Μετανάστες, εποχική εργασία και επισιτιστική κρίση

Παρακολουθώντας τις συζητήσεις για την «επόμενη μέρα» μετά το τέλος (?) της πανδημίας και «την επανεκκίνηση της οικονομίας», θα συμφωνούσε κανείς ότι μάλλον έχουν έρθει τα πάνω-κάτω: Προϊούσης της νέας μεγάλης ύφεσης, εν μέσω κλειστών συνόρων για την προστασία της δημόσιας υγείας, φαίνεται να απασχολεί παγκοσμίως το ζήτημα της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων. Σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, η αγροτική οικονομία εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τους εποχιακούς εργάτες γης που μετακινούνται για 3-6 μήνες τον χρόνο, προκειμένου να δουλέψουν στα χωράφια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και του Καναδά. Στις ΗΠΑ, η Κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να εξαιρεί από το πρόσφατο εκτελεστικό της διάταγμα, τις θεωρήσεις εισόδου για εποχιακούς εργάτες γης, από την εργασία των οποίων εξαρτάται η διατροφή εκατομμυρίων νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Στην Ιταλία ακούγεται ότι 200,000 περίπου παρανόμως διαμένοντες πολίτες τρίτων χωρών θα εισέλθουν σε μια διαδικασία κλαδικής νομιμοποίησης της διαμονής και εργασίας τους, στο πρότυπο παλαιότερων νομιμοποιήσεων στη γειτονική χώρα.

[…]

Οι εργαζόμενοι στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, από τις οποίες εξαρτάται η τροφοδοσία τροφίμων, είναι από τους πιο ευάλωτους στις επιπτώσεις στην υγεία λόγω του κορωνοϊού. Καλούνται να παραμένουν στη δουλειά, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και πολλοί λαμβάνουν λίγη ή καθόλου καθοδήγηση σχετικά με το πώς να παραμένουν ασφαλείς κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των αγρεργατών (συχνά σε στέγη που παρέχεται από εργοδότες) είναι ακατάλληλες και οι εργοδότες ενδέχεται συχνά να μην παρέχουν πρόσβαση σε γάντια ή σαπούνι και νερό, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται σε στενή επαφή με άλλους.

Η πανδημία «έχει τραβήξει την κουρτίνα» στο σύστημα εφοδιασμού τροφίμων και στις χιλιάδες των εργαζομένων πίσω από αυτό. Η απασχόληση στην αγροτική οικονομία, πέραν των προβλημάτων που συνδέονται με το χαρακτήρα της ως ευέλικτη μορφή εργασίας, χαρακτηρίζεται διαχρονικά από ισχνή συλλογική οργάνωση, εξαιρέσεις από παγιωμένες ρυθμίσεις της εργατικής νομοθεσίας και ελλιπές θεσμικό πλαίσιο για την πραγματοποίηση ελέγχων από την επιθεώρηση εργασίας. Ο κορωνοϊός έχει καταστήσει σαφές ότι ορισμένες από τις κοινωνικές και οικονομικές δομές που έχουν στηρίξει την καθημερινή ζωή για δεκαετίες θα μπορούσαν να καταρρεύσουν κάτω από το πρόσθετο βάρος μιας υγειονομικής κρίσης. Οι εργαζόμενοι στα αγροκτήματα και στη μεταποίηση τροφίμων ήταν υπερβολικά υπο-αμειβόμενοι και μη προστατευμένοι και πριν την πανδημία.

Τα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων στην αγροτική οικονομία, όπως η δίκαιη αμοιβή, η αμειβόμενη άδεια ασθενείας και οι ασφαλείς συνθήκες εργασίας – δεδομένα σε πολλούς εργαζόμενους σε άλλους τομείς και τα οποία οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε αυτονόητα, δεν εξασφαλίζονται νομικά στην περίπτωσή τους. Τέτοιες διατάξεις είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας και της ασφάλειας. Η αυξανόμενη παγκόσμια πανδημία καθιστά γρήγορα σαφές πόσο εύθραυστο και δυσλειτουργικό είναι το σύστημα διατροφής μας και πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για όλους μας. Καθώς εκατομμύρια από εμάς αναρωτιούνται για πόσο καιρό θα πρέπει να μείνουμε απομονωμένοι και πώς θα διατηρήσουμε τη διατροφή μας, η χώρα μας αντιμετωπίζει μια κρίσιμη ευκαιρία να αλλάξει τη φύση αυτού του συστήματος μια για πάντα, καθώς η συλλογική μας ευημερία δεν πρέπει και -τελικά- δεν συναρτάται με τη συστηματική εκμετάλλευση της εργασίας οικονομικά εξαθλιωμένων πληθυσμών στις «Μανωλάδες». Το «υγειονομικό διαβατήριο» αυτής της κατηγορίας πολιτών τρίτων χωρών είναι ένα μόνιμο και νόμιμο σχήμα εργατών γης που θα τους μετέτρεπε από ξένους χωρίς χαρτιά σε ισότιμους πολίτες-συμμετόχους στην επανεκκίνηση της αγροτικής οικονομίας.

Ο Βασίλης Κερασιώτης είναι δικηγόρος αθηνών παρ αρείω πάγω και νομικός παραστάτης των μεταναστών στην υπόθεση της Μανωλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Διαβάστε όλο το άρθρο του Β. Κερασιώτη στην ιστοσελίδα του thepressproject.gr…