Ο αδύνατος κρίκος της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας

του Θανάση Κανιάρη

Η έξαρση της ενεργειακής κρίσης, βρήκε την Ελλάδα στις πρώτες θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ με την ακριβότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, με τη λιανική τιμή να εκτοξεύεται προκαλόντας σοκ στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Συνέβαλε σ’ αυτό και η άγρια κερδοσκοπία των μεγάλων παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίοι, μέσω του “χρηματιστηρίου ενέργειας” διαμορφώνουν τις τιμές κατά το δοκούν, κοροϊδεύοντας κατάμουτρα την κοινωνία. Πίσω από τη δυσοίωνη αυτή κατάσταση, βρίσκεται φυσικά ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα της μεταπολιτευτικής περιόδου, που ακούει στο όνομα “ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ”.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ για το μήνα Απρίλη, η Ελλάδα παρουσίασε τον υψηλότερο πληθωρισμό μεταξύ των 27 χωρών – μελών της ΕΕ, με τον σχετικό δείκτη να αναρριχάται στο 10,2%, ενώ οι ανοδικές τάσεις των τιμών αναμένεται να συνεχιστούν και τον τρέχοντα μήνα Μάη, αλλά και τους επόμενους μήνες. Το συγκεκριμένο ποσοστό μεταφράστηκε σε εκαντοντάδες ανατιμήσεις εμπορευμάτων σε όλους τους τομείς της οικονομίας της τάξης του 10, 20, 40 έως και 100%. Στις πρώτες θέσεις των ανατιμήσεων αυτών βρίσκονται φυσικά τα ενεργειακά εμπορεύματα (πετρέλαιο, βενζίνες, φυσικό αέριο), γεγονός που πιστοποιεί τη γύμνια στην άσκηση ενεργειακής πολιτικής, από την πλευρά της σημερινής, αλλά και των προηγούμενων κυβερνήσεων.

Σύμφωνα εξ’ άλλου με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας για το 2022, αναθεωρείται προς τα κάτω στο 3,2%, έναντι 3,5% που προέβλεπε η προηγούμενη εκτίμηση. Το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού που έπληξε τη διεθνή καπιταλιστική οικονομία τη δεκαετία του 80, πλανάται και πάλι, όχι μόνο πάνω από την Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο. Αφουγκραζόμενοι τους ήχους και τους βρυχηθμούς των μεγάλων χρηματιστηρίων, όπου τις τελευταίες ημέρες μεγάλες χρηματιστηριακές εταιρίες ρευστοποιούν τις τοποθετήσεις τους σε μετοχές, οι οικονομολόγοι μιλούν πλέον για την εκδήλωση νέας διεθνούς οικονομικής κρίσης, την οποία χρονικά τοποθετούν στο 2023…

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το α’ τρίμηνο Γενάρη – Μάρτη 2022 εκτινάχθηκε στα 6,5 δισ. Ευρώ, έναντι 2,5 δισ, το αντίστοιχο διάστημα του 2021 και 3,5 δισ, το 2020 (στοιχεία Τράπεζα Ελλάδος). Το δε έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου – το πιο δυναμικό στοιχείο του ισοζυγίου πληρωμών – αναρριχήθηκε στα 7,7 δισ, έναντι 4,3 και 4,5 δισ, την ίδια περίοδο των δύο προηγούμενων χρόνων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των 27 χωρών της ΕΕ το έτος 2021, η Ελλάδα βρέθηκε στην προτελευταία 26η θέση, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία, ενώ χώρες όπως η Ρουμανία, η Κροατία, Σλοβενία κλπ, βρέθηκαν πάνω από την Ελλάδα. Η χώρα μας σήμερα έχει υποβιβαστεί σε ένα φτωχό και περιθωριοποιημένο κράτος και από εκεί ξεκινούν όλα τα άλλα προβλήματα.

Η εφαρμογή των μνημονίων, έγινε, σύμφωνα με τους απολογητές των πολιτικών λιτότητας (σοκ!), για να διασωθεί η χώρα από τη δημοσιονομική χρεοκοπία. Το αντίθετο τελικά έγινε. Τα καταραμένα αυτά χρόνια η Ελλάδα υποβιβάστηκε σε ένα υπερχρεωμένο κράτος – παρία, με ασθενή παραγωγική βάση, με ισχυρή εξάρτηση από τις εισαγωγές, τσακισμένους μισθούς των 500 – 600 – 700 ευρώ, που τελικά δημιουργούν πρόβλημα στην αναπαραγωγή του ίδιου του κοινωνικοοικονομικού συστήματος. Γιατί ένας νέος που έλιωσε τα παντελόνια του στα θρανία, να περιορίσει τα όνειρα του στα όρια των άθλιων μισθών των 700 – 800, άντε 1.000 ευρώ; Αποτέλεσμα; Η εκροή εγκεφάλων, νέων επιστημόνων προς τις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές καπιταλιστικές χώρες, με τον αριθμό τους να υπολογίζεται σε 500 – 600 χιλιάδες. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που αντιμετωπίζει οξύ δημογραφικό πρόβλημα. Πως δύο νέα παιδιά σήμερα με όνειρα και ελπίδες για τη ζωή, θα ανοίξουν το δικό τους νοικοκυριό; Πως θα αναλάβουν τις ευθύνες για να φέρουν στον κόσμο μια νέα ζωή; Με τις πολιτικές λιτότητας που πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται και ωθούν τον ελληνικό καπιταλισμό σε μεγαλύτερη περιθωριοποίηση.

Η Ελλάδα σήμερα, είναι χώρα αμερικανοκρατούμενη, ζει μια από τις χειρότερες στιγμές αμερικανοκρατίας στην ιστορία της. Βάση στη Σούδα, στο Άκτιο, στην Αλεξανδρούπολη, στη Λάρισα, στο Στεφανοβίκειο, βάσεις παντού. Η χώρα, μια απέραντη αμερικανική βάση, ελέω της “στρατηγικής συνεργασίας” που υπέγραψε ο Τσίπρας με τον Τραμπ και υλοποίησε στη συνέχεια η κυβέρνηση της ΝΔ με τον Μητσοτάκη. Οι οπαδοί της επιλογής αυτής υποστηρίζουν την άποψη, ότι με τον τρόπο αυτό διασφαλίζουμε την εδαφική μας ακεραιότητα… η οποία απειλείται από ποιούς; Από τους τούρκους… Και θα μας προστατέψουν οι αμερικάνοι με τις βάσεις τους από την τουρκική επιθετικότητα; Εδώ γελάει κάθε πικραμένος. Επί της ουσίας ο εξαρτημένος ελληνικός καπιταλισμός, από τη δεκαετία του 70 και μετά, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια θεμελιώδη αντίφαση. Συμμετέχει σε ένα στρατιωτικό συνασπισμό κρατών, στο ΝΑΤΟ, ενώ την ίδια στιγμή απειλείται από μια άλλη νατοϊκή χώρα, την Τουρκία, ενώ το ίδιο το ΝΑΤΟ παίζει το ρόλο του Πόντιου Πιλάτου: “Βρείτε τα μεταξύ σας”. Πώς θα λυθεί αυτή η αντίφαση; Γιατί οι αντιφάσεις στην κοινωνία και τη φύση πάντα επιλύονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ετσι προχωράνε οι κοινωνίες μπροστά.

Η Ελλάδα λοιπόν, το αθλιέστερο προτεκτοράτο των ΗΠΑ, μια χώρα πρότυπο εθελοδουλείας, με την αστική της τάξη να μηρυκάζει ό,τι είναι αμερικάνικο. Πάνω σ’ αυτό το έδαφος, λοιπόν, ποιος μπορεί να υποστηρίξει θεωρητικές κατασκευές για “ιμπεριαλιστική Ελλάδα” για “ανισότιμη αλληλεξάρτηση”, για “ολοκληρωτικούς καπιταλισμούς”, και να τον πάρει σοβαρά η κοινωνία; Αποδεικνύεται περίτρανα σήμερα που η αμερικάνικη μπότα βρίσκεται παντού στην ελληνική επικράτεια πόσο επιζήμιες ήταν οι θεωρητικές αυτές ακροβασίες που εμφάνιζαν έναν άλλο “ιμπεριαλισμό” από τον πραγματικό, με τον οποίο η αστική τάξη της Ελλάδας “συναποφασίζει” για το ένα και το άλλο ζήτημα.

Πρόσφατα η ΚΝΕ κυκλοφόρησε αφίσσα για το αντιιμπεριαλιστικό τριήμερο που θα πραγματοποιηθεί στην Αλεξανδούπολη (καθόλου τυχαία) και με κεντρικό σύνθημα “Αλεξανδρούπολη λιμάνι των λαών, ούτε βάση, ούτε στόχος των ιμπεριαλιστών”. Το τελευταίο δε καιρό, το ΚΚΕ ζητά “το κλείσιμο των βάσεων”. Προσπάθεια προσαρμογής στην πραγματικότητα, ή αναγκαίος ελιγμός, μιας και η ίδια η πραγματικότητα ακυρώνει με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο τον προγραμματικό του λόγο;

Στο 19ο συνέδριο το ΚΚΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υφίσταται θέμα ιμπεριαλιστικής εξάρτησης της Ελλάδας, ούτε επομένως τίθεται ζήτημα πάλης για την εθνική της ανεξαρτησία. Σε ό,τι αφορά τα θέματα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αυτά θα λυθούν με τη σοσιαλιστική επανάσταση… Ότι το ένα και μοναδικό πολιτικό ζήτημα που τίθεται στην ημερήσια διάταξη, είναι η συσπείρωση δυνάμεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Και έρχεται σήμερα να θέσει θέμα κλεισίματος των ξένων βάσεων… Πότε; Σήμερα, ή μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση; Ζητά μεν να κλείσουν οι βάσεις, αλλά δεν λέει κουβέντα για την αποχώρηση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την αποδέσμευση από την ΕΕ.

Είναι τόσο κρίσιμες οι εξελίξεις που διανύουμε, ώστε δεν χωρούν μικροεγωισμοί όταν πρόκειται για το μέλλον της χώρας. Ή θα αναγνωρίσουν τον εξαρτημένο χαρακτήρα του ελληνικού καπιταλισμού και θα καλέσουν τον λαό να παλέψει κατά της ντροπιαστικής αμερικανοκρατίας και τη σιδερένια μέγγενη της ΕΕ που πνίγει τη χώρα…., είτε θα αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα συγκρότησης αντιιμπεριαλιστικού – αντιμονοπωλιακού μετώπου πάλης με προοπτική το σοσιαλισμό, ή διαφορετικά ας μη χαλάνε τη ζαχαρένια τους. Με …ολίγον αντιιμπεριαλισμό από εδώ και από εκεί – για να μη ξεκοπούν τελείως από την πραγματικότητα – δουλειά δεν γίνεται.

Ο εξαρτημένος ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται σε αποσύνθεση και σήψη· από το 2010 ακόμη έχει εξελιχθεί στον αδύνατο κρίκο της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας. Η συμμετοχή στην ΕΟΚ – ΕΕ αποδείχθηκε καταστροφική, όχι μόνο για τα λαϊκά στρώματα, αλλά και για την αστική τάξη της χώρας, καθώς οδήγησε στην αποσάρθρωση της παραγωγικής της βάσης. Από τη στιγμή που ο τρόπος παραγωγής των υλικών αγαθών, η οικονομική βάση της κοινωνίας, έχανε σταδιακά το ειδικό της βάρος στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, εντάθηκε η εξάρτηση από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο και δη από το γερμανικό. Η όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων οδήγησε στην ενίσχυση της αμερικάνικης παρουσίας. Οι αμερικάνοι βέβαια χρησιμοποιούν το ελληνικό έδαφος για τους δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς και επιφυλάσσουν στον ελληνικό λαό το ρόλο του αναλώσιμου είδους. Θλιβερή είναι και η κατάσταση στο κυρίαρχο πολιτικό σύστημα, όπου κυριαρχούν τα τρία μνημονιακά, φιλοαμερικάνικα κόμματα, τα οποία βρίσκονται σε υπαλληλική σχέση με τα δυτικά ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη για βαθιές αντιμονοπωλιακες, αντιιμπεριαλιστικές, δημοκρατικές αλλαγές στην κατεύθυνση της απαλλοτρίωσης του μεγάλου πλούτου και της μεγάλης καπιταλιστικής ιδιοκτησίας. Οι αγωνιστικές διαθέσεις στη βάση, παρά τις μεγάλες σφαλιάρες που έφαγε ο λαός την περίοδο 2010 – 2015, υπάρχουν. Το μόνο που σώζει τον εξαρτημένο ελληνικό καπιταλισμό από τον ιστορικό του θάνατο είναι η βαθιά και πολύπλευρη κρίση της κομμουνιστικής Αριστεράς, η οποία έχει μετατραπεί σε αδρανή, ακίνδυνη για το εκμεταλλευτικό σύστημα, πολιτική δύναμη.