Μπαίνουμε χορεύοντας στο νέο χρόνο, χτυπώντας τα σφυριά μας, ανεμίζοντας τα δρεπάνια μας

 

Vijay Prashad*

 

Γλυκόπικρο είναι το πέρασμα αυτού του χρόνου. Υπήρξαν κάποιες τεράστιες νίκες και κάποιες καταστροφικές ήττες, με πιο φρικτή την αποτυχία των χωρών του Παγκόσμιου Βορρά να υιοθετήσουν (κοινή) δημοκρατική στάση για την αντιμετώπιση της πανδημίας,  και να δημιουργήσουν όρους δίκαιης πρόσβασης σε πόρους – κλειδιά, από τον σωτήριο ιατρικό εξοπλισμό ως τα εμβόλια. Δυστυχώς, μέχρι το τέλος αυτής της πανδημίας, θα έχουμε μάθει το ελληνικό αλφάβητο λόγω των μεταλλάξεων που ονομάζονται από τα γράμματά του (Δέλτα, Όμικρον), οι οποίες συνεχίζουν.

Η Κούβα ηγείται του πλανήτη με τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού, με τα ιθαγενή εμβόλιά της να προστατεύουν τον πληθυσμό της, όπως και τον πληθυσμό κρατών από τη Βενεζουέλα ως το Βιετνάμ, στην πολύχρονη παράδοση της ιατρικής αλληλεγγύης. Τα κράτη με τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού – σήμερα το Μπουρούντι, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Αϊτή, το Νότιο Σουδάν, το Τσαντ και η Υεμένη – είναι μεταξύ των φτωχότερων του κόσμου, εξαρτημένα από την ξένη βοήθεια, αφού ουσιαστικά οι πολυεθνικές καταληστεύουν τους ίδιους τους πόρους, που τους αποκτούν σε εξευτελιστικές τιμές. Με μόλις το 0,04% του πληθυσμού του Μπουρούντι των 12 εκατομμυρίων ανθρώπων εμβολιασμένο ως τις 15 Δεκεμβρίου του 2021, και με το δεδομένο σήμερα ρυθμό εμβολιασμού, η χώρα θα κατορθώσει το 70% εμβολιασμού το Γενάρη του 2111 [σε 90 χρόνια]. 

Το Μάιο του 2021, ο Δρ. Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) είχε πει πως «ο πλανήτης βρίσκεται σε απαρτχάιντ εμβολιασμού». Λίγα άλλαξαν από τότε. 

Τέλη Νοέμβρη, η συν-διευθύνουσα την επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης για την εισαγωγή και διανομή εμβολίων, Δρ Αγιοάντε Αλακίγια, είπε, αναφερόμενη στην εμφάνιση της μετάλλαξης όμικρον στη Νότια Αφρική: «Αυτό που συμβαίνει τώρα, ήταν αναπόφευκτο. Είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας του κόσμου να εμβολιαστεί με δικαιοσύνη, αμεσότητα και ταχύτητα. Είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης [εμβόλιων] στις χώρες υψηλού εισοδήματος, και, ειλικρινά, είναι απαράδεκτο». Στα μέσα Δεκεμβρίου, ο Δρ. Γκεμπρεγεσούς διόρισε την Αλακίγια Ειδική Απεσταλμένη του ΠΟΥ για την Πρόσβαση στα Εργαλεία άμεσης αντιμετώπισης του COVID-19. Το έργο της δεν είναι εύκολο και θα επιτευχθεί μόνο εάν, όπως το έθεσε, «μια ζωή στη Βομβάη έχει τόση σημασία όση και μία στις Βρυξέλλες, μια ζωή στο Σάο Πάολο έχει τόση σημασία όση και μια ζωή στη Γενεύη, μια ζωή στη Χαράρε έχει τόση σημασία όση και στην Ουάσιγκτον».

 Το απαρτχάιντ των εμβολίων είναι μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος, αυτού του ιατρικού απαρτχάιντ, ενός από τα τέσσερα απαρτχάιντ της εποχής μας, μαζί με το απαρτχάιντ τροφίμων, το απαρτχάιντ χρημάτων και το απαρτχάιντ παιδείας. Νέα έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ αναφέρει πως ο πληθυσμός των υποσιτισμένων στην Αφρική έχει αυξηθεί κατά 89,1 εκατομμύρια από το 2014, αγγίζοντας συνολικά τα 281,6 εκατομμύρια το 2020. Είναι σημαντικό να δούμε το ερώτημα της Δρ Αλακίγια για την ανθρωπότητα, για την διαφορετική αξία που αποδίδεται σε διαφορετικούς ανθρώπους: μπορεί μια ζωή στη Χαράρε να έχει τόση αξία όση και μια ζωή στην Ουάσιγκτον; Μπορούμε, σα σύνολο, να ξεπεράσουμε αυτά τα απαρτχάιντ και να λύσουμε τα στοιχειώδη προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι του πλανήτη μας, και να δώσουμε τέλος στις βάρβαρες μεθόδους με τις οποίες το παρόν οικονομικό και πολιτικό σύστημα βασανίζει την ανθρωπότητα και τη φύση;

Η ερώτηση μοιάζει αφελής σε όσους έχουν ξεχάσει τι σημαίνει να πιστεύεις σε κάτι – αν όχι στην ιδέα της ίδιας της Ανθρωπότητας, τότε τουλάχιστον στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (1945), που δεσμεύει όλα τα κράτη, και στην – μερικώς δεσμευτική- Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (1948). Η Διακήρυξη αυτή μας καλεί να δεσμευτούμε όλοι ότι να υπερασπιστούμε την «εγγενή αξιοπρέπεια» του καθενός μας – ένας κανόνας που, από τη μέρα της υπογραφής του ως σήμερα, έχει καταρρεύσει. 

Παρόλα αυτά τα απαρτχάιντ, πρέπει να τονιστούν και τα πολλά βήματα μπροστά:

Ο λαός της Κίνας εξάλειψε την ακραία φτώχεια, βγάζοντας από την απόλυτη εξαθλίωση σχεδόν 100 εκατομμύρια ανθρώπους, αυτά τα τελευταία οκτώ χρόνια. 

Οι Ινδοί αγρότες αγωνίστηκαν με γενναιότητα για την κατάργηση τριών νόμων που απειλούσαν να uber-οποιήσουν τις συνθήκες εργασίας τους και – μετά από ένα χρόνο αγώνα – νίκησαν. Είναι η πιο σημαντική εργατική νίκη εδώ και πολλά χρόνια. 

Αριστερές κυβερνήσεις ήρθαν στην εξουσία στη Βολιβία, τη Χιλή και την Ονδούρα, ανατρέποντας μια ιστορία πραξικοπημάτων και καθεστωτικών αλλαγών που κρατάνε από το 1973 (Χιλή) έως το 2009 (Ονδούρα) και έως το 2019 (Βολιβία). Πριν ένα χρόνο γράφαμε για την παγκόσμια διάβρωση του ελέγχου των ΗΠΑ και την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου. Η αποτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών να επιτύχουν τους στόχους τους σε αυτές τις χώρες, και να ανατρέψουν την Κουβανική Επανάσταση και την επαναστατική διαδικασία στη Βενεζουέλα, μέσω υβριδικών πολέμων, είναι σημάδι των μεγάλων δυνατοτήτων των λαών του αμερικανικού ημισφαιρίου. Όλα δείχνουν ότι το 2022, ο Λούλα ντα Σίλβα θα νικήσει όποιον κι αν είναι ο υποψήφιος της δεξιάς στη Βραζιλία, βάζοντας τέλος στη θηριωδία της κυβέρνησης Μπολσονάρου. 

Το διαρκώς αυξανόμενο κύμα οργής στην αφρικανική ήπειρο, ενάντια στην αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας, εκφράστηκε στην πόλη Κάγια της δυτικής Μπουρκίνα Φάσο. Όταν γαλλικό στρατιωτικό κονβόι πέρασε κοντά από την πόλη αυτή, το Νοέμβριο, οι διαδηλωτές το σταμάτησαν. Μετά από αυτό, οι Γάλλοι εκτόξευσαν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος (drone) για να παρακολουθούν τους διαδηλωτές. Ο 13χρονος Αλιού Σαβαντόγκο (Aliou Sawadogo) το έρριξε με τη σφεντόνα του, «ένας Δαυίδ της Μπουργκίνας ενάντια στον Γάλλο Γολιάθ», έγραψε το Ζυν Αφρίκ (Jeune Afrique). 

Έχουμε δει απεργίες κάθε είδους από τους εργαζόμενους στη φροντίδα, σε κάθε άκρη της γης, από εργαζόμενους στον τομέα της υγείας μέχρι οικιακούς. Είναι εργαζόμενοι που έχουν πληγεί σκληρά από τη βαναυσότητα του νεοφιλελευθερισμού και από αυτό που ονομάσαμε CoronaShock. Είναι εργάτες που αρνήθηκαν να δειλιάσουν, αρνήθηκαν να ξεχάσουν την αξιοπρέπειά τους. 

Φυσικά, δεν πρόκειται για μια εξαντλητική λίστα. Είναι μόνο μερικά από τα σημεία προόδου. Δεν είναι κάθε πρόοδος ξεκάθαρη, άλλωστε. Μετά από είκοσι χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν τελικά από το Αφγανιστάν, αφού έχασαν τον πόλεμο από τους Ταλιμπάν. Κανένας από τους στόχους αυτού του πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει ορατά επιτευχθεί, και όμως, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να απειλούν με την πείνα τη χώρα των σχεδόν 39 εκατομμυρίων ανθρώπων. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπόδισαν το Αφγανιστάν να αποκτήσει πρόσβαση στα αποθέματικά του, ύψους 9,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που βρίσκονται σε τράπεζες των ΗΠΑ, όπως εμπόδισαν και την κυβέρνηση του Αφγανιστάν να πάρει τη θέση της στον ΟΗΕ. Ως συνέπεια της ανυπαρξίας της ξένης βοήθειας, η οποία αντιπροσώπευε το 43% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν πέρυσι, το ΑΕΠ της χώρας θα μειωθεί κατά 20% φέτος και στη συνέχεια κατά 30% τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με το αναπτυξιακό πρόγραμμα του ΟΗΕ. Εν τω μεταξύ, η έκθεση του ΟΗΕ εκτιμά ότι έως το 2022, το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας πιθανότατα θα μειωθεί κάπου στο μισό του 2012. Το 97% του πληθυσμού του Αφγανιστάν θα πέσει κάτω από το όριο της φτώχειας, με την συνολική πείνα [του αφγανικού λαού] να αποτελεί μιαν απτή κατάσταση τον χειμώνα που διανύουμε. Μια ζωή στο Γουακάν δεν αξίζει όσο μια ζωή στο Λονδίνο. Η «εγγενής αξιοπρέπεια» του ανθρώπου –όπως το θέτει η Διακήρυξη του ΟΗΕ– παραμένει ανυπεράσπιστη.

Δεν πρόκειται για υπόθεση που αφορά μόνο στο Αφγανιστάν. Η πρόσφατα δημοσιευμένη Έκθεση της Παγκόσμιας Ανισότητας για το 2022, καταδεικνύει πως το φτωχότερο μισό των ανθρώπων του κόσμου κατέχει περίπου το 2% της συνολικής ιδιωτικής περιουσίας (επιχειρήσεις και χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, καθαρά από χρέη, ακίνητα), ενώ το πλουσιότερο 10% κατέχει το 76%. Είναι αριθμοί που τους διαμορφώνει η ανισότητα των φύλων, αφού οι γυναίκες πληρώνονται μόλις το 35% ενώ οι άνδρες λαμβάνουν το 65% (μια ελαφρά βελτίωση σε σχέση με τα στοιχεία του 1990, όταν το μερίδιο των γυναικών ήταν 31%). Η ανισότητα αυτή είναι ένας άλλος τρόπος μέτρησης της διαφορετικής αξιοπρέπειας που παρέχεται στους ανθρώπους σε ακολουθία με τις ταξικές γραμμές και τις ιεραρχίες φύλου και εθνικότητας.

 Το 1959, ο Ιρανός κομμουνιστής ποιητής Σιαβάς Κασράι, έγραψε μία από τις ελεγείες του, την Αράς Καμανγκίρ (Αράς ο Τοξότης). Χρησιμοποιώντας την δημοφιλή μυθολογία της αρχαίας μάχης που έδωσε ο ηρωικός τοξότης Αράς για να ελευθερώσει την πατρίδα του, ο Κασράι καταγράφει τους αντι-ιμπεριαλιστικούς αγώνες του καιρού του. Όμως, το ποίημα δεν είναι μόνο για τους αγώνες, αλλά και για τις δυνατότητες μας:

Σου είπα, η ζωή είναι όμορφη. 

Ειπωμένα και ανείπωτα, είναι τόσα εδώ.

Ο καθαρός ουρανός

Ο χρυσός ήλιος

Οι λουλουδιασμένοι κήποι 

Οι απέραντες πεδιάδες

Τα άνθη που κρυφοκοιτούν μες απ’ το χιόνι 

Το τρυφερό νεύμα των ψαριών καθώς χορεύουν στο νερένιο κρύσταλλο

Η μυρωδιά της σκόνης που κατέβασε η βροχή από τις πλαγιές

Ο ύπνος των σιταροχώραφων στο ανάβλυσμα του σεληνόφωτος

Ερχόμενα, περάσματα, πορείες 

Αγάπη

Ο θρήνος για την ανθρωπότητα

Και το γλέντι αλά μπρατσέτα με τη χαρά του κόσμου. 

Τις θερμότερες ευχές για ένα επαναστατικό 2022.

 

*Ο Βιτζάι Πρασάντ είναι Ινδός ιστορικός, συντάκτης και δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης στο LeftWord Books και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών Τριηπειρωτική. Αποσπάσματα του πρωτοχρονιάτικου άρθρου του μετάφρασε, από τα αγγλικά στα ελληνικά, η Λαμπρινή Θωμά

 

Αναδημοσίευση από το The Press Project