Πολιτική και Δολοφονίες: Για τον Σίνζο Άμπε

του Δημήτρη Λένη

Η είδηση της δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού με πυροβολισμό ήταν σοκαριστική, απίστευτη. Και όμως, παρά τα φαινόμενα, υπάρχει μια παλιά παράδοση πολιτικής βίας στην Ιαπωνία.

Για όποιον έχει έστω και επιφανειακή σχέση με τα της Άπω Ανατολής γενικά, αλλά ειδικά με τα ιαπωνικά ήθη, η είδηση της δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού Άμπε Σίνζο με πυροβολισμό ήταν σοκαριστική, απίστευτη. Η Ιαπωνία πρακτικά δεν έχει εγκληματικότητα σχετιζόμενη με όπλα. Όχι μόνο η χώρα έχει τους αυστηρότερους νόμους του πλανήτη κατά της οπλοχρησίας και κατοχής, αλλά τα πυροβόλα όπλα τα αποφεύγουν ακόμα και οι μαφίες, που χρησιμοποιούν ξυλοδαρμούς και άλλα τέτοια παραδοσιακά μέσα βίας, αλλά όχι όπλα.

Κατά τη διάρκεια του 2022 και ως σήμερα, στην Ιαπωνία, μια χώρα 130 εκατομμυρίων, έχει σημειωθεί μόνο ένας φόνος με όπλο, αυτός του Άμπε – και μερικές αυτοκτονίες και θάνατοι από ατυχήματα, κυρίως μεταξύ των μελών των δυνάμεων ασφαλείας που οπλοφορούν νομίμως. Πρόκειται για μια χώρα που οι πολιτικοί όλων των κομμάτων στις προεκλογικές συγκεντρώσεις στέκονται στον δρόμο προσφέροντας χειραψίες σε όλους, χωρίς σπουδαία μέτρα ασφαλείας, πρακτικές αδιανόητες στις δυτικές χώρες (και ειδικά τις ΗΠΑ).

Και όμως, παρά τα φαινόμενα, υπάρχει μια παλιά παράδοση πολιτικής βίας στην χώρα με πάρα πολλές δολοφονίες ή απόπειρες κατά πολιτικών προσώπων, αν και οι περισσότερες έγιναν με κατάνες (και αυτές είναι απαγορευμένες) και όχι με πυροβόλα όπλα. Επίσης οι πολιτικές δολοφονίες στη χώρα συνδέονται συνήθως είτε με τις πάνω από χίλιες ακροδεξιές εθνικιστικές οργανώσεις (τις λεγόμενες Ουγιόκου Νταν-τάι, Ομάδες Δεξιάς Πτέρυγας), ή με τις παραδοσιακές ιαπωνικές μαφίες, τους Γιάκουζα· έτσι και αλλιώς υπάρχει ένας τριγωνικός δεσμός που συνδέει τους εθνικιστές με τους Γιάκουζα, και όλους μαζί με το κυριότερο κόμμα της χώρας, το δεξιό Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP, 自民党), του οποίου αρχηγός είχε διατελέσει και ο Άμπε.

Η Ιαπωνία να θυμίσουμε, είναι μια παράδοξη μονοκομματική κοινοβουλευτική δημοκρατία, αφού από το 1955 και μετά την κυβερνά συνεχώς το LDP με μόνο δύο μικρά διαλείμματα, το 1993 που για 11 μήνες κυβέρνησε ένας συνασπισμός οκτώ κομμάτων (που δεν ακολούθησε όμως διαφορετική πολιτική από αυτήν του LDP) και το 2009, όταν κυβέρνησε για τρία χρόνια μια διάσπαση του LDP. Στη συνέχεια η διάσπαση επέστρεψε στον κύριο κομματικό κορμό και έκτοτε το LDP συνεχίζει να κυβερνά χωρίς να το ανησυχεί καμιά αντιπολίτευση.

Ως προς τις πολιτικές δολοφονίες, αυτές ήταν πολύ συνηθισμένες προπολεμικά. Οι διάφορες φατρίες σαμουράι (της τάξης που κυβερνά την χώρα) έλυναν με το ξίφος τις όποιες διαφορές τους. Αν και τα πράγματα λίγο ηρέμησαν μεταπολεμικά, η δολοφονική βία συνέχισε να υπάρχει ως εργαλείο πολιτικής. Η πιο σημαντική μεταπολεμική πολιτική δολοφονία ήταν αυτή του ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιαπωνίας, του Ασάνουμα Ινέτζιρο από έναν δεκαεφτάχρονο εθνικιστή το 1960. Είναι χαρακτηριστικό ότι η δολοφονία δεν έγινε με πυροβόλο αλλά με ουακιζάσι, το κοντό ξίφος των σαμουράι (η κατάνα είναι το μακρύ). Το Σοσιαλιστικό Κόμμα βρισκόταν τότε σε μια τροχιά ριζοσπαστικοποίησης. Ο Ασάνουμα είχε, προς γενικό τρόμο του κρατικού μηχανισμού, επισκεφτεί την Κίνα, δηλώνοντας εκεί ότι ο κοινός εχθρός των δύο χωρών ήταν οι ΗΠΑ. Επιπλέον, την ίδια εποχή, το Σοσιαλιστικό Κόμμα έπαιζε σημαντικότατο ρόλο στις διαδηλώσεις του «Άνπο». Επρόκειτο για ένα τεράστιο λαϊκό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα που είχε σαρώσει την χώρα, κατά της ανανέωσης της «αμυντικής συμφωνίας» (που είναι και η σημασία της λέξης «άνπο») μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας. Η λεόντειος αυτή «συμφωνία» ήταν αποτέλεσμα της ήττας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και είχε μετατρέψει την κατεχόμενη από τους Αμερικάνους χώρα στο μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ στον πλανήτη. Το κίνημα τελικά ηττήθηκε και η Ιαπωνία παραμένει αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ μέχρι σήμερα. Χωρίς αμφιβολία η δολοφονία του Ασάνουμα, αν και δεν ήταν η αιτία της ήττας του κινήματος, πάντως σίγουρα την επιτάχυνε. Ό Ασάνουμα είχε ένα ευρύτερο κύρος στην αριστερά. Η απώλειά του, εκτός από τεράστιο σοκ, απελευθέρωσε στο εσωτερικό του Σοσιαλιστικού Κόμματος διασπαστικές δυναμικές από την φιλοαμερικανική πτέρυγα αλλά και ευρύτερα, λειτούργησε ως σημαντική αιτία κόπωσης του κινήματος.

Ο δολοφόνος του Ασάνουμα, μετά την αυτοκτονία του κατά τη διάρκεια της κράτησής του από την αστυνομία, μπήκε στο πάνθεον των ηρώων της ιαπωνικής ακροδεξιάς. Οι αρχές ποτέ δεν αναγνώρισαν αυτήν την πολιτική του στράτευση, χαρακτηρίζοντάς τον ως «μοναχικό λύκο», και αφήνοντας έτσι την οργάνωση στην οποία ανήκε στο απυρόβλητο. Ο δολοφόνος του Άμπε και αυτός χαρακτηρίζεται μοναχικός λύκος, κάτι που επιτείνεται από το γεγονός ότι είχε κατασκευάσει ο ίδιος το όπλο του: αν είχε σχέση με κάποια οργάνωση, μάλλον θα μπορούσε να βρει ένα κανονικό πιστόλι. Επιπλέον, εμφανίζεται να μην είχε καν πολιτικά κίνητρα ή έστω ένταξη σε κάποιο κόμμα. Ο Άμπε μόνο αριστερός δεν ήταν, άρα όχι μόνο δεν βρισκόταν γενικά στο στόχαστρο των εθνικιστών, αλλά αντίθετα ανήκε στην ηγεσία της εθνικιστικής δεξιάς.

Ο δολοφόνος του φαίνεται, για την ώρα τουλάχιστον, να ισχυρίζεται πως ήθελε να εκδικηθεί τον Άμπε επειδή προωθούσε μια θρησκευτική αίρεση που οδήγησε στην οικονομική καταστροφή της μητέρας του. Και αυτό το επιχείρημα δεν ακούγεται ιδιαίτερα πειστικό. Από τη μία μεριά, ισχύει ότι το φαινόμενο των «Νέων Θρησκευτικών Κινημάτων», ρίχνει μια ιδιαίτερα βαριά σκιά στη ζωή της χώρας. Τα νέα αυτά κινήματα είναι συγκρητιστικές αιρέσεις υπό τη σκοτεινή ηγεσία ενός χαρισματικού γκουρού. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει όντως ιαπωνική προέλευση, αλλά έχει κατακλύσει τον πλανήτη. Η πιο γνωστή τέτοια αίρεση, η Αουμ Σίνρι Κυό, είχε κάνει το 1995 επίθεση με δηλητηριώδες αέριο στο μετρό του Τόκιο, ενώ εκατοντάδες άλλες παρόμοιες είναι συνδεμένες με οικονομικά σκάνδαλα και υπόγεια σύνδεση με την πολιτική, από αντικομμουνιστική και εθνικιστική σκοπιά, γεγονός που σημαίνει ότι η σύνδεσή τους με τα ηγετικά κλιμάκια του LDP είναι όντως πιθανή. Περιπλέκοντας όμως τα πράγματα, η συγκεκριμένη αίρεση στην οποία συμμετείχε η μητέρα του δολοφόνου έχει κορεατική προέλευση, αλλά είναι δημοφιλής και στην Ιαπωνία.

Από την άλλη μεριά όμως, είναι λίγο δύσκολο να γίνει πιστευτό ότι όχι μόνο ο Άμπε είχε σχέση με μία τέτοια αίρεση, αλλά επίσης ότι ήταν αρκετά απρόσεκτος, ώστε αυτή του η σχέση να διαρρεύσει. Γιατί ο Άμπε ούτε απρόσεκτος ήταν, ούτε κάποιος τυχαίος.

Η συνέχεια στο Κοσμοδρόμιο