Πέντε σημεία αποτίμησης

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. Τα Νέα, 23/4/2021

Επιχαίρουν πολλοί για τις δηλώσεις Δένδια κατά την επίσκεψή του στη γειτονική Τουρκία. Υποστηρίζουν πως είπε τα πράγματα με το όνομά τους. Πράγματι, πολλά από όσα ειπώθηκαν αποτελούν πάγιες θέσεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο δεν ήταν άγνωστα στην τουρκική ηγεσία ούτε στη διεθνή κοινή γνώμη. Αν θέλουμε επομένως να κάνουμε μια αληθινή αποτίμηση της επίσκεψης, θα πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από το συναισθηματικό στοιχείο και να κάνουμε μια ψύχραιμη αποτίμηση. Ας σταθούμε στα παρακάτω πέντε σημεία.

Πρώτο: Εκτιμά ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δένδιας ότι βλέπει μια παγίωση θέσεων από την πλευρά της Τουρκίας. Αναρωτιέμαι, υπήρχε καμιά αυταπάτη ότι η Τουρκία δεν έχει πάγιες θέσεις, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, ως προς τις παράνομες επιδιώξεις της σε βάρος της Ελλάδας; Τι συνεισέφερε η ενώπιον του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών διατύπωση όλων μαζεμένων των παράνομων αξιώσεων της Τουρκίας; Αξιολογείται θετικά ή αρνητικά η εξέλιξη αυτή;

Δεύτερο: Θεωρεί επίσης η κυβέρνηση (μέσω των δηλώσεων του υπουργού Εξωτερικών) ότι, αν η Τουρκία αποδεχθεί τη διεθνή σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας, τότε θα είναι εφικτή η αναζήτηση λύσεων σε ό,τι αφορά την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και ότι η προσφυγή στη Χάγη θα μπορούσε να δώσει λύσεις. Αλλά ούτε αυτή η διαπίστωση είναι κάτι καινούργιο. Εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Η άρνηση του διεθνούς δικαίου από το τουρκικό αντιδραστικό καθεστώς.

Τρίτο: Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, σε μια αλληλουχία συναντήσεων με τους ιθύνοντες της Αιγύπτου και της Λιβύης. Υπάρχει μήπως η αυταπάτη ότι η Τουρκία θα υπαναχωρήσει από τις πάγιες θέσεις της μέσω των διπλωματικών ελιγμών της Ελλάδας; Είναι δυνατό να πιστεύει κάποιος ότι η Αίγυπτος ή η Λιβύη θα πείσουν ή θα πιέσουν την Τουρκία να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο; Εδώ δεν την πίεσαν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση!

Τέταρτο: Για μια ακόμη φορά διαφάνηκε -αδιόρατα βέβαια- ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική υποβαθμίζει το δικαίωμα της Ελλάδας σε χωρικά ύδατα 12 ν.μ. και αναβαθμίζει στην ατζέντα της την ΑΟΖ, ενώ στην πραγματικότητα το πρώτο και θεμελιώδες είναι τα χωρικά ύδατα.

Πέμπτο: Επιπλέον, το επιχείρημα που χρησιμοποίησε ενάντια στο τουρκικό casus belli o Έλληνας υπουργός δεν ήταν εύστοχο. Αναφέρθηκε στο ότι δεν συνάδει με τις αρχές του ΟΗΕ (ορθά) αλλά και με εκείνες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όταν οι δυο αυτοί οργανισμοί δεν δίστασαν να καταπατήσουν το διεθνές δίκαιο και να βομβαρδίσουν το 1999 το Βελιγράδι (πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), να διαλύσουν τη Λιβύη, τη Συρία ή να επέμβουν σε μια σειρά άλλες χώρες.

Υποστήριξε εντέλει ο αρμόδιος υπουργός και η κυβέρνηση ότι στόχος της επίσκεψης ήταν η βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία. Ο στόχος επιτεύχθηκε; Ποιος ο είναι ο απολογισμός της επίσκεψης; Προχωράμε ανέφελα στα επόμενα βήματα (ΜΟΕ κλπ), όταν μάλιστα οι προκλήσεις συνεχίζονται ως συνήθως;