Γιατί η Ρωσία έχει τρελάνει τη Δύση
του Πέπε Εσκομπάρ (Pepe Escobar)
(μετ. Κ. Γεωργόπουλος)
Οι μελλοντικοί ιστορικοί μπορεί να το καταγράψουν ως την ημέρα που, ο συνήθως εγκρατείς, Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Sergey Lavrov, αποφάσισε ότι αρκετά είχε ανεχθεί:
«Είμαστε συνηθισμένοι στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να επιβάλει μονομερείς περιορισμούς, παράνομους περιορισμούς και προχωρούμε με την υπόθεση, σε αυτό το στάδιο, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας αναξιόπιστος εταίρος.»
Ο Josep Borrell, επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, σε επίσημη επίσκεψη του στη Μόσχα, αναγκάστηκε να το υποστεί.
Ο Lavrov, πάντα κύριος, πρόσθεσε: «Ελπίζω ότι η επιθεώρηση περί στρατηγικής που θα πραγματοποιηθεί σύντομα, θα επικεντρωθεί στα βασικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι αυτές οι συνομιλίες θα βοηθήσουν έτσι ώστε οι επαφές μας να γίνουν πιο εποικοδομητικές.»
Αναφέρθηκε στη σύνοδο κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον επόμενο μήνα, όπου θα συζητήσουν για τη Ρωσία. Ο Lavrov δεν έχει ψευδαισθήσεις ότι οι «αναξιόπιστοι εταίροι» πρόκειται να συμπεριφερθούν ως ενήλικες.
Ωστόσο, μπορούμε να βρούμε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον στις εισαγωγικές παρατηρήσεις του Lavrov κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον Borrell: «Το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όλοι είναι η έλλειψη ομαλότητας στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης – των δύο μεγαλύτερων παικτών στον χώρο της Ευρασίας. Είναι μια μη-υγιής κατάσταση, που δεν ωφελεί κανέναν.»
Οι δύο μεγαλύτεροι παίκτες στον χώρο της Ευρασίας. Σημειώστε το γιατί θα επιστρέψουμε σε αυτό σε λίγο.
Ως έχει, η ΕΕ φαίνεται να είναι εθισμένη στην πολιτική επιδείνωσης της «μη-υγιούς κατάστασης». Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen τα έκανε μαντάρα σχετικά με την έγκαιρη απόκτηση εμβολίων από τις Βρυξέλλες και, ουσιαστικά, ο λόγος που έστειλε τον Borrell στη Μόσχα, ήταν για να ζητήσει δικαιώματα αδειοδότησης για τις ευρωπαϊκές εταιρείες έτσι ώστε να μπορούν να παράγουν το εμβόλιο Sputnik V – το οποίο σύντομα θα εγκριθεί από την ΕΕ.
Ωστόσο, οι Ευρωκράτες εμμένουν στην αντι-ρωσική υστερία, υποστηρίζοντας το νατοϊκό απόκτημα – και καταδικασμένο ως απατεώνα- Navalny – τον Ρώσο Guaido.
Εν τω μεταξύ, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, υπό την κάλυψη της «στρατηγικής αποτροπής», ο επικεφαλής του STRATCOM των ΗΠΑ, Ναύαρχος Charles Richard, δήλωσε ότι «υπάρχει πραγματική πιθανότητα μια περιφερειακή κρίση με τη Ρωσία ή την Κίνα να κλιμακωθεί γρήγορα σε σύγκρουση που αφορά πυρηνικά όπλα, σε περίπτωση που θεωρήσουν ότι μια ήττα με χρήση συμβατικών όπλων θα απειλούσε το ίδιο τους το καθεστώς».
Έτσι, η ευθύνη για τον επόμενο – και τον τελικό – πόλεμο αποδίδεται ήδη στην «αποσταθεροποιητική» συμπεριφορά της Ρωσίας και της Κίνας. Υποτίθεται ότι μόλις αρχίσουν να «χάνουν», θα το γυρίσουν σε μια ανεύθυνη χρήση των πυρηνικών τους όπλων. Το Πεντάγωνο δεν θα είναι παρά ένα θύμα. εξάλλου, όπως ισχυρίζεται ο κ. STRATCOM, «δεν είμαστε κολλημένοι στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου».
Οι ενορχηστρωτές στο STRATCOM ίσως να ωφελούνταν εάν λάμβαναν υπόψη τις απόψεις του στρατιωτικού αναλυτή Andrei Martyanov, ο οποίος εδώ και χρόνια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αναλύοντας το πώς τα υπερηχητικά – και όχι τα πυρηνικά όπλα – άλλαξαν τη φύση του πολέμου.
Μετά από μια λεπτομερή τεχνική συζήτηση, ο Martyanov δείχνει πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή τη στιγμή, δεν έχουν ευνοϊκές επιλογές. Καμία. Η λιγότερο κακή επιλογή, ωστόσο, είναι να μιλήσουν με τους Ρώσους, όχι υπό το πρίσμα ανεφάρμοστων απόψεων όπως το να τους πείσουν να εγκαταλείψουν την Κίνα. Οι ΗΠΑ δεν έχουν τίποτα, μηδέν, να προσφέρουν στη Ρωσία για να το πράξει αυτό. Αυτό που πρέπει Ρωσία και Αμερική να πράξουν είναι το να εγκαταλείψουν τις βλέψεις περί ηγεμόνευσης της μιας πάνω στην άλλη κι έπειτα να προσκαλέσουν την Κίνα ως ισότιμο παράγοντα να καθίσει μαζί τους στο ίδιο τραπέζι για το πως να διαχειριστούν τον κόσμο. Αυτή είναι η μόνη ευκαιρία για τις ΗΠΑ για να παραμείνουν σχετικές στη νέα τάξη πραγμάτων.»
Το αποτύπωμα της Χρυσής Ορδής (Golden Horde)
Όσο οι πιθανότητες για την ΕΕ να ασχοληθεί με τη «μη-υγιή κατάσταση» με τη Ρωσία παραμένουν αμελητέες, τόσο η πρόταση του Martyanov δεν πρόκειται να ληφθεί υπόψη από το βαθύ κράτος των ΗΠΑ.
Το μέλλον παρουσιάζεται αναπόφευκτο: διαρκείς κυρώσεις, διαρκής επέκταση του ΝΑΤΟ στα σύνορα με τη Ρωσία, δημιουργία ενός κύκλου εχθρικών κρατών γύρω από τη Ρωσία, διαρκής παρέμβαση των ΗΠΑ στις εσωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας συνεπικουρούμενη από ένα πλήθος πεμπτοφαλαγγιτών. Ένας διαρκής και πλήρης πόλεμος πληροφοριών.
Ο Lavrov καθιστά ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι η Μόσχα δεν περιμένει τίποτα άλλο. Ωστόσο, τα πραγματικά γεγονότα θα συνεχίσουν να συσσωρεύονται.
Το Nordstream 2 θα ολοκληρωθεί – κυρώσεις ή χωρίς κυρώσεις – και θα παρέχει το πολύ απαραίτητο φυσικό αέριο στη Γερμανία και την ΕΕ. Ο καταδικασμένος απατεώνας Navalny – το 1% της πραγματικής «δημοτικότητας» στη Ρωσία – θα παραμείνει στη φυλακή. Οι πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ θα λάβουν το Sputnik V. Η στρατηγική εταιρική σχέση Ρωσίας-Κίνας θα συνεχίσει να σταθεροποιείται.
Για να καταλάβουμε πώς φτάσαμε σε αυτό το ανίερο ρωσοφοβικό χάος, ένας βασικός οδικός χάρτης παρέχεται από τον Ρωσικό Συντηρητισμό, μια συναρπαστική, νέα μελέτη πολιτικής φιλοσοφίας από τον Glenn Diesen, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νοτιοανατολικής Νορβηγίας, λέκτορα στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών της Μόσχας και έναν από τους διακεκριμένους συνομιλητές μου στη Μόσχα.
Ο Diesen αρχίζει εστιάζοντας στα βασικά: γεωγραφία, τοπογραφία και ιστορία. Η Ρωσία είναι μια τεράστια χερσαία δύναμη χωρίς επαρκή πρόσβαση σε θάλασσα. Η γεωγραφία, υποστηρίζει, θέτει τα θεμέλια των «συντηρητικών πολιτικών που ορίζονται από την απολυταρχία, μια διφορούμενη και περίπλοκη έννοια του εθνικισμού, και τον διαρκή ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας» – κάτι που υπονοεί αντίσταση στην «ριζοσπαστική κοσμικότητα».
Είναι πάντα σημαντικό να θυμόμαστε ότι η Ρωσία δεν έχει φυσικά αμυντικά σύνορα· την έχουν εισβάλει ή καταλάβει Σουηδοί, Πολωνοί, Λιθουανοί, η Μογγολική Χρυσή Ορδή, Τάταροι της Κριμαίας και ο Ναπολέων. Για να μην αναφέρουμε την εξαιρετικά αιματηρή εισβολή των Ναζί.
Η περίπλοκη, μοναδική ιστορική σύνθεση της Ρωσίας παρουσίαζε πάντα σοβαρά προβλήματα. Ναι, υπήρχε στενή σχέση με τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Αλλά αν η Ρωσία ποτέ «διεκδικούσε την μεταβίβαση της αυτοκρατορικής εξουσίας από την Κωνσταντινούπολη, θα ήταν υποχρεωμένη να την κατακτήσει». Και το να ισχυριστεί ότι αποτελεί τον διάδοχο και κληρονόμο της Χρυσής Ορδής θα υποβιβάσει τη Ρωσία στο καθεστώς μιας ασιατικής δύναμης μόνο.
Στη ρωσική πορεία προς τον εκσυγχρονισμό, η Μογγολική εισβολή προκάλεσε όχι μόνο ένα γεωγραφικό σχίσμα, αλλά άφησε το αποτύπωμά της στην πολιτική: «Η αυταρχικότητα έγινε αναγκαιότητα μετά την κληρονομιά της Μογγολίας και την καθιέρωση της Ρωσίας ως αυτοκρατορίας της Ευρασίας σε μια τεράστια και φτωχά συνδεδεμένη γεωγραφική επικράτεια».
«Μια κολοσσιαία Ανατολική Δύση»
Το νόημα της Ρωσίας είναι ότι η Ανατολή συναντά τη Δύση. Ο Diesen μας υπενθυμίζει πώς ο Nikolai Berdyaev, ένας από τους κορυφαίους συντηρητικούς του 20ού αιώνα, το επεσήμανε από το 1947: «Η ασυνέπεια και η πολυπλοκότητα της ρωσικής ψυχής μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι στη Ρωσία δύο ροές παγκόσμιας ιστορίας – Ανατολή και Δύση – χτυπούν και επηρεάζουν η μια την άλλη (…) Η Ρωσία είναι ένα πλήρες τμήμα του κόσμου – μια κολοσσιαία Ανατολική Δύση.»
«Ο υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος, που χτίστηκε για να σταθεροποιήσει την εσωτερική συνοχή της ρωσικής αυτοκρατορίας και για να εξουσιάσει την Ασία, ήταν ένας παράγοντας που οδήγησε στην αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού: Με την ανάπτυξη των Ρωσικών αγροτικών οικισμών προς τα ανατολικά, η Ρωσία ξεκίνησε σταδιακά να υποκαθιστά τους αρχαίους διαύλους που κατά το παρελθόν έλεγχαν και συνέδεαν την Ευρασία.»
Είναι συναρπαστικό να βλέπουμε πώς η εξέλιξη των οικονομικών της Ρωσίας κατέληξε στη θεωρία του Mackinder Heartland – σύμφωνα με την οποία ο έλεγχος του κόσμου απαιτούσε τον έλεγχο της Ευρασιατικής υπερ-ηπείρου. Αυτό που τρόμαζε τον Mackinder είναι ότι οι ρωσικοί σιδηρόδρομοι, οι οποίοι συνέδεαν την Ευρασία, θα μπορούσαν να υπονομεύσουν ολόκληρη τη δομή ισχύος της Βρετανίας ως ναυτική αυτοκρατορία.
Ο Diesen δείχνει επίσης πώς ο Ευρασιατισμός – που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1920 μεταξύ μεταναστών ως απάντηση στο 1917 – ήταν στην πραγματικότητα μια εξέλιξη του ρωσικού συντηρητισμού.
Ο Ευρασιατισμός, για διάφορους λόγους, δεν έγινε ποτέ ένα ενοποιημένο πολιτικό κίνημα. Ο πυρήνας του Ευρασιατισμού είναι η αντίληψη ότι η Ρωσία δεν ήταν ένα απλό κράτος της Ανατολικής Ευρώπης. Μετά τη Μογγολική εισβολή του 13ου αιώνα και την κατάκτηση των Τατάρων τον 16ο αιώνα, η ιστορία και γεωγραφία της Ρωσίας δεν μπορούσαν να είναι μόνο ευρωπαϊκές. Το μέλλον θα απαιτούσε μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση – και σύνδεση με την Ασία.
Ο Ντοστογιέφσκι το είχε αποτυπώσει εξαιρετικά από το 1881:
«Οι Ρώσοι είναι τόσο Ασιάτες όσο και Ευρωπαίοι. Το λάθος της πολιτικής μας τους τελευταίους δύο αιώνες ήταν να κάνουμε τους Ευρωπαίους να πιστεύουν ότι είμαστε αληθινοί Ευρωπαίοι. Έχουμε υπηρετήσει την Ευρώπη πολύ καλά, έχουμε αναλάβει πολύ μεγάλο ρόλο στις εσωτερικές διαμάχες της (…) Έχουμε υποκύψει σαν σκλάβοι ενώπιον των Ευρωπαίων και έχουμε κερδίσει μόνο το μίσος και την περιφρόνηση τους. Είναι καιρός να απομακρυνθούμε από την αχάριστη Ευρώπη. Το μέλλον μας είναι στην Ασία.»
Ο Lev Gumilev ήταν αναμφισβήτητα ο σούπερ σταρ μεταξύ μιας νέας γενιάς Ευρασιατών. Υποστήριξε ότι η Ρωσία είχε θεμελιωθεί επάνω σε ένα φυσικό συνασπισμό μεταξύ Σλάβων, Μογγόλων και Τούρκων. Το Ancient Rus και η Μεγάλη Στέπα, που δημοσιεύθηκαν το 1989, είχαν τεράστιο αντίκτυπο στη Ρωσία μετά την πτώση της ΕΣΣΔ – καθώς έμαθα από πρώτο χέρι από τους Ρώσους οικοδεσπότες μου όταν έφτασα στη Μόσχα μέσω του υπερσιβηρικού το χειμώνα του 1992.
Όπως το διατυπώνει ο Diesen, ο Gumilev προσέφερε ένα είδος τρίτου δρόμου, πέρα από τον ευρωπαϊκό εθνικισμό και τον ουτοπικό διεθνισμό. Ένα Πανεπιστήμιο Lev Gumilev έχει ιδρυθεί στο Καζακστάν. Ο Πούτιν αναφέρθηκε στον Gumilev ως «ο μεγάλος Ευρασιάτης της εποχής μας».
Ο Diesen μας υπενθυμίζει ότι ακόμη και ο George Kennan, το 1994, αναγνώρισε τον συντηρητικό αγώνα για «αυτήν την τραγικά τραυματισμένη και πνευματικά μειωμένη χώρα». Ο Πούτιν, το 2005, ήταν πολύ πιο έντονος. Τόνισε, «η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα. Και για το ρωσικό λαό, ήταν ένα πραγματικό δράμα (…) Τα παλιά ιδανικά καταστράφηκαν. Πολλά ιδρύματα διαλύθηκαν ή απλά μεταρρυθμίστηκαν βιαστικά… Με απεριόριστο έλεγχο στις ροές πληροφοριών, ομάδες ολιγαρχών εξυπηρετούσαν αποκλειστικά τα εταιρικά τους συμφέροντα. Η μαζική φτώχεια άρχισε να γίνεται αποδεκτή ως ο κανόνας. Όλα αυτά εξελίχθηκαν με φόντο την πιο σοβαρή οικονομική ύφεση, ασταθή οικονομία και παράλυση της κοινωνίας.»
Εφαρμογή της «κυρίαρχης δημοκρατίας»
Και έτσι φτάνουμε στο κρίσιμο ευρωπαϊκό ζήτημα.
Στη δεκαετία του 1990, με επικεφαλής τους Ατλαντιστές, η Ρωσική εξωτερική πολιτική επικεντρώθηκε στην Ευρύτερη Ευρώπη (Greater Europe), μια ιδέα που βασίζεται στο Κοινό Ευρωπαϊκό Σπίτι του Γκορμπατσόφ.
Και όμως, στην ουσία, η Ευρώπη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο κατέληξε να διαμορφωθεί ως απλή επέκταση του ΝΑΤΟ, καθώς και να γεννήσει και να συμβάλει στην επέκταση της ΕΕ. Όλα τα είδη των φιλελεύθερων στρεβλώσεων χρησιμοποιήθηκαν για να συμπεριλάβουν όλη την Ευρώπη σε αυτό το εγχείρημα, αποκλείοντας τη Ρωσία.
Ο Diesen συνοψίζει ολόκληρη τη διαδικασία σε μία πρόταση: «Η νέα φιλελεύθερη Ευρώπη αντιπροσώπευε μια βρετανική-αμερικανική συνέχεια όσον αφορά την κυριαρχία των θαλάσσιων δυνάμεων καθώς και τον στόχο του Mackinder να οργανώσει τη γερμανο-ρωσική σχέση σε μορφή μηδενικού αθροίσματος έτσι ώστε να αποτραπεί η οποιαδήποτε ευθυγράμμιση συμφερόντων.»
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πούτιν, στη συνέχεια, έπρεπε να ανεγερθεί ως το Ανώτατο Σκιάχτρο, ή «ο νέος Χίτλερ». Ο Πούτιν απέρριψε μονομιάς τον ρόλο της Ρωσίας ως απλό μαθητευόμενο στον δυτικό πολιτισμό και την επακόλουθη νεοφιλελεύθερη ηγεμονία της.
Ωστόσο, παρέμεινε αρκετά συμβιβαστικός. Το 2005, ο Πούτιν τόνισε, «πάνω απ ‘όλα, η Ρωσία ήταν, είναι και θα είναι, φυσικά, μια μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη». Αυτό που ήθελε ήταν να αποσυνδέσει τον φιλελευθερισμό από την πολιτική εξουσίας – απορρίπτοντας τα θεμελιώδη στοιχεία της φιλελεύθερης ηγεμονίας.
Ο Πούτιν έλεγε ότι δεν υπάρχει ένα μοναδικό δημοκρατικό μοντέλο. Αυτό τελικά διατυπώθηκε ως «κυρίαρχη δημοκρατία». Η δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς κυριαρχία, επομένως απορρίπτεται η όποια δυτική «επίβλεψη» για να την κάνει να λειτουργήσει.
Ο Diesen παρατηρεί ότι εάν η ΕΣΣΔ ήταν ένας «ριζοσπαστικός, αριστερός Ευρασιατισμός, ορισμένα από τα Ευρασιατικά της χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να μεταφερθούν στον συντηρητικό Ευρασιατισμό». Ο Diesen σημειώνει πως ο Sergey Karaganov, που μερικές φορές αναφέρεται ως ο «Ρώσος Κίσινγκερ», έδειξε «ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν κεντρική για την αποαποικιοποίηση και συνέβαλε στην άνοδο της Ασίας στερώντας από τη Δύση την όποια δυνατότητα να επιβάλλει τη θέλησή της στον κόσμο μέσω της στρατιωτικής δύναμης, κάτι το οποίο έκανε από τον16ο αιώνα έως και τη δεκαετία του 1940».
Αυτό αναγνωρίζεται σε μεγάλο βαθμό από τεράστια τμήματα του Παγκόσμιου Νότου – από τη Λατινική Αμερική και την Αφρική έως τη Νοτιοανατολική Ασία.
Η δυτική χερσόνησος της Ευρασίας
Έτσι, με το πέρας του Ψυχρού Πολέμου και την αποτυχία της Ευρύτερης Ευρώπης (Greater Europe), η στροφή της Μόσχας προς την Ασία για την οικοδόμηση της Ευρύτερης Ευρασίας δεν μπορούσε παρά να έχει έναν αέρα ιστορικού αναπόφευκτου.
Η λογική είναι άψογη. Οι δύο γεωοικονομικοί κόμβοι της Ευρασίας είναι η Ευρώπη και η Ανατολική Ασία. Η Μόσχα θέλει να τους συνδέσει οικονομικά σε μια υπερ-ήπειρο: εκεί όπου η Ευρύτερη Ευρασία (Greater Eurasia) εντάσσεται στην πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου (Belt and Road Initiative – BRI) της Κίνας. Εδώ υπάρχει και μια επιπλέον ρωσική διάσταση, όπως σημειώνει ο Diesen: «η μετάβαση μακριά από τη συνηθισμένη περιφέρεια αυτών των κέντρων εξουσίας και προς το κέντρο ενός νέου περιφερειακού κατασκευάσματος».
Από μια συντηρητική προοπτική, τονίζει ο Diesen, «η πολιτική οικονομία της Ευρύτερης Ευρασίας επιτρέπει στη Ρωσία να ξεπεράσει την ιστορική της εμμονή με τη Δύση και να δημιουργήσει μια οργανική ρωσική πορεία προς τον εκσυγχρονισμό».
Αυτό συνεπάγεται την ανάπτυξη στρατηγικών βιομηχανιών, διαδρόμους σύνδεσης, χρηματοοικονομικά μέσα, έργα υποδομής για τη σύνδεση της Ευρωπαϊκής Ρωσίας με τη Σιβηρία και τη Ρωσία του Ειρηνικού. Όλα αυτά κάτω από μια νέα αντίληψη-ομπρέλα: μια βιομηχανική, συντηρητική, πολιτική οικονομία.
Η στρατηγική εταιρική σχέση Ρωσίας-Κίνας τυγχάνει να είναι ενεργή και στους τρεις αυτούς γεωοικονομικούς τομείς: στρατηγικές βιομηχανίες, τεχνολογικές πλατφόρμες, διαδρόμους σύνδεσης και χρηματοοικονομικά μέσα.
Αυτό ωθεί τη συζήτηση, για άλλη μια φορά, στην υπέρτατη κατηγορηματική επιταγή: την αντιπαράθεση μεταξύ του Heartland και της ναυτικής δύναμης (ΗΠΑ).
Οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της Ευρασίας, ιστορικά, ήταν οι Σκύθες, οι Ούννοι και οι Μογγόλοι. Ο βασικός λόγος για τον κατακερματισμό και την παρακμή τους είναι ότι δεν μπόρεσαν να φτάσουν – και να ελέγξουν – τα θαλάσσια σύνορα της Ευρασίας.
Η τέταρτη μεγάλη Ευρασιατική δύναμη ήταν η Ρωσική αυτοκρατορία – και ο διάδοχός της, η ΕΣΣΔ. Ένας βασικός λόγος για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ ήταν ότι, όταν επικράτησε, δεν μπόρεσε να φτάσει – και να ελέγξει – τα θαλάσσια σύνορα της Ευρασίας.
Οι ΗΠΑ το εμπόδισαν εφαρμόζοντας ένα σύνθετο Mackinder, Mahan και Spykman σχέδιο. Αυτή η στρατηγική των ΗΠΑ έγινε γνωστή ως ο μηχανισμός περιορισμού Spykman-Kennan (Spykman-Kennan containment mechanism) – όλες αυτές δηλαδή οι «προωθητικές επεκτάσεις» στη θαλάσσια περιφέρεια της Ευρασίας, στη Δυτική Ευρώπη, την Ανατολική Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Είναι πλέον γνωστό το ότι η υπεράκτια στρατηγική των ΗΠΑ συνολικά – καθώς και ο πρωταρχικός λόγος για τις ΗΠΑ να εισέλθουν τόσο στον Α ‘Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – ήταν η αποτροπή της εμφάνισης ενός ευρασιατικού ηγεμόνα.
Όσο για τις ΗΠΑ ως ηγεμόνα, αυτό εννοιολογήθηκε – με την απαιτούμενη αυτοκρατορική αλαζονεία – από τον Δρ Zbig «Μεγάλη Σκακιέρα» Brzezinski το 1997: «Για να αποφευχθεί η συνενόηση και να διατηρηθεί η ανάγκη για ασφάλεια μεταξύ/απο των/τους υποτελών/-εις, για να παραμείνουν οι υποτελείς εύκαμπτοι και προστατευμένοι, και για να αποτραπούν οι βάρβαροι από το να συνασπιστούν». Το παλιό καλό Διαίρει και Βασίλευε εφαρμοσμένο μέσω της συστημικής επικράτησης.
Είναι αυτό ακριβώς το σύστημα που τώρα έχει αρχίσει να καταρρέει προκαλώντας στους συνήθεις υπόπτους ένα αίσθημα απόγνωσης. Ο Diesen σημειώνει πώς, «στο παρελθόν, η ώθηση της Ρωσίας προς την Ασία, την υποβίβαζε στην οικονομική αφάνεια και εκμηδένιζε το στάτους της ως ευρωπαϊκή δύναμη». Τώρα όμως, με το κέντρο της γεωοικονομικής βαρύτητας να μετατοπίζεται προς την Κίνα και την Ανατολική Ασία, οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν εκ βάθρων.
Η εικοσιτετράωρη αμερικανική δαιμονοποίηση των Ρωσία-Κίνα, σε συνδυασμό με τη νοοτροπία της «μη-υγιούς κατάστασης» εκ μέρους των Ευρωπαίων ακολούθων τους, το μόνο που καταφέρνει είναι να σπρώχνει τη Ρωσία ακόμα πιο κοντά στην Κίνα ακριβώς τη στιγμή όπου η παγκόσμια κυριαρχία της Δύσης πλησιάζει στο τέλος της.
Ο Diesen, ίσως πολύ διπλωματικά, αναμένει ότι «οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης θα αλλάξουν τελικά με την άνοδο της Ευρασίας. Η εχθρική στρατηγική της Δύσης προς τη Ρωσία βασίζεται στην πεποίθηση ότι η Ρωσία δεν έχει να απευθυνθεί πουθενά αλλού, επομένως είναι αναγκασμένη να αποδεχτεί οτιδήποτε της προσφέρει η Δύση στα πλαίσια μιας «εταιρικής σχέσης». Η άνοδος της Ανατολής αλλάζει ριζικά τη σχέση της Μόσχας με τη Δύση, επιτρέποντας στη Ρωσία να διαφοροποιήσει τις συνεργασίες της».
Ενδέχεται να πλησιάζουμε γρήγορα στη στιγμή όπου η Ρωσία της Μεγάλης Ευρασίας θα παρουσιάσει στη Γερμανία μια take it or leave it θέση. Είτε χτίζουμε τη Heartland μαζί, είτε θα τη χτίσουμε με την Κίνα – και θα είστε απλά ένας ιστορικός παρατηρητής. Φυσικά υπάρχει πάντα η πάρα πολύ απόμακρη εκδοχή ενός άξονα Βερολίνου-Μόσχας-Πεκίνου. Έχουν συμβεί και πιο παράξενα πράγματα στο παρελθόν.
Εν τω μεταξύ, ο Diesen είναι πεπεισμένος ότι «οι από ξηράς δυνάμεις της Ευρασίας θα εντάξουν τελικά την Ευρώπη και άλλα κράτη στην εσωτερική περιφέρεια της Ευρασίας. Η πολιτική αφοσίωση θα αποκτήσει νέο πόλο έλξης καθώς τα οικονομικά συμφέροντα στρέφονται προς την Ανατολή και η Ευρώπη γίνεται σταδιακά η δυτική χερσόνησος της Ευρύτερης Ευρασίας».
Κάτι το οποίο θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι υπεύθυνοι για την ύπαρξη μιας μη-υγιούς σχέσης με τη Ρωσία.
*Πήραμε τη φωτογραφία από το fortunegreece.com