Η (παραλίγο) Αυτόνομη Σοβιετική Δημοκρατία των Ρομά στην ΕΣΣΔ

του ΑΝΔΡΕΑ ΣΑΝΔΡΑ

Ακόμη και σήμερα στην Ευρώπη οι πληθυσμοί Ρομά αποτελούν την πιο περιθωριοποιημένη εθνική ομάδα. Πάντα η Ευρώπη ήταν γι αυτή την εθνότητα ένα ακραία εχθρικό περιβάλλον. Μην ξεχνάμε ότι η ναζιστική Γερμανία εξόντωσε το ¼ του πληθυσμού τους ενώ ακόμη και σήμερα, εντός Ε.Ε. ακούγονται απόψεις για την «επιστροφή τους στην πατρίδα τους» ενώ σε κάθε χώρα της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν κάθε μορφή ρατσιστικής βίας, άρνησης εκπαίδευσης, αποκλεισμού από τις θέσεις εργασίας και άλλων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πως αντιμετώπισε η σοβιετική εξουσία τους Ρομά;

Η σοβιετική πολιτική για τους Ρομά ήταν η ίδια σε σχέση με κάθε εθνική κοινότητα της ΕΣΣΔ και μπορεί να συμπυκνωθεί στην έκφραση: πολιτισμός «εθνικός σε μορφή, σοσιαλιστικός στο περιεχόμενο». Ως εκ τούτου και οι  Ρομά είχαν ισότιμα δικαιώματα στην εκπαίδευση, στη γλώσσα, στη τέχνη, στην εργασία.

Η σοβιετική απογραφή του 1926 μέτρησε έναν πληθυσμό 61.234 σοβιετικών Ρομά – τα δεδομένα στη συνέχεια αναγνωρίστηκαν ως ελλιπή λόγω της αδυναμίας ακριβούς καταγραφής των νομάδων Ρομά.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 άρχισε να συζητείται το θέμα της «εδαφικοποίησης» των Ρομά, σαν τρόπος οικονομικής και πολιτιστικής ολοκλήρωσης της ρομά κοινότητας.

Πρώτο βήμα ήταν η δημιουργία 50 ρομά κολχόζ σε όλη την σοβιετική επικράτεια, διάσπαρτα από την Ουκρανία έως τη Σιβηρία, από τον Βόρειο Καύκασο έως την Κεντρική Ασία.

Αξιωματούχοι του Επιτροπάτου της Γεωργίας και του Σοβιέτ των Εθνοτήτων άρχισαν, το 1935, να συνεργάζονται για τη δημιουργία σχεδίων για την ίδρυση μιας αυτόνομης περιοχής Τσιγγάνων όπου, πιστεύεται, θα μπορούσαν να δαπανηθούν ορθολογικά  πόροι για τη μεταμόρφωση του νομαδικού πληθυσμού των Ρομά της ΕΣΣΔ. Ιδρύθηκε μια ειδική επιτροπή για να αναζητηθεί το κατάλληλο έδαφος εντός της ΕΣΣΔ που θα μεταμορφωνόταν σε μια αυτόνομη περιοχή των Τσιγγάνων.

Το 1936, ο πρόεδρος του Σοβιέτ των Εθνοτήτων ανακοίνωσε την αναμενόμενη δημιουργία μιας Αυτόνομης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας των Τσιγγάνων.

Την άνοιξη του 1936, ωστόσο, τα σχέδια για μια αυτόνομη περιοχή των Τσιγγάνων καταργήθηκαν. Αντικαταστάθηκαν με την απόφαση να επικεντρωθούν εκ νέου οι πόροι προς την ενίσχυση και την επέκταση των συλλογικών αγροκτημάτων (κολχόζ) Ρομά.

Τα αρχεία της ΕΣΣΔ αποκαλύπτουν το λόγο της ματαίωσης: οι σοβιετικοί αξιωματούχοι έκριναν μη ρεαλιστικό το σχέδιο της εγκατάστασης σε υποδασωμένες, ερημικές περιοχές. Παρ όλα αυτά η πολιτική δικαιωμάτων και ισοτιμίας απέναντι στους Ρομά συνεχίστηκε.

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα της Ομάδας ’52’