Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας: Η Pfizer απαιτεί από κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής να δώσουν ενέχυρο δημόσια περιουσιακά στοιχεία για να εξασφαλίσουν συμφωνία εμβολίων

του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Πηγή: Bureau of Investigative Journalism

Ο Pfizer κατηγορήθηκε για εκβιασμό κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής στις διαπραγματεύσεις για το εμβόλιο Covid και ζήτησε από κάποιες χώρες να δώσουν ενέχυρο κυρίαρχα περιουσιακά στοιχεία, όπως κτίρια πρεσβειών και στρατιωτικές βάσεις, ως εγγύηση έναντι του κόστους τυχόν μελλοντικών νομικών υποθέσεων, σύ,φωνα με στοιχεία που μπορεί να αποκαλύψει το Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας.

Στην περίπτωση μιας χώρας, τα αιτήματα του φαρμακευτικού κολοσσού οδήγησαν σε τρίμηνη καθυστέρηση της συμφωνίας για το εμβόλιο. Για την Αργεντινή και τη Βραζιλία, δεν εγιναν καθόλου εθνικές συμφωνίες. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στις χώρες που λαμβάνουν εμβόλια σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι προσβάλλονται από το Covid-19 και ενδεχομένως πεθαίνουν.

Αξιωματούχοι από την Αργεντινή και την άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής, η οποία δεν μπορεί να κατονομαστεί καθώς έχει υπογράψει συμφωνία εμπιστευτικότητας με την Pfizer, ανέφεραν ότι οι διαπραγματευτές της επιχείρησης ζήτησαν πρόσθετη αποζημίωση εναντίον τυχόν πολιτικών προσφυγων που ενδέχεται να καταθέσουν οι πολίτες, εάν είχαν δυσμενείς επιπτώσεις μετά τον εμβολιασμό τους. Στην Αργεντινή και τη Βραζιλία, η Pfizer ζήτησε να χρησιμοποιηθούν δημόσια περιουσιακά στοιχεία ως εγγύηση για τυχόν μελλοντικά νομικά έξοδα.

Ένας αξιωματούχος που ήταν παρών στις διαπραγματεύσεις της ανώνυμης χώρας χαρακτήρισε τα αιτήματα της Pfizer ως «υψηλού επιπέδου εκβιασμό» και είπε ότι η κυβέρνηση αισθάνθηκε σαν να «κρατούνταν για λύτρα» προκειμένου να έχει πρόσβαση σε σωτήρια εμβόλια.

Οι ακτιβιστές προειδοποιούν ήδη για ένα «απαρτχάιντ εμβολίων» στο οποίο πλούσιες δυτικές χώρες μπορεί να εμβολιάζονται χρόνια πριν από τις φτωχότερες περιοχές. Τώρα, οι νομικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι τα αιτήματα της Pfizer ισοδυναμούν με κατάχρηση εξουσίας.

«Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τις δυνάμεις τους για να περιορίσουν τα εμβόλια που σώζουν ζωές σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος», δήλωσε ο Καθηγητής Lawrence Gostin, διευθυντής του Κέντρου Συνεργασίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την Εθνική και Παγκόσμια Νομοθεσία για την Υγεία. «Αυτό φαίνεται να είναι ακριβώς αυτό που κάνουν».

Η προστασία από την ευθύνη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως «δαμόκλεια σπάθη που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια των απελπισμένων χωρών με έναν απελπισμένο πληθυσμό», πρόσθεσε.

Η Pfizer έχει μιλήσει με περισσότερες από 100 χώρες και υπερεθνικούς οργανισμούς και έχει συμφωνίες εφοδιασμού με εννέα χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής: Χιλή, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Δομινικανή Δημοκρατία, Ισημερινός, Μεξικό, Παναμά, Περού και Ουρουγουάη. Οι όροι αυτών των συμφωνιών είναι άγνωστοι.

Ο Pfizer είπε στο Γραφείο: «Παγκοσμίως, έχουμε επίσης εκχωρήσει δόσεις σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος σε μη κερδοσκοπική τιμή, συμπεριλαμβανομένης συμφωνίας προαγοράς με την Covax για παροχή μέχρι 40 εκατομμυρίων δόσεων το 2021. Αρνούμαστε να σχολιάσουμε τις τρέχουσες ιδιωτικές διαπραγματεύσεις».

Οι περισσότερες κυβερνήσεις προσφέρουν αποζημίωση -απαλλαγή από νομική ευθύνη- στους κατασκευαστές εμβολίων από τους οποίους αγοράζουν. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένας πολίτης που υφίσταται δυσμενείς επιπτώσεις μετά τον εμβολιασμό μπορεί να καταθέσει αγωγή κατά του κατασκευαστή και, εάν το επιτύχει, η κυβέρνηση θα καταβάλει την αποζημίωση. Σε ορισμένες χώρες, οι άνθρωποι μπορούν επίσης να ζητήσουν αποζημίωση μέσω συγκεκριμένων δομών χωρίς να προσφύγουν στο δικαστήριο.

Αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο για εμβόλια που χορηγούνται σε πανδημία. Σε πολλές περιπτώσεις οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι τόσο σπάνιες που δεν εμφανίζονται σε κλινικές δοκιμές και γίνονται εμφανείς μόνο όταν εκατοντάδες χιλιάδες άτομα έχουν λάβει το εμβόλιο (ένα εμβόλιο γρίπης H1N1 του 2009, για παράδειγμα, συνδέθηκε τελικά με ναρκοληψία). Επειδή οι παρασκευαστές έχουν αναπτύξει γρήγορα εμβόλια που προστατεύουν τους πάντες στην κοινωνία, οι κυβερνήσεις συχνά συμφωνούν να καλύψουν το κόστος της αποζημίωσης.

Ωστόσο, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι από την Αργεντινή και την ανώνυμη χώρα που μίλησαν στο Γραφείο δήλωσαν ότι τα αιτήματα της Pfizer υπερέβαιναν τα αιτήματα άλλων εταιρειών εμβολίων, και ήταν πέρα από αυτά της Covax, μιας οργάνωσης που δημιουργήθηκε για να διασφαλίσει ότι οι χώρες χαμηλού εισοδήματος μπορούν να έχουν πρόσβαση σε εμβόλια. Αυτό αποτελεί πρόσθετη επιβάρυνση για ορισμένες χώρες, διότι σημαίνει ότι πρέπει να προσλάβουμε ειδικούς δικηγόρους και μερικές φορές να εγκρίνουμε περίπλοκη νέα νομοθεσία, έτσι ώστε να μπορούν να απαλλάσσονται οι κατασκευαστές από τις υποχρεώσεις τους.