ΠΑΝΔΗΜΙΑ: Τι έγινε, τι δεν έγινε και τι πρέπει να γίνει

Εδώ και εφτά περίπου μήνες η χώρα δοκιμάζεται από την πανδημία του νέου κορονοϊού, SARS-COV 2. Ανοχύρωτη ως ήταν, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις, μετά από πολλά χρόνια συνεχούς υποβάθμισης του δημόσιου τομέα περίθαλψης, στην αρχή προβλήθηκε ως λογική επιλογή το γενικευμένο lockdown για να περιοριστεί η διασπορά του ιού, να επιπεδωθεί η καμπύλη και κυρίως για να κερδηθεί χρόνος για την προετοιμασία του ΕΣΥ.

Τι έγινε όμως στο διάστημα αυτό, πέρα από το γενικευμένο lockdown;

Λειτουργία ελάχιστων πρόσθετων κρεβατιών ΜΕΘ με μετακίνηση προσωπικού από άλλα νοσοκομεία και τμήματα που είχαν αναστείλει προσωρινά τη λειτουργία τους. Επίταξη ειδικευόμενων γιατρών, ακόμα και άσχετων με την πανδημία ειδικοτήτων, για να λειτουργήσουν οι νέες πτέρυγες covid-19. Η περιορισμένη αύξηση των διαθέσιμων κλινών ΜΕΘ άλλωστε, από 557 σε περίπου 700, στην συντριπτική πλειοψηφία έγινε είτε με “δανεικό” προσωπικό και εξοπλισμό είτε μέσω ιδιωτικών δωρεών.
Προσλήψεις επικουρικού προσωπικού, κυρίως νοσηλευτικού/βοηθητικού που δεν αντιστάθμιζαν τις απώλειες από τις άδειες ειδικού σκοπού και τις αναρρωτικές άδειες όσων ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, και φυσικά απέχουν πάρα πολύ από τα πραγματικά “χρόνια” κενά του ΕΣΥ. Οι ελάχιστες νέες προσλήψεις ιατρών αφορούν επίσης συμβασιούχους με “ημερομηνία λήξης”.
Δεκάδες εκατομμύρια στα ΜΜΕ για διαφημιστική καμπάνια, διπλασιασμός της κρατικής αποζημίωσης των ημερήσιων νοσηλίων σε ιδιωτικές ΜΕΘ, προκλητικές παροχές στον ιδιωτικό τομέα της υγείας.
Αφαίμαξη της Πρωτοβάθμιας Υγείας με μετακινήσεις προσωπικού στα νοσοκομεία. Τα Κέντρα Υγείας και οι ΤΟΜΥ με υπουργική απόφαση κυριολεκτικά παροπλίστηκαν, βγήκαν εκτός σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αφήνοντας ακάλυπτους, χωρίς ιατρική παρακολούθηση χιλιάδες πολίτες με χρόνια νοσήματα.
Οδηγίες του ΕΟΔΥ για τα κριτήρια διενέργειας τεστ με κύριο ουσιαστικά κριτήριο την ελαχιστοποίηση των δημόσιων εξόδων. Μόνο στις βαριές περιπτώσεις νόσησης, οι υπόλοιποι “νοσηλεία” στο σπίτι με οδηγίες του όποιου (πολλές φορές ανύπαρκτου) “οικογενειακού γιατρού”.

Τι ΔΕΝ έγινε όλους αυτούς τους μήνες;

Σχεδιασμός για μόνιμη λειτουργία κλινών ΜΕΘ με το αντίστοιχο προσωπικό και ουσιαστική ενίσχυση του ΕΣΥ για να μπορέσει να αντιμετωπιστεί το -αναμενόμενο, αν όχι αναπόφευκτο- “δεύτερο κύμα”. Η λύση ανάγκης του lockdown που εφαρμόστηκε θα ήταν σωστή μόνο αν λειτουργούσε ως γέφυρα για άμεση, ταχεία στελέχωση με μόνιμο προσωπικό. Κάτι το οποίο δεν έχει γίνει ακόμα και σήμερα που έχουμε εισέλθει στο δεύτερο κύμα.
Στήσιμο ενός σοβαρού κέντρου συντονισμού – οδηγιών – ιχνηλάτησης. Ο ΕΟΔΥ συχνά δημιουργούσε σύγχυση με τις αντικρουόμενες οδηγίες του, ενώ σε πρωτοβάθμιο επίπεδο οι ΤΟΜΥ δεν είχαν ούτε έχουν προσανατολισμό ιχνηλάτησης.
Πολλαπλασιασμός της δυνατότητας για PCR test. Η έλλειψη οδήγησε στην απαράδεκτη οδηγία για μη διενέργειά του στις ήπιες περιπτώσεις και σε όσους έχουν έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρόυσμα. Παρά τον χρόνο που δόθηκε, φτάσαμε τον Αύγουστο οι ερευνητές του ΕΚΕΑ να παραπονούνται για τη μη αξιοποίησή τους και το κέντρο να ξεμένει από αντιδραστήρια.
Προσεκτικός έλεγχος των εισερχόμενων ταξιδιωτών από χώρες αυξημένου επιδημιολογικού κινδύνου, ιδίως από χώρες με αυξημένη διασπορά της νόσου όπως οι χώρες της ΕΕ.
Στήριξη της πρωτοβάθμιας υγείας για να αποφορτιστούν τα νοσοκομεία απ’ τη μία και να παρακολουθούνται συστηματικά τα ελαφρύτερα περιστατικά από την άλλη, καθώς και οι χρόνια πάσχοντες με νοσηρότητα χωρίς άμεση συσχέτιση με την πανδημία.

Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα;

Η έξοδος από το lockdown βρήκε τη χώρα σε ένα σχετικά καλό επιδημιολογικό επίπεδο που από τη μία έπρεπε να διατηρηθεί και να προστατευτεί, από την άλλη θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για προετοιμασία ενόψει του αναμενόμενου δεύτερου κύματος. Αντ’ αυτού η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με τον ίδιο να διαφημίζει τη χώρα ως ασφαλή προορισμό, να ανοίγει τα σύνορα μόνο με δειγματοληπτικούς ελέγχους και να αποδέχεται πλήρως τον συνωστισμό σε πλοία, αεροπλάνα και τουριστικούς προορισμούς, κατάφερε να φέρει το δεύτερο κύμα νωρίτερα απ’ το αναμενόμενο. Από το γενικευμένο lockdown έγινε ένα άλμα σε μία κατάσταση, όπου λίγο-πολύ η σύσταση για τη χρήση μάσκας παρουσιαζόταν ως μόνο απαραίτητο μέσο προστασίας και ελέγχου της διάδοσης της πανδημίας. Η -τελικά αποτυχημένη, βάσει των οικονομικών δεδομένων- προσπάθεια για “διάσωση της τουριστικής περίοδου” ιεραρχήθηκε από την κυβέρνηση πιο ψηλά από την προστασία της δημόσιας υγείας ενόψει του δεύτερου κύματος. Ήταν αναγκαίο και εφικτό να απαιτηθεί από την αρχή στης τουριστικής περιόδου – όχι στο τέλος, όταν ήταν ήδη πολύ αργά- η προσκομιδή τεστ τελευταίου 72ωρου για την είσοδο στη χώρα, μέτρο που εφάρμοσαν άλλες ευρωπαϊκές χώρες για τους ταξιδιώτες από Ελλάδα. Αφού το ¨λελογισμένο ρίσκο¨ ανοίγματος του τουρισμού οδήγησε σε πανελλαδική διασπορά του ιού σε όλους σχεδόν τους νομούς, με δραματική εικόνα στην Αττική, στα μεγάλα αστικά κέντρα έγινε πραγματικότητα το κακό σενάριο. Όχι μόνο το ΕΣΥ δεν είναι ¨ σημείο αναφοράς για την Ευρώπη¨, αλλά τα κρούσματα αυξάνουν καθημερινά, οι νεκροί το ίδιο, οι ΜΕΘ γεμίζουν. Τα στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα οι συνδικαλιστικές ενώσεις είναι αποκαλυπτικά.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση και τα προσκείμενα σε αυτή ΜΜΕ προσπαθούν να αναδείξουν τον υπαίτιο για τη διασπορά της νόσου μεταξύ των “ανεύθυνων” στο λαό, στους “αρνητές της μάσκας”, στη νεολαία που διασκεδάζει ή συνωστίζεται σε πλατείες, υπερπροβάλλοντας αυτά τα φαινόμενα για να κρύψει τις δικές της ευθύνες. Πρόκειται για μια στάση υποκριτική, από τους ίδιους που λίγες εβδομάδες πριν αναγκάζονταν να αναγνωρίσουν την στάση του λαού, που με θυσίες σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο σε συντριπτική πλειοψηφία αποδέχτηκε και εφάρμοσε τα μέτρα του lockdown. Η όποια άνοδος αντιεπιστημονικών και συνωμοσιολογικών θεωριών για την πανδημία, άλλωστε ενισχύεται από την αφερέγγυα στάση της κυβέρνησης, και την “επιστημονική” επιχειρηματολογία για την υπεράσπιση των όποιων πολιτικών επιλογών της. Για το γεγονός, ότι γίνεται συζήτηση για νέο lockdown είναι αποτέλεσμα της κυβερνητικής επιλογής, η οποία μέρα με τη μέρα φέρνει το ΕΣΥ πιο κοντά στο αδέξοδο της αδυναμίας διαχείρισης του όγκου των κρουσμάτων!

Τι πρέπει να γίνει; Τι να διεκδικήσουμε;

Στελέχωση τώρα όλων των κρεβατιών ΜΕΘ, νέων και παλιών, με το απαραίτητο μόνιμο προσωπικό για την ασφαλή λειτουργία τους. Προσλήψεις και όχι προσωρινές μετακινήσεις. Το επιχείρημα ότι οι κλίνες θα πλεονάζουν μετά την πανδημία είναι έωλο αφού οι ίδιοι αναγνωρίζουν ότι υπολειπόμαστε κατά πολύ του ευρωπαϊκού μέσου όρου των 12 κλινών/100.000 , που αντιστοιχεί σε 1.200 για τη χώρα μας.
Διπλασιασμός των «κοινών» κλινών ΜΕΘ , εντός των επόμενων εβδομάδων με έκτακτο κονδύλι του κρατικού προϋπολογισμού. Διπλασιασμός των ΜΕΘ-Covid. Επίταξη ιδιωτικών ΜΕΘ χωρίς αποζημίωση. Μόνο με τέτοια, ταχύτατα και γενναία μέτρα, θα αποτραπεί η μετατροπή της πανδημικής κρίσης σε κρίση έλλειψης κρεβατιών ΜΕΘ.
Κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που θα καλύψουν τις πρόσθετες υγειονομικές ανάγκες της πανδημίας αλλά και τα πάγια κενά και ελλείψεις που πολλαπλασιάστηκαν την τελευταία Μνημονιακή δεκαετία.
Γενναία αύξηση της δυνατότητας για διενέργεια τεστ σε δημόσια εργαστήρια. Αξιοποίηση του δημόσιου πανεπιστημίου, ενίσχυση των δημόσιων ιδρυμάτων και όχι σκανδαλώδης εύνοια προς τον κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα.
Αλλαγή πολιτικής και κριτηρίων για τη διενέργεια τεστ σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ, test, test, test. Δωρεάν για όσους απαιτείται, με κριτήρια επιστημονικά-υγειονομικά, όχι οικονομοτεχνικά και προσαρμοσμένα στη δημοσιονομική πολιτική λιτότητας.
Αναδιοργάνωση του ΕΟΔΥ άμεσα, ώστε να μετατραπεί σε πραγματικό οργανισμό που διασφαλίζει τη Δημόσια Υγεία, με ισχυρό μηχανισμό ιχνηλάτησης, απομόνωσης και καραντίνας. Όχι τηλεφωνικό κέντρο με αμφιβόλου ιατρικής εγκυρότητας απαντήσεις και οδηγίες, αλλά αξιόπιστο κέντρο με οργανωμένα τοπικά παραρτήματα.
Πρόσβαση σε δωρεάν έλεγχο όλων όσων έχουν έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα σε σχολεία, χώρους δουλειάς, κλειστές δομές. Αλλαγή των απαράδεκτων οδηγιών για καραντίνα χωρίς ιχνηλάτηση και διενέργεια τεστ. Εξασφάλιση δωρεάν, ποιοτικών μέσων ατομικής προστασίας για όλους.
Αποφασιστική ενίσχυση της δημόσιας Πρωτοβάθμιας Υγείας με προσωπικό και πόρους, ως το πρώτο βήμα επαφής του ασθενή και του πολίτη με το σύστημα υγείας.

Η κυβέρνηση αντί να αξιοποιήσει τον υπερπολύτιμο χρόνο των 7 μηνών για να ενισχύσει το Δημόσιο Σύστημα Υγείας με έμψυχο και άψυχο δυναμικό, με τις επιλογές της έφερε το δεύτερο κύμα πολύ νωρίτερα, με ανυπολόγιστες υγειονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Κλείνει τα μάτια στα διδάγματα που βγήκαν, κυριολεκτικά με αίμα, απ’ όλες τις χώρες του κόσμου στο πρώτο κύμα. Αναδείχθηκε η ανωτερότητα, η αποτελεσματικότητα και η κοινωνική χρησιμότητα του δημόσιου απέναντι στο ιδιωτικό σύστημα υγείας. Αποδείχθηκε ότι όσο πιο οργανωμένο Δημόσιο Σύστημα Υγείας έχει μια χώρα, όσο πιο προσβάσιμο στο λαό, τόσο λιγότερες ανθρώπινες απώλειες θα καταμετρήσει. Κέρδισε, όπου εφαρμόστηκε, η πολιτική έκτακτης κινητοποίησης δημόσιων πόρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, η στρατηγική του επιθετικού ελέγχου των εισερχόμενων στη χώρα, των μαζικών τεστ, των κάθετων μέτρων ιχνηλάτησης και καραντίνας.

Είναι προφανές όμως ότι η κυβέρνηση και οι ειδικοί που επιλέγει να ακούει γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τη διεθνή εμπειρία. Οι κυβερνώντες αγχώνονται άλλωστε μόνο για την επικοινωνιακή διαχείριση, το πολιτικό κόστος των ανθρώπινων απωλειών και όχι για την ελαχιστοποίησή τους. Η πολιτική που ακολουθείται παραμένει αγκιστρωμένη σε νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες, πλήρως υποταγμένη στο πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο που έχουν χτίσει δανειστές και προστάτες παρά τις υπαρκτές, αλλά ανεπαρκείς ως τώρα αντιπολιτευτικές φωνές και είναι απαραίτητη η μαζική καταδίκη και ανατροπή της.

Είναι ανάγκη όσο ποτέ, ένα μαζικό πολιτικό – κοινωνικό διεκδικητικό ρεύμα που θα επιβάλει τα αναγκαία μέτρα, θα ανατρέψει αυτή την πολιτική αμφισβητώντας το πλαίσιό της. Για ένα κίνημα μέσα και έξω από τα νοσοκομεία, τις δομές υγείας και τους χώρους δουλείας που θα απαιτήσει να σωθεί ο λαός και οι εργαζόμενοι. Για να ανασάνει η κοινωνία. Για να βγούμε νικητές και όχι νικημένοι, τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται.

Επιτροπή Υγειονομικών του Συντονισμού Δράσης και Διαλόγου Κομμουνιστικών Δυνάμεων