Νέα εποχή

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

 εφημ. Documento, 7/3/2021

Τα πρόσφατα φαινόμενα λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έπεσαν ως “κεραυνός εν αιθρία¨. Ήρθαν να μας θυμίσουν την πραγματικότητα στον τομέα της ελευθερίας έκφρασης και να μας υποδείξουν τα βήματα ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης που σημειώνονται τελευταία στη χώρα μας, στην ΕΕ, στον κόσμο.

Καλλιεργείται εδώ και χρόνια συστηματικά η άποψη ότι το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας χώρος δημοκρατίας και ελεύθερης διάδοσης των απόψεων. Επανειλημμένα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Πρώτο γιατί τα μέσα αυτά αποτελούν ιδιοκτησία πανίσχυρων επιχειρηματιών που έχουν και οικονομικά – ταξικά συμφέροντα και πολιτική θέση. Δεύτερο, γιατί οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν με τον ένα ή άλλο τρόπο στα δρώμενα του διαδικτύου. Με λίγα λόγια η εξουσία του χρήματος θέτει τα όρια. Άλλοτε μπορεί να τα διευρύνει και άλλοτε να τα στενεύει. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Τουρκία, στην Κίνα, στη Βραζιλία ή στις ΗΠΑ.

Γενικότερα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτελούν στη χώρα μας, όπως και αλλού, ισχυρές επιχειρήσεις, οργανικό τμήμα του μεγάλου κεφαλαίου. Αυτό καθορίζει την βασική κατεύθυνση, το πλαίσιο, την ποιότητα των πολιτικών και πολιτιστικών αντιλήψεων που προωθούν. Βρίσκονται εξάλλου σε σχέση αλληλεπίδρασης με τις κυβερνήσεις, τον κρατικό μηχανισμό και την κρατική χρηματοδότηση. Για το λόγο αυτό οι ενοχλητικές, ριζοσπαστικές απόψεις αποσιωπώνται ή παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα. Μόνο ως εξαίρεση παρουσιάζονται στο κοινό ενίοτε.

Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες έχει ξεκινήσει στην ΕΕ μια συστηματική προσπάθεια περιορισμού της διάδοσης των ριζοσπαστικών απόψεων που φτάνει μέχρι την ποινικοποίησή τους με πρόσχημα την αντιμετώπιση “της βίαιης ριζοσπαστικοποίησης”. Ενδεικτικές είναι οι οδηγίες της ΕΕ που έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία και της Ελλάδας, όπως η Οδηγία 2017/541 που ψηφίστηκε το 2019 από την προηγούμενη κυβέρνηση ή η πρόσφατη για τη δίωξη της “ρητορικής μίσους”. Βάσει της τελευταίας καταδικάστηκε στην Ισπανία πρόσφατα γνωστός καλλιτέχνης. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια σειρά χώρες της ΕΕ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Βαλτικές χώρες) απαγορεύονται ακόμη και τα κομμουνιστικά σύμβολα.

Με αυτά συνδέεται και το νεοεμφανιζόμενο εγχείρημα των κυβερνήσεων σε Γαλλία και Αγγλία για εκκαθάριση των πανεπιστημίων από ριζοσπαστικές φωνές. Είναι για παράδειγμα ενοχλητικό για τις κυρίαρχες τάξεις να μελετάται από ακαδημαϊκούς η αποικιοκρατία σε μια εποχή νεκρανάστασής της.

Αυτή η ιστορική οπισθοδρόμηση, ο ρεβανσισμός, οφείλονται στην τυφλή έγνοια των ολιγαρχιών να διαιωνίσουν και επεκτείνουν την οικονομική και πολιτική εξουσία τους. Ωστόσο, εξαιτίας των τεράστιων κινδύνων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, η εναγώνια πορεία της προς τον αυτοκαθορισμό μέσω της ουσιαστικής δημοκρατίας και της δικαιότερης κατανομής του κοινωνικού πλούτου θα συνεχιστεί. Όσα εμπόδια και αν συναντήσει.

Πήραμε την εικόνα από το mediatvnews.gr