Το μοντέλο της Μαγιόρκα και ο τουρισμός στη “γυάλα της πανδημίας”
του Γιάννη Νικολόπουλου
Tο περασμένο Σαββατοκύριακο και ενόψει του Πάσχα των Kαθολικών στις 4 του Απρίλη, πάνω από 130 πτήσεις τσάρτερ αναχώρησαν από τα αεροδρόμια της Γερμανίας με προορισμό τις Βαλεαρίδες Νήσους. Οι περισσότερες αφίχθηκαν στη Μαγιόρκα που από την περασμένη εβδομάδα κιόλας αποτελεί τον νέο μεγάλο πόλο έλξης για τους τουρίστες από όλα σχεδόν τα γερμανικά κρατίδια. Οι εικόνες και οι φωτογραφίες του Reuters από την παραλία Ελ Αρενάν στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα ήταν αποκαλυπτικές και έκαναν τον γύρο του κόσμου: νεαροί Γερμανοί, χωρίς κανένα μέτρο πρόληψης και προστασίας, όπως οι τόσο πολύτιμες μάσκες, χόρευαν, φώναζαν και κατανάλωναν αλκοόλ ενθουσιασμένοι από την ηλιόλουστη ελευθερία στις μεσογειακές ακτές.
Την ίδια στιγμή, και έως την Κυριακή, έχουν προγραμματιστεί συνολικά πάνω από 800 πτήσεις τσάρτερ των εταιρειών Eurowings και Ryanair με προορισμό τη Μαγιόρκα, ενώ η περίφημη TUI, μόνη της και με τα δικά της αεροπλάνα, θα πραγματοποιήσει 300 επιπλέον πτήσεις. Όλες είναι υπερπλήρεις εδώ και δέκα μέρες, και συνολικά υπολογίζεται ότι πάνω από 150.000 Γερμανοί θα βρεθούν κυλιόμενα και εναλλάξ στο δημοφιλές νησί για διακοπές αυτήν την εβδομάδα. Όμως η επανέναρξη της τουριστικής σεζόν συνοδεύεται από ορισμένα οφθαλμοφανή και προκλητικά παράδοξα, καταρχάς απολύτως μειωτικά για τους ντόπιους και όλους τους Ισπανούς.
Την ώρα που η υπουργός Υγείας της Ισπανίας, Καρολίνα Ντάριος διαβεβαιώνει για την οικονομική και υγειονομική “επιτυχία” του πειράματος καθώς “όλα τα μέτρα που έχουμε πάρει στα λιμάνια και τα αεροδρόμια λειτουργούν και μπορούμε να εγγυηθούμε την ασφάλεια των επισκεπτών μας” με επίκεντρο την έως προχθές απόλυτη υποχρέωση όλων των τουριστών να έχουν προσκομίσει αρνητικό μοριακό τεστ, 72 ώρες πριν από την επιβίβαση τους στην πτήση τσάρτερ, οι Ισπανοί εξαναγκάζονται να ακολουθήσουν ακόμη και σήμερα, πολύ αυστηρά περιοριστικά μέτρα στην καθημερινότητα τους.
Τα αεροπορικά ταξίδια από και προς τις Βαλεαρίδες είναι απαγορευμένος καρπός, ακόμη και με αρνητικό τεστ, εκτός κι αν πρόκειται κάποιος να εργαστεί στον τουρισμό, την εστίαση και τα ξενοδοχεία. Όλες οι μετακινήσεις ανάμεσα στις ισπανικές περιφέρειες έχουν απαγορευτεί, εκτός από εκείνες που αφορούν στην εργασία και πάλι με πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις που άπτονται του χρόνου μετακίνησης και παραμονής του εργαζόμενου από περιφέρεια σε περιφέρεια, του καθεστώτος τηλεργασίας και της κρισιμότητας του παραγωγικού τομέα, όπως είναι οι μεταφορές αγαθών και προϊόντων με φορτηγά και τρένα. Την ίδια στιγμή, τα χερσαία σύνορα με τη Γαλλία είναι κλειστά λόγω της έκρηξης στον αριθμό των κρουσμάτων και των διασωληνωμένων που παρατηρείται βόρεια των Πυρηναίων. Τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά έχουν εξοργίσει την ισπανική κοινή γνώμη, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζεται πως ειδικά η Μαγιόρκα, ως τοπική κοινωνία, εξαρτά την οικονομική της επιβίωση κυρίως πια από τον τουρισμό.
Αλλά την ίδια στιγμή οι εμβρόντητοι Ισπανοί βλέπουν την Άνγκελα Μέρκελ να καλεί από τηλεοράσεως τους Γερμανούς σε “καλύτερη και πιο πιστή τήρηση των μέτρων για την προστασία όλων μας”, ενώ ταυτόχρονα η Γερμανίδα καγκελάριος έχει βρεθεί σε μια διπλή διελκυστίνδα με τους πρωθυπουργούς των κρατιδίων και την εθνική ιατρική ένωση εντατικής θεραπείας καθώς οι μεν πολιτικοί φαίνονται διστακτικοί ως προς την υιοθέτηση νέων περιορισμών, οι δε γιατροί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου βλέποντας κρούσματα και διασωληνώσεις να παίρνουν την ανιούσα τις τελευταίες μέρες, με την πίεση στις μονάδες εντατικής θεραπείας να κορυφώνεται από τις 10 του Μάρτη και μετά (από 2.727 ασθενείς, νοσηλεύονταν χθες 3.448 και έχουν απομείνει 1.644 κλίνες ΜΕΘ κενές). Τι ακριβώς συμβαίνει;
Στην πραγματικότητα αυτό που συντελείται στη Μαγιόρκα είναι ο προάγγελος του τουριστικού μοντέλου, όχι μετά αλλά μέσα ακόμη στην πανδημία, όπως σπεύδει να το προκαθορίσει ξανά η TUI και να το επικυρώσουν κατόπιν οι κυβερνήσεις και ειδικά οι υπουργοί Τουρισμού των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με γνώμονα όχι πρώτα την υγεία των πολιτών, αλλά την κερδοφορία των επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από όλα τα ξενοδοχεία της Μαγιόρκα εκείνα που άνοιξαν πρώτα και θα παραμείνουν για όλο το καθολικό Πάσχα υπερπλήρη είναι εκείνα των all inclusive υπηρεσιών που διαχειρίζεται η TUI στην περιοχή της Αλκούδια. Σχεδόν το σύνολο των τουριστών που θα αφιχθούν θα παραμείνουν αποκλειστικά μέσα στα ξενοδοχεία της TUI, προκειμένου τάχα να μην εκθέσουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο επαφής ή διασποράς της Covid-19. Τουρισμός μέσα σε γυάλα και “αποστειρωμένο” περιβάλλον που ταυτόχρονα απομυζά το πορτοφόλι των δυναμικών και καταναλωτικών ηλικιών από τα 18 έως τα 35 χρόνια (αυτές είναι και οι ηλικίες των μέχρι στιγμής ταξιδιωτών) αποκλειστικά για τα ταμεία της TUI και των συνεργαζόμενων με αυτήν αεροπορικών εταιρειών.
Οι δε υπουργοί Τουρισμού των δεκατριών πιο επηρεασμένων από τον τουρισμό κρατών-μελών της Ε.Ε. (φυσικά, ανάμεσα τους είναι και η κατεξοχήν εξαρτημένη Ελλάδα με 20-21% του ΑΕΠ) καλούνται σήμερα και “φιλικώ τω τρόπω” από την αρμόδια αυστριακή υπουργό, Ελίζαμπετ Κένσινγκερ να συζητήσουν το πώς θα καθιερωθεί και θα λειτουργήσει το λεγόμενο “πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό”, με το οποίο υποτίθεται ότι θα καλύπτονται όσοι θέλουν να μετακινηθούν εντός της Ε.Ε. εφόσον είτε έχουν εμβολιαστεί, είτε έχουν ασθενήσει και αναρρώσει, είτε έχουν προσκομίσει αρνητικό στον κορονοϊό τεστ. Ελάχιστοι όμως πρόσεξαν πως στην πρόσκληση που κυκλοφόρησε η Αυστρία, η υποχρέωση ειδικά στις διακρατικές αεροπορικές μετακινήσεις για προσκόμιση αρνητικού μοριακού τεστ 72 ωρών, όπως αυτή ισχύει στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. σήμερα, έχει αντικατασταθεί από την πρόταση για rapid test (πιθανότατα και self-test) “μεμονωμένα” από τον ενδιαφερόμενο ταξιδιώτη ή τουρίστα. Ας υπενθυμιστεί ότι πέρυσι, ο τρόπος που άνοιξε ο τουρισμός στην Ευρώπη (και στην Ελλάδα) καθορίστηκε εν πολλοίς από το γεγονός ότι η αρχική πρόταση για μαζικά προληπτικά μοριακά τεστ σε όλους τους τουρίστες απορρίφθηκε από την TUI και τις αεροπορικές εταιρείες επειδή δεν ήθελαν να καταβάλουν το μέσο αντίτιμο των 40 ευρώ ανά άτομο για τη διεξαγωγή τους. Κατόπιν επικράτησε το μοντέλο των “δειγματοληψιών” όχι στα κράτη προέλευσης αλλά στα κράτη προορισμού των τουριστών, χωρίς καν την υποχρέωση προληπτικής καραντίνας, και όλοι θυμούνται τη συνέχεια ειδικά στην Ελλάδα.
Η ποιοτική διαφορά ανάμεσα στα μοριακά και τα rapid tests είναι ουσιώδης και μπορεί να αποδειχθεί αχίλλειος πτέρνα και μεγάλη παγίδα. Η (αν)αξιοπιστία ειδικά των rapid self-tests ως προς το λεγόμενο “ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα” είναι γνωστή και πανθομολογούμενη και ο φαύλος κύκλος του περυσινού καλοκαιριού ενδέχεται να επαναληφθεί με χειρότερους όρους, ακόμη και αν δεχθούμε ότι η εξέλιξη των εμβολιαστικών προγραμμάτων τουλάχιστον για τις μεγαλύτερες ηλικίες, τις ευπαθείς ομάδες και τις κατηγορίες εργαζομένων υψηλής έκθεσης στον ιό δεν θα συναντήσει νέα προσκόμματα, καθυστερήσεις και ανακολουθίες, κυβερνητικές και εταιρικές. Η ανευθυνότητα όμως κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και ξενοδοχειακών ομίλων που λειτουργούν ξανά μόνο με γνώμονα το πρόσκαιρο κέρδος από τον τουρισμό χωρίς πραγματικά σοβαρά προληπτικά μέτρα και εγγυήσεις είναι ξεκάθαρη.
Κωδικοποιημένο επομένως το πανδημικό τουριστικό μοντέλο της Μαγιόρκα όπως αυτό διαμορφώνεται από την TUI και αναμένεται να εξαπλωθεί και στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και φυσικά και την Ελλάδα, περιλαμβάνει ένα αποστειρωμένο και “σε γυάλα” περιβάλλον κίνησης, μεταφοράς και εστίασης για τους τουρίστες, μια all inclusive διαμονή και συνακόλουθες παροχές σε ένα αυστηρά περίκλειστο χώρο εσωτερικό και εξωτερικό, μια self testing λογική ατομικής ευθύνης για τον ταξιδιώτη και τον τουρίστα, όπως αποκάλυψε η πρόσκληση της Αυστρίας για τη συζήτηση των “13” που ολοφάνερα δεν έχει προκύψει από τα χέρια κυβερνητικών παραγόντων και τέλος, την ακραία εκμετάλλευση εργαζομένων που θα καλούνται με τη σειρά τους να μπουν σε διαδικασίες καταρχάς “αυτοεξέτασης” και “αυτοπειθαρχίας” σε περιοριστικά μέτρα ακορντεόν και part time που θα τους επιβάλουν μεν να εργαστούν αλλά θα τους συντρίβουν τον ελεύθερο χρόνο και την υπόλοιπη κοινωνική και οικογενειακή ζωή. Η παραπάνω περιγραφή ταιριάζει περισσότερο σε μια ακροβασία θανάτου πάνω σε τεντωμένο σκοινί, όχι σε ένα σοβαρό, συγκροτημένο και μελετημένο σχέδιο επανεκκίνησης της οικονομίας, της κατανάλωσης και της τουριστικής κινητικότητας.
Ας σημειωθεί ότι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, στην Ελλάδα κατέφτασε η πρώτη “δοκιμαστική” πτήση τσάρτερ με 35 νεαρούς τουρίστες στα Χανιά, ενώ και το ολλανδικό παράρτημα της TUI προετοιμάζει την “εκτονωτική” και “πειραματική” άφιξη 200 Ολλανδών σε all inclusive ξενοδοχείο της Ρόδου. Η “Μαγιόρκα”, όπως την έχει φτιάξει, διαφημίσει και στρεβλώσει η TUI, δεν είναι απλώς εικόνα στις ειδήσεις του Reuters.
Αναδημοσίευση από το Κοσμοδρόμιο
Τουρισμός: ένα παραμύθι με δράκο το δεύτερο κύμα της πανδημίας
Του Σπύρου Μερκούρη
To κυβερνητικό αφήγημα του “live your myth in Greece” και της COVID-free Ελλάδας το περσινό καλοκαίρι, που στηρίχτηκε και από αρκετούς επιστήμονες κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος, αλλά ενόψει της τουριστικής περιόδου επανέρχεται η προπαγάνδα για τουρισμό που «δεν επιβάρυνε παρά ελάχιστα τα επιδημιολογικά δεδομένα». Ας δούμε όμως πως τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ και της πολιτικής προστασίας για το διάστημα 1ης Ιουλίου με 1ης Νοεμβρίου που αποδομούν αυτούς τους ισχυρισμούς.
1.– Έγινε τεστ σε 1 στους 7 τουρίστες και βρήκαν 2427 κρούσματα.
Εικόνα 1: τεστ στα σύνορα, πηγή Πολιτική προστασία
2.– Η απλή μέθοδος των 3 μας δείχνει πως αν έκαναν τεστ σε όλους θα έβρισκαν 16989 κρούσματα.
3.– Τις πρώτες 5 ημέρες μετά την έκθεση η πιθανότητα να βγει ψευδώς αρνητικό ένα μοριακό τεστ είναι πολύ υψηλή
4– Τα αεροπλάνα αποτελούν εστία επώασης του ιού και ειδικά σε συνθήκες μη χρήσης μάσκας. Συνεπώς τουρίστες που φάνηκε να είναι αρνητικοί κατόπιν ελέγχου, ήταν τελικά θετικοί καθώς κόλλησαν μέσα στο αεροπλάνο . Οι τουρίστες-φορείς ταξίδεψαν σε ολόκληρη την χώρα, με αποτέλεσμα την διασπορά του ιού σε κάθε γωνιά της χώρας και την εμφάνιση του ιού ακόμα και σε περιοχές χωρίς κανένα απολύτως κρούσμα πριν το άνοιγμα των συνόρων, όπως άλλωστε φαίνεται και στον χάρτη του ΕΟΔΥ στις 15 Ιουνίου 2020.Είναι προφανές πως ο ιός στα νησιά που ξαφνικά κατέγραφαν δεκάδες κρούσματα δεν έπεσε από τον ουρανό, ενώ ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος αποτελούν οι αεροδιακομιδές που έλαβαν χώρα μέσα στο καλοκαίρι.
Εικόνα 2: γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων στην χώρα στις 15 Ιουνίου 2020. Πηγή ΕΟΔΥ
Εικόνα 3: Εισαγόμενα κρούσματα ανά περιφέρεια και με βάση τα τεστ του ΕΟΔΥ την 1η Νοέμβρη 2020
Που οδήγησε αυτό; Μέχρι την 15 Ιουνίου που άνοιξε ο τουρισμός είχαν καταγραφεί 3134 κρούσματα και μόλις 13 εκείνη την ημέρα. Την 1η Νοέμβρη, και ενώ ο καιρός ήταν στο μεγαλύτερο διάστημα μέχρι τότε καλός, με αποτέλεσμα το να περνάει πολύς κόσμος χρόνο έξω και συνεπώς την μειωμένη σχετικά μετάδοση του ιού, είχαμε φτάσει τα 40.929 κρούσματα και 1678 ημερήσια! Πως μπορεί με βάση τα παραπάνω αδιάσειστα δεδομένα να ισχυριστεί ο οποιοσδήποτε πως δεν οδήγησε το άνοιγμα του τουρισμού στο δεύτερο κύμα; Αρκεί κανείς να συγκρίνει την γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων στις 15 Ιουνίου (εικόνα 2) με την γεωγραφική κατανομή την 1η Ιουλίου (εικόνα 4). Παρόλο που ο ΕΟΔΥ σε αυτό το χρονικό σημείο δεν έδινε ακριβή αριθμητικά δεδομένα, είναι εμφανές ότι τους καλοκαιρινούς μήνες η Ελλάδα γέμισε κρούσματα COVID-19.
Εικόνα 4: γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων στην χώρα την 1η Νοέμβρη 2020. Πηγή ΕΟΔΥ
Eικόνα 5: Συνολική εικόνα των κρουσμάτων στην Ελλάδα την 1η Νοέμβρη 2020
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η Ελλάδα είχε μικρό πρώτο κύμα το οποίο ελέγχθηκε έγκαιρα μέσα από το lockdownτου Μαρτίου του 2020 που ακολούθησαν πιστά οι πολίτες δίνοντας χρόνο στην κυβέρνηση για την ενίσχυση του ΕΣΥ (που δεν ήρθε ποτέ), με αποτέλεσμα η διασπορά τον Ιούνιο να είναι εξαιρετικά μικρή. Ωστόσο μέσα σε λιγότερο από 1 μήνα τα κρούσματα άρχισαν να εκτοξεύονται αυξάνοντας στην συνέχεια διασωληνωμένους και νεκρούς, ενώ η κατάσταση τον Νοέμβριο ήταν πλέον απελπιστική. Φέτος η διασπορά είναι τεράστια, δεν προβλέπεται να ελεγχθεί εύκολα καθώς δεν παίρνονται τα κατάλληλα μέτρα, οι διάφορες παραλλαγές του ιού αυξάνουν την μεταδοτικότητα, ενώ ορισμένες φαίνεται να καθιστούν τα εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά, παράλληλα ο εμβολιασμός προχωράει αργά και δεν θα έχει καλύψει ούτε το 30% του πληθυσμού μέχρι το καλοκαίρι. Κατά συνέπεια δεν θα ζήσουμε μόνο ένα νέο φονικό κύμα το Φθινόπωρο, αλλά είναι ιδιαίτερα πιθανό να ζήσουμε νέα έξαρση μέσα στο καλοκαίρι. Το νέο αφήγημα για εμβολιασμένους τουρίστες που δεν θα μεταδίδουν δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, καθώς τα εμβόλια προστατεύουν από σοβαρή νόσηση αλλά δεν έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζουν την μετάδοση. Επιπλέον ο εμβολιασμός στις χώρες της ΕΕ προχωράει αργά, ενώ ρητά έχει αναφερθεί από την κυβέρνηση πως δεν θα έχουν κανέναν περιορισμό οι τουρίστες που δεν έχουν εμβολιαστεί εκτός ίσως από την εμφάνιση ενός αρνητικού τεστ εντός 72 ωρών πριν από το ταξίδι, που φυσικά δεν διασφαλίζει πως δεν θα έχουν κολλήσει μετά το τεστ. Το άνοιγμα των συνόρων στους τουρίστες φέτος θα αποτελέσει νέο έγκλημα σε βάρος του ελληνικού λαού, και μπορεί να το αποτρέψει μόνο ο ίδιος ο λαός.
Σπύρος Μερκούρης
PhD Neuroscience
Αναδημοσίευση από τον Ημεροδρόμο
