Αλβανία: Μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στην ακρίβεια
Του Αλέξανδρου Δέμπη
Οι δυο εβδομάδες συνεχόμενων κινητοποιήσεων ενάντια στην ακρίβεια με πρωταγωνιστή την αλβανική νεολαία, με τις καθημερινές μαχητικές διαδηλώσεις, τις πολύμορφες δράσεις και τους ακτιβισμούς, με τις εικόνες από τις συλλήψεις και την καταστολή από το καθεστώς Ράμα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις για δωρεάν παιδεία και το οργανωμένο φοιτητικό κίνημα του 2017, μετά τις ογκώδεις και οργισμένες διαδηλώσεις τον προηγούμενο Δεκέμβριο με αφορμή την δολοφονία του 25χρονου Κλοντιάν από την αστυνομία, έρχεται ένα νέο κίνημα στην Αλβανία που φαίνεται να είναι πιο οργανωμένο και πιο συνειδητοποιημένο από ποτέ.
Οι αφορμές πολλές. Ο υψηλός πληθωρισμός, η απαράδεκτη διαχείριση της πανδημίας, το πανάκριβο ρεύμα, οι διαρκείς ανατιμήσεις στα βασικά αγαθά, οι χαμηλότατοι μισθοί τα αστεία επιδόματα και οι ελάχιστες συντάξεις, το ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας, οι πανάκριβες υπηρεσίες σε συνδυασμό με επίπεδα ρεκόρ τιμών στην ενέργεια, κάνουν τη ζωή αφόρητη.
Η πρόσφατη επαφή μας με την Organizata Politike, μια σχετικά νέα αριστερή οργάνωση που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα, μας έδωσε αρκετές πληροφορίες για το τι πραγματικά συμβαίνει το τελευταίο διάστημα. Η οργάνωση η οποία αποτελείται από φοιτητές και φοιτήτριες νέους εργαζομένους και εργάτες, δραστηριοποιείται σε αρκετές μεγάλες πόλεις της Αλβανίας και φαίνεται να γίνεται η βασική αντιπολίτευση και έκφραση του λαού απέναντι στο διεφθαρμένο πολιτικό προσωπικό της χώρας.
Ορισμένα από τα συμπεράσματα της κουβέντας μας με την Organizata ως συμβολή σε μια γενική εικόνα για το τι συμβαίνει τελευταία στην Αλβανία:
Η 10η μέρα κινητοποιήσεων στην γειτονική Αλβανία χαρακτηρίζεται από μαζική διαδήλωση στο κέντρο των Τιράνων. Πιο μαζική και δυναμική από τις προηγούμενες, παρά την βία και καταστολή που εφαρμόζει η κυβέρνηση Ράμα, με κύριο αίτημα να μπει στοπ στην ακρίβεια. Η «κανονικότητα» της χώρας ταράζεται συθέμελα από λαϊκές κινητοποιήσεις με πλήθος κόσμου να διαδηλώνει και να ενώνει τις φωνές του ενάντια στην ακρίβεια στα καύσιμα, σε είδη πρώτης ανάγκης και στην ενέργεια που καταδικάζει και άλλο τις ζωές των εργαζόμενων τάξεων.
Οι κινητοποιήσεις δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι 10 μέρες τώρα, κάθε φορά, οι κινητοποιήσεις έχουν μεγαλύτερη δυναμική. Η ακρίβεια σε καύσιμα, τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης και ενέργεια ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησης και οδήγησε χιλιάδες κόσμου να βγει στους δρόμους.
Η κατάσταση που έχει επικρατήσει στη χώρα 30 χρόνια τώρα, είναι εις βάρος των εργαζομένων, χαρακτηρίζεται από ακραίες κοινωνικές ανισότητες, μεγάλη διαφθορά, φτώχεια για την πλειοψηφία των λαικών μαζών, καμία προοπτική για την νεολαία και τους νέους εργαζόμενους.
Σήμερα η Αλβανία αποτελεί την χώρα όπου:
Ο μέσος μισθός είναι 6-7 φορές μικρότερος από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό, με τις τιμές των τροφίμων να αξίζουν όσο το 83% του αντίστοιχου ευρωπαϊκού.
Ο κατώτατος μισθός της είναι ο δεύτερος πιο χαμηλός μετά από αυτόν του Κοσόβου στα Βαλκάνια.
Το 1/3 των πολιτών της χώρας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, νούμερο που είναι το υψηλότερο στα Βαλκάνια. Περίπου 900.000 Αλβανοί πολίτες ζουν καθημερινά με κάτω από 5 δολάρια την ημέρα.
Το 3% του πληθυσμού της χώρας έχει πάνω από 4 δισ τραπεζικές καταθέσεις ενώ όλο το υπόλοιπο 97% μαζί, δεν αγγίζει τα 3,5 δισ.
Όσον αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες σε παιδεία και υγεία, πάγια πολιτική μετά την κατάρρευση του σοσιαλιστικού καθεστώτος είναι οι ιδιωτικοποιήσεις, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας σε λίγα χέρια και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και η διάλυση της.
Η τριτοβάθμια δημόσια εκπαίδευση είναι επι πληρωμή. Τα προηγούμενα χρόνια τα προπτυχιακά προγράμματα κόστιζαν 350 ευρώ/ χρόνο, μετά τις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις το 2018-2019 τα δίδακτρα μειώθηκαν στα 200 ευρώ. Σε μεταπτυχιακά πρόγραμμα δεν βρίσκει κανείς δωρεάν πτυχία, καθώς όλα κοστίζουν πάνω από 1.500 ευρώ. Ποσά που σε κάθε περίπτωση δεν είναι βιώσιμα σε σχέση με τους μισθούς της χώρας.
Όσο αφορά την δημόσια υγεία τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Δημόσια νοσοκομεία υπό κατάρρευση και ένα δημόσιο σύστημα υγείας που περισσότερο είναι τσιφλίκι του μεγάλου κεφαλαίου παρά μία δημόσια δομή που μπορεί να εγγυηθεί την υγεία των λαού, γεγονός επικίνδυνο σε περιόδους υγειονομικών κρίσεων, όπως αυτή που βιώνει ο πλανήτης σήμερα. Η Αλβανία συγκριτικά με την Ευρώπη είχε τους διπλάσιους θανάτους Covid αναλογικά με τον πληθυσμό. Ο αλβανικός λαός αναγκάστηκε να πληρώνει από την τσέπη του τα τεστ, την περίθαλψη και την θεραπεία καθολη την διάρκεια της πανδημίας, ενώ πλέον όπως παντού στον Δυτικό κόσμο, με την ίδια κυνικότητα η κυβέρνηση έχει σφυρίξει τη λήξη της πανδημίας.
Γίνεται κατανοητό ότι το καζάνι της αγανάκτησης έβραζε καιρό πριν. Η ακραία κοινωνική πόλωση εις βάρος των εργαζόμενων τάξεων και υπέρ της ντόπιας άρχουσας τάξης, (η οποία υπηρετεί με τη σειρά της το ξένο κεφάλαιο, τον αμερικάνικο και γερμανικό ιμπεριαλισμό), είναι οι βαθύτερες αιτίες της λαϊκής έκρηξης με αφορμή την αύξηση των τιμών. Ο αλβανικός λαός βιώνει την (διπλή) καταπίεση καθημερινά. Ο όρος αξιοπρεπής ζωή κάθε μέρα εκφυλίζεται όλο και παραπάνω. Η απογοήτευση και το TINA είναι καθημερινό φαινόμενο, που αναγκάζει το 80% των νεών να θέλουν να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό.
Απογοήτευση η οποία τα τελευταία χρόνια μοιάζει να αλλάζει. Ή μάλλον αλλάζει και παίρνει αργά αλλά σταθερά μία άλλη μορφή, αυτή της αμφισβήτησης της υπάρχουσας κατάστασης. Διαδηλώσεις και πλατιές μαζικές κινητοποιήσεις φαίνονται να ξεσπάνε την τελευταία 5ετια τουλάχιστον. Αγώνες για εργατικά, κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα φαίνονται να απασχολούν τον αλβανικό λαό κάθε μέρα και περισσότερο. Από τους αγώνες των φοιτητών το 2018-2019, τους εργατικούς αγώνες των εργαζομένων στα διυλιστήρια πετρελαίου στο Μπαλς και στα ορυχεία χρωμίου στην Μπουλκίζα, έως την ίδρυση και σύσταση συνδικάτων σε τομείς κλειδιά, όπου συγκεντρώνονται μεγάλα κομμάτια της εργατικής τάξης της Αλβανίας, όπως είναι στους μεταλλωρύχους, στους εργαζομένους στα πετρέλαια και στα Call Center, στα οποία απασχολείται μεγάλο μέρος της νεολαίας σπουδάζουσας και μη κ.α. φαίνεται πως ο δρόμος της αμφισβήτησης της χαμοζωής στρώνεται μέρα με την μέρα περισσότερο.
Αιτίες της ανάδυσης αυτού του άλλου δρόμου τα τελευταία χρόνια, δεν είναι εύκολο να τις περιγράψει κανείς σε μερικές σειρές. Αλλά ο περιορισμός της επιλογής για μετανάστευση τα τελευταία χρόνια προς την Ευρώπη, η χειροτέρευση των συνθηκών ζωής για τις λαϊκές μάζες εξαιτίας της εφαρμογής ακραίων νεοφιλελεύθερων μέτρων από την κυβέρνηση Ράμα και το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία προοπτική για μια αξιοπρεπή ζωή για τους νέους της χώρας είναι ορισμένα σημεία που δείχνουν τον άλλο δρόμο. Από την άλλη, η ανάδυση ενός πολιτικού υποκειμένου που αμφισβητεί την κατάσταση και αγωνίζεται να οργανώσει τις καταπιεζόμενες τάξεις για την αλλαγή της, διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στα γεγονότα. Την τελευταία δεκαετία η ίδρυση της Organizata Politike, οργάνωση της ριζοσπαστικής αριστεράς, έχει παίξει ρόλο στα παραπάνω γεγονότα, δίνοντας τις δυνάμεις της για την οργάνωση των κινητοποιήσεων και ενάντια στην ακρίβεια σήμερα.
Η οικονομική και πολιτική κατάσταση στη γείτονα χώρα μας θυμίζει σε πολλά την εγχώρια κατάσταση.
Με 10% πληθωρισμό, μισθούς καθηλωμένους, ρεύμα, φυσικό αέριο, πετρέλαιο και βενζίνη, τα πιο ακριβά στην Ευρώπη, πανάκριβα ενοίκια, και διαρκείς ανατιμήσεις στα πάντα, η Ελλάδα άραγε, πόσο απέχει από τέτοιες εικόνες;