του Michael Roberts

μετ. Δημήτρης Κούλος

επιμ. Διονύσης Περδίκης

Μεταφράζουμε δύο αναρτήσεις (1.2% of adults have 47.8% of the world’s wealth while 53.2% have just 1.1%, ADDENDUM: 1% of all adults in the world own 44.5% of all personal wealth, while more than 52% have only 1.2%) από το ιστολόγιο του Michael Roberts σχετικά με τις παγκόσμιες ανισότητες στην ιδιοκτησία του πλούτου στη βάση εκθέσεων της πρώην Credit Suisse (νυν UBS). Οι εκθέσεις αυτές συγκλίνουν με άλλες που προηγήθηκαν, πχ από τον Milovanovic ως προς τα εξής σημεία:

1. Οι παγκόσμιες ανισότητες παραμένουν συντριπτικές.
2. Σχεδόν κάθε μείωση των παγκόσμιων ανισοτήτων οφείλεται στην άνοδο των εισοδημάτων της παγκόσμιας «μεσαίας τάξης» κυρίως στην Κίνα, και δευτερευόντως στην Ινδία.
3. Οι ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών αυξάνονται, ακόμη και στην Κίνα.
4. Όσον αφορά τις εντός των χωρών ανισότητες, ξεχωρίζουν οι ΗΠΑ και η Ινδία, ενώ στην Ευρώπη και στην Κίνα οι τιμές είναι χαμηλότερες.
5. Δεδομένου ότι ο πλούτος είναι το αποτέλεσμα μακρόχρονης συσσώρευσης, το γεγονός ότι και στη σημερινή εποχή εξακολουθεί να συγκεντρώνεται κατά συντριπτική πλειοψηφία στις χώρες του παγκόσμιου «Βορρά» ή «Δύσης» λειτουργεί ως μια έμμεση ένδειξη για το ποιες χώρες είναι πραγματικά ιμπεριαλιστικές…

Διονύσης Περδίκης & Δημήτρης Κούλος

 

Κάθε χρόνο, θέτω υπόψη των αναγνωστών του ιστολογίου μου τα αποτελέσματα της τελευταίας έκθεσης Παγκόσμιου Πλούτου (Wealth Report) της Credit Suisse. Η έκθεση αυτή συντάσσεται από τους οικονομολόγους Anthony Shorrocks (με τον οποίο αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο), James Davies και Rodrigo Lluberas. Πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη μελέτη του παγκόσμιου προσωπικού πλούτου και της ανισότητας μεταξύ ενηλίκων σε όλο τον κόσμο.

Ο προσωπικός πλούτος ορίζεται ως η ιδιοκτησία ακινήτων και χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων (μετοχές, ομόλογα και μετρητά) μείον το χρέος για όλους τους ενήλικες στον κόσμο. Σύμφωνα με την έκθεση του 2022, στο τέλος του 2021, ο παγκόσμιος πλούτος έφτασε τα 463,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή αυξήθηκε κατά 9,8% σε σχέση με το 2020 και πολύ πάνω από το μέσο ετήσιο +6,6% που καταγράφεται από την αρχή του αιώνα. Αν εξαιρέσουμε τις μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ο συνολικός παγκόσμιος πλούτος αυξήθηκε κατά 12,7%, γεγονός που τον καθιστά τον ταχύτερο ετήσιο ρυθμό που έχει καταγραφεί ποτέ. Ο μέσος πλούτος ανά ενήλικα αυξήθηκε σε 87.489 δολάρια στο τέλος του 2021. Σε επίπεδο χωρών, οι Ηνωμένες Πολιτείες άθροισαν τον μεγαλύτερο πλούτο νοικοκυριών το 2021, ακολουθούμενες από την Κίνα, τον Καναδά, την Ινδία και την Αυστραλία.

Αυτή η αύξηση του πλούτου (ακίνητα και χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία) δεν μοιράστηκε ισότιμα. Αντιθέτως, το μερίδιο πλούτου του κορυφαίου 1% παγκοσμίως αυξήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά και θα φθάσει στο 45,6% το 2021, από 43,9% το 2019. Αυτό απεικονίζεται στην έκθεση με μια πυραμίδα.

Η πυραμίδα του πλούτου δείχνει ότι 62 εκατομμύρια άνθρωποι σε σύνολο 4,4 δισεκατομμυρίων ενηλίκων στον κόσμο, ή μόλις το 1,2%, είχαν το 47,8% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ 2,8 δισεκατομμύρια ενήλικες (ή 53,2%) είχαν μόλις το 1,1% – ένα συγκλονιστικό επίπεδο ανισότητας. Ενώ το κορυφαίο 1,2% είχε μέσο πλούτο μετά το χρέος πολύ πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια ο καθένας, το κατώτερο 53% είχε πολύ κάτω από 10.000 δολάρια ο καθένας, τουλάχιστον 100 φορές λιγότερο.

Και εντός της πλουσιότερης ομάδας, η ανισότητα είναι εξίσου έντονη – με μια ακόμη πυραμίδα. Στο τέλος του 2021 θα υπάρχουν 264.200 άτομα με υπερ-υψηλή περιουσία (Σ.τ.Μ., Ultra-High-Net-Worth, UHNW) με καθαρή αξία άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων. Πρόκειται για 46.000 περισσότερα από τα 218.200 που καταγράφηκαν στο τέλος του 2020, τα οποία με τη σειρά τους ήταν 43.400 υψηλότερα από ό,τι το 2019. Οι αυξήσεις αυτές είναι υπερδιπλάσιες από τις αυξήσεις που καταγράφηκαν σε οποιοδήποτε άλλο έτος αυτού του αιώνα. Συνολικά, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ενηλίκων με πλούτο άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων επεκτάθηκε κατά περισσότερο από 50% τα δύο έτη 2020 και 2021. Αυτή η πρόσφατη αύξηση της ανισότητας οφείλεται στην εκτίναξη της αξίας των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία COVID-19 – και οι πλούσιοι είναι αυτοί που κατέχουν τα περισσότερα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.

Η συνολική αύξηση του παγκόσμιου πλούτου αντανακλά κυρίως την αύξηση του πλούτου στην Κίνα και την επέκταση της “μεσαίας τάξης” στον λεγόμενο αναπτυσσόμενο κόσμο. Ακόμα κι έτσι, ο μέσος πλούτος αυτής της ομάδας είναι 33.724 δολάρια, δηλαδή μόνο το 40% περίπου του επιπέδου του μέσου πλούτου παγκοσμίως. Η πλειονότητα των πλούσιων και πολύ πλούσιων ανθρώπων εξακολουθεί να ζει στον λεγόμενο “Παγκόσμιο Βορρά”. Σημειώστε όμως ότι το 7% των πολύ φτωχότερων ανθρώπων στον κόσμο ζουν στη Βόρεια Αμερική.

Η παγκόσμια ανισότητα αυξάνεται ή μειώνεται ως συνέπεια στις μεταβολές της ανισότητας του πλούτου στο εσωτερικό των χωρών: η λεγόμενη “ενδοκρατική” συνιστώσα. Αλλά επηρεάζεται επίσης από τις μεταβολές στα μέσα επίπεδα πλούτου στις χώρες σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο: τη “μεταξύ των χωρών” συνιστώσα. Αυτόν τον αιώνα, η άνοδος του πλούτου των νοικοκυριών στις αναδυόμενες αγορές, κυρίως στην Κίνα και την Ινδία, μείωσε τις διαφορές πλούτου μεταξύ των χωρών, έτσι ώστε η συνιστώσα “μεταξύ χωρών” να μειωθεί αρκετά γρήγορα. Αυτός ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας που διέπει τη συνολική πτωτική τάση της ανισότητας.

Στον 21ο αιώνα, ο διάμεσος πλούτος ανά άτομο έχει αυξηθεί από 1613 δολάρια το 2000 σε 8296 δολάρια το 2021, δηλαδή ετήσια αύξηση 8,1%. Αλλά αυτό είναι αποτέλεσμα της απότομης αύξησης του διάμεσου πλούτου στην Κίνα από 3133 δολάρια ανά άτομο σε 26752 δολάρια το 2021 (12% ετησίως) ή από 7% του διάμεσου πλούτου της Βόρειας Αμερικής το 2000 σε 28% το 2021. Ο διάμεσος πλούτος της Κίνας ανά άτομο το 2000 ήταν περίπου διπλάσιος από τον παγκόσμιο μέσο όρο· τώρα είναι υπερτριπλάσιος.

Η Ινδία είδε επίσης μια αύξηση του διάμεσου πλούτου ανά ενήλικα από 1005 δολάρια το 2000 σε 3295 δολάρια το 2021, 7% ετησίως, αλλά το 2000, ο πλούτος ανά ενήλικα στην Ινδία ήταν μόλις 2% του αντίστοιχου πλούτου στη Βόρεια Αμερική· τώρα είναι μόλις 3%˙ και οι ενήλικες της Ινδίας παραμένουν πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Πράγματι, η αναλογία αυτή μειώθηκε από 62% το 2000 σε 40% τώρα. Η Ινδία πηγαίνει σχετικά προς τα πίσω, ενώ η Κίνα πηγαίνει σχετικά προς τα εμπρός.

Και εδώ είναι ένα σημείο κλειδί που αξίζει να λάβετε υπόψη σας.  Εάν έχετε ένα ακίνητο για να ζείτε και, αφού αφαιρέσετε οποιοδήποτε χρέος υποθήκης, εξακολουθείτε να έχετε πάνω από 100.000 δολάρια σε ίδια κεφάλαια και τυχόν αποταμιεύσεις, ανήκετε στο πλουσιότερο 10% του συνόλου των ενηλίκων στον κόσμο. Μπορεί να σας είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά είναι αλήθεια, επειδή οι περισσότεροι ενήλικες στον κόσμο δεν έχουν καθόλου πλούτο.

Όσον αφορά την ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, η έκθεση διαπιστώνει ότι από τις 26 χώρες που αποτελούν το 59% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού, 15 χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Γερμανίας και της Ινδίας, για παράδειγμα) παρουσιάζουν μείωση του πλούτου των γυναικών τα τελευταία δύο χρόνια.

Όσον αφορά τους υπερπλούσιους παγκοσμίως, στο τέλος του 2021 υπήρχαν 62,5 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι, 5,2 εκατομμύρια περισσότεροι από ένα χρόνο νωρίτερα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες προστέθηκαν 2,5 εκατομμύρια νέοι εκατομμυριούχοι, σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου συνόλου. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού των εκατομμυριούχων που έχει καταγραφεί για οποιαδήποτε χώρα σε οποιοδήποτε έτος αυτού του αιώνα και ενισχύει τη ραγδαία αύξηση του αριθμού των εκατομμυριούχων που παρατηρείται στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2016. Οι ΗΠΑ έχουν πλέον το 39% όλων των εκατομμυριούχων σε έναν πληθυσμό 350 εκατομμυρίων, ενώ η Κίνα έχει το 10% με πληθυσμό 1,4 δισεκατομμυρίων.

Όσον αφορά την ανισότητα του πλούτου εντός των χωρών, στο τέλος του 2021, ο συντελεστής Gini (το συνηθισμένο μέτρο της ανισότητας) για τον πλούτο ήταν το τεράστιο 85,0 στις Ηνωμένες Πολιτείες (θυμηθείτε ότι το 100 θα σήμαινε ότι ένας ενήλικας κατέχει όλο τον πλούτο). Πράγματι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όλα τα μέτρα ανισότητας έχουν ανοδική τάση από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Για παράδειγμα, το μερίδιο πλούτου του κορυφαίου 1% των ενηλίκων αυξήθηκε από 32,9% το 2000 σε 35,1% το 2021 στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τι γίνεται με την Κίνα;  Λοιπόν, ο συντελεστής Gini του πλούτου αυξήθηκε από 59,5 το 2000 σε 71,7 το 2016. Στη συνέχεια υποχώρησε στο 70,1 έως το 2021, κοντά στο επίπεδο που ήταν το 2010 και περίπου 20% χαμηλότερα από ό,τι στις ΗΠΑ. Η ανισότητα του πλούτου στην Ινδία ήταν πολύ υψηλότερη το 2000 και έκτοτε έχει αυξηθεί. Ο συντελεστής Gini αυξήθηκε από 74,6 το 2000 σε 82,3 στο τέλος του 2021. Το μερίδιο πλούτου του κορυφαίου 1% αυξήθηκε από 33,2% το 2000 σε 40,6% το 2021. Όπως και οι ΗΠΑ, η Ινδία είναι για τους πολύ πλούσιους.

Σε ορισμένες προηγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, η ανισότητα του πλούτου μειώθηκε την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αλλά στη συνέχεια αυξήθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την πανδημική ύφεση. Μέχρι το 2021, ο δείκτης Gini του πλούτου είχε αυξηθεί ελαφρώς πάνω από το επίπεδο του 2000, φθάνοντας στο 70,2 στη Γαλλία και στο 70,6 στη Βρετανία – περίπου στο ίδιο επίπεδο με αυτό της Κίνας.

Η έκθεση παρέχει μια συνολική εικόνα της ανισότητας του πλούτου μεταξύ των χωρών και των περιφερειών στον παγκόσμιο χάρτη του πλούτου. Αυτό δείχνει ότι τα έθνη με υψηλό πλούτο ανά ενήλικα (πάνω από 100.000 δολάρια ΗΠΑ) είναι συγκεντρωμένα στη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη, καθώς και μεταξύ των πλουσιότερων περιοχών της Ανατολικής Ασίας, του Ειρηνικού και της Μέσης Ανατολής, με μια πλειάδα φυλακίων στην Καραϊβική.

Η Κίνα και η Ρωσία είναι βασικά μέλη της ομάδας των χωρών “ενδιάμεσου πλούτου” με μέσο πλούτο μεταξύ 25.000 και 100.000 δολαρίων ΗΠΑ. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει επίσης πιο πρόσφατα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σημαντικές οικονομίες αναδυόμενων αγορών στη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή.

Ένα σκαλί πιο κάτω, στο εύρος του “οριακού πλούτου” των 5.000-25.000 δολαρίων ανά ενήλικα είναι μια ετερογενής ομάδα που καλύπτει πυκνοκατοικημένες χώρες όπως η Ινδία, η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Αμερικής και κορυφαίες χώρες της υποσαχάριας ζώνης, όπως η Νότια Αφρική. Οι ταχέως αναπτυσσόμενες ασιατικές χώρες όπως η Καμπότζη, το Λάος και το Βιετνάμ εμπίπτουν επίσης σε αυτή την κατηγορία.

Οι χώρες με μέσο πλούτο κάτω από 5.000 δολάρια ΗΠΑ αποτελούν την τελευταία ομάδα, στην οποία κυριαρχούν οι χώρες της κεντρικής Αφρικής.

Το ιμπεριαλιστικό μπλοκ είναι η Βόρεια Αμερική, η Ευρώπη και η Ιαπωνία με προσθήκες από την Αυστραλία. Ακριβώς όπως το ιμπεριαλιστικό μπλοκ κυριαρχεί στο εμπόριο, το ΑΕΠ, τη χρηματοδότηση και την τεχνολογία, έχει σχεδόν όλο τον προσωπικό πλούτο.

ΠΡΟΣΘΗΚΗ: Το 1% του συνόλου των ενηλίκων στον κόσμο κατέχει το 44,5% του συνολικού προσωπικού πλούτου, ενώ πάνω από το 52% έχουν μόνο το 1,2%

 

Η τελευταία μου ανάρτηση αφορούσε την έκθεση Παγκόσμιου Πλούτου (Global Wealth) που συντάσσεται κάθε χρόνο από την Credit Suisse και τους συνεργαζόμενους οικονομολόγους. Έδειχνε λοιπόν ότι το 2021, το 1,2% των ενηλίκων είχε το 47,8% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ το 53,2% είχε μόλις το 1,1%.

Ωστόσο, την ώρα που δημοσίευα την εν λόγω ανάρτηση, κυκλοφόρησε η έκθεση για τον παγκόσμιο πλούτο του 2023, υπό την επωνυμία της UBS, η οποία εξαγόρασε την Credit Suisse (αυτό είναι μια άλλη ιστορία). Τώρα τα στοιχεία δείχνουν ότι το 2022, η παγκόσμια ανισότητα του πλούτου μειώθηκε ξανά στο 1% των ενηλίκων (59 εκατ.) που κατέχουν το 44,5% του συνολικού προσωπικού πλούτου, εξακολουθώντας να είναι ελαφρώς υψηλότερη από ό,τι πριν από την πανδημία του 2019. Στο άλλο άκρο της πυραμίδας του πλούτου, το κατώτερο 52,5% του παγκόσμιου πληθυσμού (2,8 δισ.) είχε καθαρό πλούτο μόλις 1,2%, ελαφρώς καλύτερο από ό,τι το 2021.

Το 2022 καταγράφηκε η πρώτη μείωση του καθαρού παγκόσμιου πλούτου των νοικοκυριών από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Ένας λόγος ήταν η ανατίμηση του δολαρίου των ΗΠΑ έναντι άλλων νομισμάτων, μειώνοντας τον πλούτο σε δολάρια των χωρών που δεν έχουν δολάρια. Πράγματι, αν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες διατηρηθούν σταθερές στις τιμές του 2021, τότε ο συνολικός πλούτος αυξήθηκε κατά 3,4% και ο πλούτος ανά ενήλικα κατά 2,2% κατά τη διάρκεια του 2022.

The other reason was the relative decline in financial wealth during 2022 as stock and bond markets prices fell.  So the number of US dollar millionaires worldwide fell by 3.5 million during 2022 to total 59.4 million at year-end. The ultra-high net-worth (UHNW) group with wealth above USD 50 million had 22,490 fewer members than in 2021, with North America accounting for 81% of this decline.

Ο άλλος λόγος ήταν η σχετική μείωση του χρηματοοικονομικού πλούτου κατά τη διάρκεια του 2022, καθώς οι τιμές των μετοχών και των ομολόγων υποχώρησαν. Έτσι, ο αριθμός των εκατομμυριούχων σε αμερικανικά δολάρια παγκοσμίως μειώθηκε κατά 3,5 εκατομμύρια κατά τη διάρκεια του 2022 και ανήλθε σε 59,4 εκατομμύρια στο τέλος του έτους. Η ομάδα των εξαιρετικά πλούσιων (UHNW) με πλούτο άνω των 50 εκατομμυρίων αμερικανικών δολαρίων είχε 22.490 λιγότερα μέλη σε σχέση με το 2021, με τη Βόρεια Αμερική να αντιπροσωπεύει το 81% αυτής της μείωσης.

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες τάσεις που περιγράφονται στην ανάρτηση σχετικά με την έκθεση του 2022 παραμένουν. Η συντριπτική πλειονότητα των πλούσιων και πολύ πλούσιων ανθρώπων εξακολουθεί να ζει στον λεγόμενο “Παγκόσμιο Βορρά”. Αυτόν τον αιώνα, η άνοδος του πλούτου των νοικοκυριών στις αναδυόμενες αγορές, κυρίως στους μεγάλους πληθυσμούς της Κίνας και της Ινδίας, μείωσε τις διαφορές πλούτου μεταξύ των χωρών. Και αυτός ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας που διέπει τη συνολική ελαφρώς πτωτική τάση της παγκόσμιας ανισότητας.

Ο διάμεσος πλούτος ανά άτομο στην Κίνα το 2000 ήταν περίπου διπλάσιος από τον παγκόσμιο μέσο όρο- τώρα είναι υπερτριπλάσιος. Επιπλέον, είναι τώρα υψηλότερος από τον μέσο όρο ολόκληρης της Ευρώπης (δηλαδή της Δυτικής και της Ανατολικής Ευρώπης)!

Και αυτό το σημείο παραμένει: Εάν έχετε στην κατοχή σας ένα ακίνητο για να ζείτε σε αυτό και μετά την αφαίρεση οποιουδήποτε ενυπόθηκου χρέους, εξακολουθείτε να έχετε πάνω από 100.000 δολάρια σε κεφάλαιο και τυχόν αποταμιεύσεις, ανήκετε στο πλουσιότερο 10% όλων των ενηλίκων στον κόσμο.  Μπορεί να σας είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά είναι αλήθεια, επειδή οι περισσότεροι ενήλικες στον κόσμο δεν έχουν καθόλου πλούτο για να μιλήσουμε.

Και εκτός από την πρωτοφανή άνοδο της Κίνας, ο προσωπικός πλούτος και η ισχύς παραμένουν στο ιμπεριαλιστικό μπλοκ της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας με προσθήκες από την Αυστραλία. Ακριβώς όπως το ιμπεριαλιστικό μπλοκ κυριαρχεί στο εμπόριο, το ΑΕΠ, τα χρηματοοικονομικά και την τεχνολογία, έχει σχεδόν όλο τον προσωπικό πλούτο.