του Διονύση Περδίκη
Το παρόν αποτέλεσε τη βάση της εισήγησης του αρθρογράφου στο φεστιβάλ της ομάδας Αλληλεγγύης «Εκτός Έδρας / “Auswärts”» της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου, την Παρασκευή, 24 Ιουνίου. Στην εκδήλωση αυτή έγινε πλούσια συζήτηση για τις δύο πλευρές της δράσης της ομάδας ενάντια στην υπερεκμεταλλευόμενη («μαύρη», ημιδηλωμένη ή αδήλωτη, ή ανεπίσημη) εργασία των Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία:
- Τη δημόσια καμπάνια σε μετανάστες και ντόπιους, εργαζόμενους και καταναλωτές, ενάντια στις πρακτικές αυτές της υπερεκμετάλλευσης των μεταναστών, και την ανάγκη να εμπλακεί ο καθένας από εμάς, και κυρίως οι μεταναστευτικοί σύλλογοι και οργανώσεις.
- Τον αγώνα των ίδιων των εργαζομένων στους διάφορους χώρους εργασίας για αξιοπρεπή εργασία με πλήρη δικαιώματα, στο πλάι των ντόπιων εργαζομένων, και τη συνδικαλιστική τους οργάνωση.
Σε εικόνες στο άρθρο παρατίθενται χαρακτηριστικά μηνύματα που δέχθηκε η ομάδα στη σελίδα της στο facebook.
Χαίρομαι που βρίσκομαι εδώ σήμερα και που θα αφιερώσω λίγο χρόνο για να σας παρουσιάσω σύντομα τις δραστηριότητες της ομάδας μας κατά της παράνομης, υπερεκμεταλλευόμενης εργασίας των (Ελλήνων) μεταναστών. Με τον όρο της υπερεκμετάλλευσης, εννοούμε εκμετάλλευση που είναι μεγαλύτερη από την κανονική ή μέση εκμετάλλευση, αν και οι περιπτώσεις στις οποίες θα αναφερθώ, υπερβαίνουν και τα όρια της νομιμότητας.
Όπως όλοι μάλλον γνωρίζετε, τα τελευταία περίπου 15 χρόνια, πολλοί νέοι, αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία, από τον Νότο της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν λόγω της καπιταλιστικής κρίσης σε αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας.
Ωστόσο, πολλοί από αυτούς, ειδικά όσοι δεν έχουν υψηλή ειδίκευση (π.χ. δεν είναι γιατροί ή μηχανικοί κ.λπ.), από τις πρώτες κιόλας μέρες συνειδητοποιούν ότι το “γερμανικό όνειρο” δεν ήταν αυτό που είχαν φανταστεί. Ανεπίσημη, παράνομη, αδήλωτη ή υποδηλωμένη εργασία, απλήρωτες υπερωρίες, εξαντλητικές συνθήκες, χαμηλοί μισθοί, αλλά και βίαιες και σεξιστικές συμπεριφορές (ακόμα και βιασμοί!), απειλές και τρομοκρατία κοκ, είναι κοινά χαρακτηριστικά της εργασίας και της “ζωής” των μεταναστών, Ελλήνων και μη. Η υπερεκμετάλλευση και η καταπίεση συχνά ξεπερνούν τα όρια της νομιμότητας, πλησιάζοντας εκείνα της σύγχρονης δουλείας!
Η έλλειψη γνώσης της γερμανικής γλώσσας, η αδυναμία ή η καθυστέρηση στην αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων που αποκτήθηκαν στη χώρα προέλευσης, η κινητικότητα που αναγκάζονται να επιδείξουν σε αναζήτηση εργασίας από τη μια χώρα, πόλη ή περιοχή σε άλλη, αλλά κυρίως η πίεση για άμεσο εισόδημα για την κάλυψη βασικών αναγκών (π.χ. η πίεση για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών), ωθεί πολλούς ανθρώπους να δεχτούν παράνομες δουλειές και να τύχουν υπερεκμετάλλευσης από τους εργοδότες τους· συχνά μάλιστα από συμπατριώτες τους που είναι οι ίδιοι μετανάστες προηγούμενων γενεών! Αυτοί οι εργοδότες εκμεταλλεύονται την εξάρτηση των εργαζομένων από αυτούς, όπως για παράδειγμα για την προσφορά στέγης (συνήθως ως μέρος της σύμβασης εργασίας) ή για τις συναλλαγές τους με κρατικές υπηρεσίες (π.χ. εγγραφή στον δήμο).
Μια τυπική περίπτωση υπερεκμετάλλευσης είναι κάπως έτσι:
- Συνήθως υπάρχει μια αγγελία, π.χ. στο facebook, που λέει ότι υπάρχει μια θέση εργασίας, σε μια ελληνική εταιρεία, π.χ. εστιατόριο, με περισσότερα από 1000 Ευρώ, με στέγαση και φαγητό.
- Συχνά η διαμεσολάβηση γίνεται μέσω ενός ενδιάμεσου έναντι αμοιβής.
- Ο εργαζόμενος έρχεται στη Γερμανία, και ένας προς έναν αναιρούνται οι όροι της συμφωνίας. π.χ., Ο μισθός είναι για 12 ώρες, χωρίς πληρωμένες υπερωρίες, χωρίς ρεπό, οι πληρωμές μπορεί να καθυστερούν, η στέγαση και το φαγητό δεν επαρκούν ή είναι κακής ποιότητας, π.χ. στεγάζεται με άλλους σε μικρούς χώρους, ή/και μέρος του μισθού του μπορεί να κρατηθεί για το ενοίκιο κ.λπ.
- Συνήθως, ο εργαζόμενος θα υπογράψει σύμβαση υποδηλωμένης απασχόλησης, με λιγότερες ώρες εργασίας από τις πραγματικές ή/και με λιγότερα χρήματα από τα συμφωνηθέντα, ή μπορεί να μην (προλάβει να) υπογράψει καν σύμβαση.
- Καταλήγει σε σχέση εξάρτησης από τον εργοδότη.
- Όταν αντιδράσει ή προσπαθήσει να αντισταθεί, ο εργαζόμενος βρίσκεται απολυμένος, χωρίς στέγη ή αρκετά χρήματα, ούτε καν για να επιστρέψει πίσω στην Ελλάδα.
- Μερικές φορές, μπορεί να έχει φέρει μαζί του και την οικογένειά του, με αποτέλεσμα ολόκληρες οικογένειες να βρεθούν άστεγες και αβοήθητες.
- Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει και βία κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, καθώς πολλοί εργοδότες μπορεί να επιδεικνύουν μαφιόζικες συμπεριφορές.
Η παράνομη, υπερεκμεταλλευόμενη και καταπιεσμένη εργασία είναι κάτι περισσότερο ή λιγότερο οικείο και η πρώτη εργασιακή εμπειρία για πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, παραμένει σε μεγάλο βαθμό “αόρατη” για τις επίσημες κρατικές υπηρεσίες, τις μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις και τις επίσημες στατιστικές, λόγω του άτυπου χαρακτήρα της.
Ως νέοι, αλλά και μεγαλύτεροι, μετανάστες, μέλη της ομάδας αλληλεγγύης “Auswärts” / «Εκτός Έδρας» της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου (ΕΚΒ), αποφασίσαμε να αναλάβουμε δράση ενάντια σε αυτά τα φαινόμενα υπερεκμετάλλευσης των μεταναστών. Ζητάμε τη μη αποδοχή τους, την καταδίκη τους από τις μεταναστευτικές κοινότητες και στη συνείδηση κάθε μετανάστη, εργαζόμενου, πολίτη και καταναλωτή.
Ως εκ τούτου, η ομάδα μας έχει διττό στόχο:
- Αφενός στοχεύουμε σε μια μεγάλη εκστρατεία ενάντια σε αυτές τις ανεπίσημες και υπερεκμεταλλευόμενες συνθήκες εργασίας. Θέλουμε να ενημερώσουμε τον κόσμο, μέσα στην κοινότητα των Ελλήνων μεταναστών και γενικότερα το κοινό, τους πελάτες των επιχειρήσεων που παρανομούν κ.λπ., για το πρόβλημα, να ευαισθητοποιήσουμε για αυτό, και να κινητοποιήσουμε όλους, και πρώτα απ’ όλα τα ίδια τα θύματα, να γνωρίσουν και να αγωνιστούν για τα δικαιώματά τους, να οργανωθούν σε συνδικάτα κ.λπ. Διεκδικούμε συλλογικά εργασία με αξιοπρέπεια και πλήρη δικαιώματα!
- Από την άλλη, στηρίζουμε τα θύματα της “μαύρης”, υπερεκμεταλλευόμενης εργασίας, μεσολαβούμε προς συνδικαλιστικούς και κρατικούς φορείς και υπηρεσίες, ενθαρρύνουμε και διευκολύνουμε τις καταγγελίες παρανομιών και τη διεκδίκηση των νόμιμων δικαιωμάτων των μεταναστών εργαζομένων!
Στην πράξη αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες μέχρι τώρα:
- Η πανδημία κατέστησε πολύ δύσκολο να συναντηθούμε και να δράσουμε συλλογικά τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτή η δυσκολία ήταν κρίσιμη για το μέρος της δραστηριότητάς μας που αφορά τη δημόσια εκστρατεία.
- Φαίνεται να υπάρχει ακόμη κάποια απόσταση μεταξύ του είδους των ανθρώπων που συμμετέχουν στην ομάδα μας και του είδους των ανθρώπων που βρίσκονται σε τέτοιες καταστάσεις. Είμαστε ακόμα μια μικρή ομάδα και οι περισσότεροι από εμάς εργάζονται σε διαφορετικά είδη εργασίας (π.χ. στο πανεπιστήμιο), όπου οι συνθήκες εργασίας είναι καλύτερες και επίσημες. Εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε συναντήσει ακόμα πολλές περιπτώσεις, και οι περισσότερες από αυτές ήταν σε μακρινά μέρη της Γερμανίας, μακριά από το Βερολίνο.
Ως εκ τούτου, δεν έχουμε, ακόμη, ισχυρούς δεσμούς με αυτό το τμήμα των Ελλήνων μεταναστών που θα μπορούσαν να μας ενημερώσουν για την κατάσταση και να ενισχύσουν την ομάδα μας. - Αντίστοιχα, δεν έχουμε δικτυωθεί ακόμα σχεδόν καθόλου με τα αντίστοιχα συνδικάτα, αν και πρέπει να πω ότι αυτό δεν είναι μόνο δική μας ευθύνη.
Παρόλα αυτά, κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε:
- Έχουμε συναντήσει και έχουμε παράσχει κάποια βοήθεια σε περίπου 10-15 περιπτώσεις, οι περισσότερες από αυτές κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, μέσα στην πανδημία. Για παράδειγμα, βοηθήσαμε 2 περιπτώσεις να επιστρέψουν αεροπορικώς στην Ελλάδα.
- Προσπαθούμε να διατηρήσουμε επαφή με κάποιους από αυτούς και να τους φέρουμε επίσης σε επαφή με δημοσιογράφους που είναι πρόθυμοι να κάνουν γνωστή την κατάσταση αυτή.
- Προσπαθούμε να ωθήσουμε την ΕΚΒ και άλλους μεταναστευτικούς συλλόγους, όπως αυτός των Ελλήνων Επιστημόνων του Βερολίνου/Βρανδεμβούργου, για να συμμετάσχουν πιο ενεργά στην εκστρατεία.
- Έχουμε πολλά σχέδια για να οργανωθούμε καλύτερα, να δικτυωθούμε καλύτερα με συνδικάτα, ΜΚΟ και κυβερνητικές υπηρεσίες, καθώς και να δημοσιοποιήσουμε τις “ιστορίες” των περιπτώσεων που συναντάμε.
Επομένως, υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν, και ελπίζω ότι περισσότεροι άνθρωποι θα συμμετάσχουν στις προσπάθειες της ομάδας μας.
Είναι μια πολύ καλή ευκαιρία, σήμερα, να συζητήσουμε για όλα αυτά και να κάνουμε μερικές ακόμη επαφές, όπως με τον Avik Majumdar από τους εργαζόμενους της GORILLA, ο οποίος είναι σήμερα εδώ μαζί μας.
Θα τελειώσω διαβάζοντάς σας μερικά από τα μηνύματα που έχουμε λάβει μέχρι τώρα στη σελίδα μας στο facebook.
