπέδου ανάπτυξης των εργατικών αγώνων και του λαϊκού ριζοσπαστισμού, του βαθμού της επιρροής που ασκούν στο κόμμα αστικά συμφέροντα και διεθνή κέντρα, του πολιτικού προγράμματος του ίδιου του κόμματος, των εντάσεων μεταξύ του κόμματος και της ηγεσίας, κ.α.
Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Οι ίδιες δε οι εξαγγελίες, από μόνες τους, διαμορφώνουν μια δική τους δυναμική αυξάνοντας την επιρροή του κόμματος, διεισδύοντας σε νέα και παλιά ακροατήρια, κοκ. Ακόμη και η ΝΔ, ένα γνήσιο αστικό κόμμα, δεν θα κέρδιζε τις εκλογές του 1989 αν ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν ασκούσε κριτική από τα αριστερά στο σταθεροποιητικό πρόγραμμα του Σημίτη 1985-1987, ούτε τις εκλογές του 2012 αν δεν στεκόταν απέναντι στο πρώτο Μνημόνιο του ΠΑΣΟΚ με την ΔΑΚΕ συχνά να υπερβαίνει σε αγωνιστικότητα ακόμη και την ΠΑΣΚΕ στη ΓΣΕΕ.
Πολύ περισσότερο ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, που τοποθετείται στην Αριστερά και κατά του νεοφιλελευθερισμού, αποτελεί κέντρο του ενδιαφέροντος όσο μεγαλώνει η επίθεση στα εργατικά δικαιώματα, όπως συμβαίνει σήμερα από την κυβέρνηση της ΝΔ. Οι δε κυβιστήσεις του παρελθόντος, όσο κι αν αποτελούν ανυπέρβλητο μέτρο της …αδιαλλαξίας της ηγεσίας του και της εμπιστοσύνης που μπορεί να της δείχνει η κοινωνία, δεν αναιρούν τη σημερινή τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ σε εκείνη την πτέρυγα του πολιτικού συστήματος η οποία μιλάει για τα συμφέροντα της πλειοψηφίας και υπόσχεται να βάλει ένα ανάχωμα στην επίθεση.
Σε αυτό το πλαίσιο πολλές από τις εξαγγελίες του Αλ. Τσίπρα από το βήμα της ΔΕΘ το Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου δημιούργησαν ελπίδες, εάν κι εφ’ όσον υλοποιηθούν: Η υπόσχεση για κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, του πτωχευτικού νόμου, της πανεπιστημιακής αστυνομίας, του νόμου Χατζηδάκη – Μητσοτάκη για τα εργασιακά, της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής για τα ΑΕΙ, η υπόσχεση για αύξηση του βασικού μισθού στα 800 ευρώ, για προσλήψεις στην υγεία και την παιδεία, κ.α.
ΕΣΥ:
-Γενναία αύξηση της χρηματοδότησης με 2 συν 1 δις.
-Μισθός για τον πρωτοδιόριστο γιατρό στα 2.000 ευρώ.
-Άμεση πρόσληψη 5.500 μόνιμων υγειονομικών & 10.000 σε βάθος τριετίας.
-Μονιμοποίηση & ένταξη στο καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών όλου του υγειονομικού προσωπικού.— Αλέξης Τσίπρας – Alexis Tsipras (@atsipras) September 18, 2021
Οι υποσχέσεις του Αλ. Τσίπρα κυρίως αναιρούν τα πιο κραυγαλέα αντιλαϊκά μέτρα του Μητσοτάκη, όχι όμως όλα: Η ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ, της Εγνατίας, της ΛΑΡΚΟ και της ΕΛΒΟ θα μείνουν. Άλλωστε και την 5ετία 2015-2019, ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να παραδοθούν σήμερα και τα τέσσερα αυτά φιλέτα στην κερδοσκοπία, τους εγχώριους κατασκευαστές και το Ισραήλ. Ο Αλ. Τσίπρας επίσης παρότι σωστά επέκρινε το Ιδιωτικό Επικουρικό δεν υποσχέθηκε να μετατρέψει την συμμετοχή των νέων ασφαλισμένων από υποχρεωτική σε εθελοντική. Μια τέτοια αλλαγή, αυτόματα θα μεγάλωνε την καχυποψία απέναντι στο ΤΕΚΑ και θα ενθάρρυνε την επιστροφή των ασφαλισμένων στο δημόσιο επικουρικό σύστημα. Παρόλα αυτά ο Αλ. Τσίπρας δεν το έκανε, σεβόμενος τα τετελεσμένα…
Ένα άλλο μέρος των εξαγγελιών του Α. Τσίπρα ήταν πομπώδεις μεγαλοστομίες κενές περιεχομένου: Από την υπόσχεση κρατικοποίησης μίας από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες μέχρι την εξαγγελία αναθεώρησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελούν κούφια λόγια, γι’ αυτό μην αναζητήσετε σχετικά …tweets. Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε ότι δεν θέλει να συγκρουστεί με το Κολλέγιο Αθηνών που εκ παραδόσεως κυβερνά τις χρεοκοπημένες τράπεζες όπου εδράζεται η κορυφή της πυραμίδας του ελληνικού κεφαλαίου, ενώ η δομή του Ταμείου είναι τέτοια ώστε απαγορεύεται οποιαδήποτε αναθεώρηση του επιμερισμού των κονδυλίων. Η υπόσχεση για εκ των υστέρων αλλαγές θυμίζει κάτι από «επαναδιαπραγμάτευση» την εποχή των Μνημονίων…
Ένα άλλο μέρος των εξαγγελιών του στόχευε να καταργήσει ότι πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ …ψήφισε. Για παράδειγμα με νόμους του ΣΥΡΙΖΑ περιορίστηκε η προστασία της πρώτης κατοικίας και το δικαίωμα στην απεργία, που τώρα ο Αλ. Τσίπρας χαρακτηρίζει ιερό. Με νόμο του ΣΥΡΙΖΑ επίσης δόθηκε η δυνατότητα πώλησης των δανείων από τις τράπεζες στα «κοράκια», άνοιξε η ηλεκτρονική πλατφόρμα για τις δημοπρασίες ώστε να ξεπεραστεί το εμπόδιο των λαϊκών κινητοποιήσεων, κ.λπ.
Ο Αλέξης Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη κυρίως απέφυγε τις …κακοτοπιές. Δεν πήρε θέση για ορισμένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά και πολιτικά ζητήματα της συγκυρίας: Το πρώτο σχετίζεται με την επαναφορά του βασικού μισθού στα επίδικα των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η αφαίρεσή του έγινε το 2013. Να θυμίσουμε ότι ακόμη και η αύξηση της τάξης 10,91% για τους άνω των 25 ετών και 27,22% για τους νεότερους (μέσω τη κατάργησης του υποκατώτατου) που δόθηκε το 2019 ήταν απόφαση της τότε υπουργού Εργασίας Έ. Αχτσιόγλου κι όχι συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή σεβάστηκε και διατήρησε ένα μνημονιακό κεκτημένο που καθιστά την Ελλάδα τη μοναδική χώρα της ΕΕ στην οποία το ύψος του βασικού μισθού το αποφασίζει η κυβέρνηση. Κι αν αυτός ο νόμος βολεύει τη ΝΔ για να δίνει μηδενικές αυξήσεις όπως έκανε φέτος κατ’ επιταγή του ΣΕΒ, αποδεικνύεται πώς βολεύει και τον ΣΥΡΙΖΑ έτσι ώστε να πιστώνεται πολιτικά κάθε αύξηση και ταυτόχρονα να προστατεύει το κεφάλαιο από τη δυνατότητα ανάπτυξης αγώνων για το ύψος του μισθού.
Το δεύτερο επίδικο αφορά τις αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας. Ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ παρότι υποσχέθηκε μέτρα ανακούφισης φιλανθρωπικού χαρακτήρα άφησε στο απυρόβλητο την απελευθέρωση, δηλαδή την ιδιωτικοποίηση της αγοράς ενέργειας, που ως αποκορύφωμα είχε την δημιουργία ενεργειακού χρηματιστηρίου. Στην Ελλάδα οι αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος ξεκίνησαν πριν οι τιμές του εισαγόμενου φυσικού αερίου τιναχτούν στον αέρα σε τέτοιο βαθμό ώστε η Ευρώπη να μιλάει για κρίση, ενώ στην Ελλάδα τηρείται σιγή ιχθύος μην τυχόν και αποκαλυφθεί η απάτη του φυσικού αερίου. Οι αυξήσεις ξεκίνησαν ταυτόχρονα με την ενσωμάτωση στο Μοντέλο Στόχος που ισοδυναμεί με ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Σε πρόσφατο άρθρο του μάλιστα στην Αυγή ο Γ. Σταθάκης πρώην υπουργός Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, ζητάει να προστεθούν νέα εξισορροπητικά χρηματιστηριακά προϊόντα για να αντισταθμιστούν οι αυξήσεις, δηλαδή …περισσότερη αγορά. Επίσης, ενώ σωστά αποδοκιμάζει την «βίαιη απολιγνιτοποίηση» της ΝΔ δεν προτείνει την επιστροφή στο προηγούμενο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) του ΣΥΡΙΖΑ, που προέβλεπε απολιγνιτοποίηση γύρω στο 2035-2040, ταυτόχρονα με την εξάντληση των αποθεμάτων. Ωστόσο η χρηματιστικοποίηση της ενέργειας από κοινού με την απολιγνιτοποίηση είναι οι σημαντικότερες αιτίες ανόδου των τιμών στη ενέργεια. Κι όσο μένουν ανέγγιχτες, το βάρος θα μεταφέρεται ή στους οικογενειακούς ή στον κρατικό προϋπολογισμό.
Η πρόταση δε του Αλ. Τσίπρα για μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο ελάχιστο αναγκαίο που ορίζει η ΕΕ αποτελεί κατ’ αρχάς μια ανακούφιση καθώς σε ό,τι αφορά την αμόλυβδη βενζίνη το ελάχιστο αναγκαίο ανέρχεται σε 359 ευρώ ανά 1.000 λίτρα ενώ στην Ελλάδα φτάνει στα 700 ευρώ (υφίσταται δηλαδή περιθώριο μείωσης) κάτι που δεν ισχύει με το ντίζελ. Ο ελάχιστος απαραίτητος Ειδικός Φόρος στην ΕΕ είναι 330 ανά 1.000 λίτρα ενώ στην Ελλάδα 410. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να χωρέσει την φιλολαϊκή του πολιτική στο ευρωπαϊκό επιτρεπτό αποκαλύπτει και τα όρια του κυβερνητικού του προγράμματος.
Εξηγεί δε γιατί επέλεξε να μην μιλήσει για το άλλο μεγάλο θέμα της οικονομικής πολιτικής: Τι θα γίνει το 2023 όταν η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας την οποία αποφάσισαν οι ευρωπαίοι ηγέτες τον Μάρτιο του 2020 θα αποτελεί παρελθόν. Προφανώς, όλοι ξέρουμε ότι δεν πρόκειται ποτέ ξανά να γυρίσουμε στα προηγούμενα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας (3% δημοσιονομικό έλλειμα, 60% ΑΕΠ δημόσιο χρέος, κ.λπ.). Τα όρια αυτά θα αναθεωρηθούν λαμβάνοντας υπ’ όψη τη νέα πραγματικότητα, όπως πρότεινε ακόμη και το Ελληνικό Γραφείο Προϋπολογισμού, συμμετέχοντας στη σχετική συζήτηση που διεξάγεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο. Παρόλα αυτά η λιτότητα θα συνεχισθεί όπως απαιτούν και προεξοφλούν διεθνείς οργανισμοί και θα ληφθούν βαριά αντιλαϊκά μέτρα για να μειωθεί το χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα: νέοι φόροι, αυξήσεις στις τιμές, περικοπές σε μισθούς και προσλήψεις, κ.α. Για όλα αυτά δεν είπε λέξη ο Αλέξης Τσίπρας, παρότι η συγκεκριμένη ατζέντα θα εξελιχθεί σε σημείο τομής κι είναι ο σοβαρότερος λόγος για να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ο Κ. Μητσοτάκης το φθινόπωρο του 2022.
Τέλος, από την ομιλία του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Θεσσαλονίκη έλειπε ο …κόσμος. Στο σημαντικότερο βιβλίο, κατά την άποψη του γράφοντα πάντα, που εκδόθηκε το 2021 στην Ελλάδα με τίτλο Επιστροφή στη Ρενς (εκδ. Νήσος) ο συγγραφέας Ντιντιέ Εριμπόμ θυμάται με συγκίνηση και υπερηφάνεια τους αριστερούς να μιλούν πάντα στα οικογενειακά τραπέζια, τις φιλικές παρέες και τα μπαρ για τις εξελίξεις στην πιο διαφορετική γωνιά του πλανήτη. Αυτό διέκρινε τους αριστερούς από τους δεξιούς, με τα δικά του λόγια. Όταν ωστόσο μιλούσε ο Αλ. Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη είχε ανακοινωθεί από τις ΗΠΑ η νέα λυκοσυμμαχία AUKUS κατά της Κίνας που προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, η Γαλλία είχε ανακαλέσει τον πρέσβη της από την Ουάσιγκτον ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την περιθωριοποίησή της, η Τουρκία συνέχιζε τις προκλήσεις στο Αιγαίο κι άλλα πολλά. Επέλεξε ωστόσο να μην πει ούτε μία λέξη για όλα αυτά. Για ποιόν άλλον λόγο να το έκανε πέραν του ότι καλύπτεται από τις θέσεις των ΗΠΑ, που ωστόσο ναρκοθετούν τη σταθερότητα, την ειρήνη και τη διεθνή νομιμότητα…