Σοβιετική Ένωση: για ένα άθλιο κείμενο

του Βασίλη Λιόση

Τα τριάντα χρόνια από την πτώση του υπαρκτού αποτέλεσαν αφορμή για σειρά άρθρων και αφιερωμάτων. Ασφαλώς δεν περίμενε κάποιος να ακούσει δοξολογίες. Άλλωστε δεν θα ήταν σωστό να υπάρχουν τέτοιες. Ήταν απόλυτα προβλέψιμο ότι θα γραφτούν οχετοί, συχνά με σελοφάν περιτύλιγμα δώρου. Μία τέτοια περίπτωση υπήρξε το άρθρο ενός Leonid Berschidsky.

Ο εν λόγω κύριος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σοβιετική Ένωση αλλά τώρα ζει με την οικογένειά του στο Βερολίνο. Ο τίτλος του άρθρου του μπορεί και να ξεγελάσει: «Τριάντα χρόνια μετά, η Σοβιετική Ένωση είναι ζωντανή». Θα μπορούσε να συμπεράνει κάποιος ότι θα ήθελε να αναδείξει τη νοσταλγία των πολιτών της σημερινής Ρωσίας και να αναπολήσει τις χαμένες κατακτήσεις.

Η συνέχεια, όμως, του άρθρου είναι αποκαλυπτική. Εκφράζει όλη του την αηδία για τον σοσιαλισμό με εκφράσεις όπως:

«Ωστόσο η ΕΣΣΔ δεν είναι στην πραγματικότητα παρελθόν. Είναι ένα άταφο πτώμα, όπως η σορός του ιδρυτή της, Βλαντιμίρ Λένιν, η οποία εξακολουθεί να εκτίθεται από τις 10 π.μ. έως τη 1 μ.μ. κάθε ημέρα σε ένα γρανιτένιο μαυσωλείο στην Κόκκινη Πλατεία. Η δυσωδία του πτώματος αυτού εξακολουθεί να φθάνει σε πολλές γωνιές του κόσμου, όχι μόνο στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, του νομικού και – αν και ο Πούτιν θα το αρνιόταν – πνευματικού διαδόχου της θανούσης».

Στο κείμενο περιγράφεται το πόσο άσχημα ήταν τα σπίτια που ζούσαν οι σοβιετικοί πολίτες. Δεν έχουμε ιδία εμπειρία αλλά αναρωτιόμαστε αν αυτός που εκφράζει την απέχθειά του για τις σοβιετικές κατοικίες γνώριζε πως πριν την επανάσταση ένα μεγάλο τμήμα των Ρώσων στις πόλεις ζούσαν σε παραπήγματα χωρίς φυσικά παροχή νερού και με το κρύο να μετατρέπει τα παραπήγματα αυτά σε κατάψυξη. Αναρωτιόμαστε αν του περνάει από το μυαλό ότι τα ενοίκια είχαν μείνει σταθερά για 70 χρόνια και αν ο σοβιετικός πολίτης δεν είχε κανένα απολύτως άγχος για το αν θα βρει στέγη. Αναρωτιόμαστε αν όλα αυτά τα βάζει σε αντιπαράθεση με τα εκατομμύρια αστέγων στον σύγχρονο καπιταλισμό και με το γεγονός ότι τα ενοίκια έχουν φτάσει στα ύψη με εργαζόμενους να δίνουν τον μισό μισθό τους για αυτά.

Περιγράφονται ακόμη οι προπαγανδιστικές ταινίες που προβάλλονταν σε αδιάκοπες επαναλήψεις και αναρωτιόμαστε αν έχει την ίδια άποψη για όλες τις ταινίες του Χόλυγουντ όπου καθαγιάζονται οι σφαγές στο Βιετνάμ, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, όπου πάντα υπάρχει ένας σούπερ ήρωας που σώζει τον κοσμάκη που από μόνος του είναι ανίκανος να σωθεί, όπου διαπράττονται δολοφονίες ανά είκοσι δευτερόλεπτα, όπου ο σεξισμός είναι μία συνήθεια. Αναρωτιόμαστε ακόμη αν προβληματίζεται για τα χιλιάδες σκουπίδια τύπου survivor και big brother που προάγουν την ανθρωποφαγία και τη βλακεία σε ένα εκρηκτικό μίγμα.

Ο Berschidsky απορεί για το ότι και σήμερα υπάρχουν τόσο πολλοί Ρώσοι που αναπολούν τη σοβιετική εποχή (το 75%). Δεν ξέρουμε αν πρόκειται για ειλικρινή απορία, αλλά απορούμε που απορεί, την ώρα που μετά το 1991, ο μέσος όρος ζωής στη Ρωσία έχει μειωθεί, την ώρα που όλες οι κατακτήσεις που αφορούσαν την υγεία, την παιδεία, την κοινωνική ασφάλιση και την εργασία έχουν χαθεί.

Εκφράζει, επίσης, την έκπληξη του για το ότι οι αριστερές ιδέες βρίσκονται σε μία διαδικασία αναζωπύρωσης. Ας δούμε πώς εκφράζει αυτή του την έκπληξη:

«Η Σοβιετική Ένωση ζει – και το διαπιστώνω με έκπληξη – με την αναζωπύρωση των αριστερών ιδεών, τη δημοφιλία των σχεδίων διόρθωσης της αδικίας από πάνω προς τα κάτω, τα κράτη-νταντάδες τα οποία διανέμουν χρήματα, τις εκστρατείες δυσφήμησης στα κοινωνικά δίκτυα που έχουν σχεδιαστεί για να κλείσουν το στόμα των ανθρώπων και να τους εξαναγκάσουν σε μια τρομακτική συμμόρφωση».

»Το παρακολουθώ με όχι μικρό τρόμο, συμπεριλαμβανομένου του Βερολίνου στο οποίο ζω, μιας πόλης που θα πίστευε κανείς ότι θα ήταν για πάντα εμβολιασμένη ενάντια στον αριστερισμό λόγω της ουλής που την διατρέχει κατά μήκος του πρώην Τείχους. Σκεφτείτε το ξανά: ο κυβερνητικός συνασπισμός της πόλης, ο οποίος επέβαλε ανώτατο όριο στα ενοίκια και έδωσε στους κρατικούς αξιωματούχους την εξουσία να ορίζουν το ύψος τους ακυρώθηκε από τα δικαστήρια – μόλις όμως επέζησε στις εκλογές και είναι πιθανό να δοκιμαστεί ξανά».

Πέρα από το ότι οι παραπάνω διαπιστώσεις αναδεικνύουν τόσο πολιτική σύγχυση όσο και ιδεολογικό φανατισμό, ο Berschidsky δεν μπορεί ή δεν θέλει να αντιληφθεί πως οι αντιδράσεις των υποτελών δεν κρύβουν από πίσω τους κάποιους καταχθόνιους υποκινητές που θέλουν να επιβάλλουν ξανά τον κομμουνισμό, αλλά υπαρκτά προβλήματα που βασανίζουν καθημερινά τον κόσμο: φτώχια, χαμηλοί μισθοί, ανεργία, ακρίβεια, συρρίκνωση δημοκρατίας, νεοπαοικιοκρατικές πολιτικές, πόλεμοι, μετανάστευση, μόλυνση του περιβάλλοντος είναι οι πραγματικοί υποκινητές. Η ιδεολογική του πώρωση έγκειται στο ότι δεν επιθυμεί ούτε καν ανώτατο όριο στα ενοίκια! Αυτό, μάλλον, δεν χρήζει περεταίρω σχολίων.

Και ο Berschidsky τελειώνει το κείμενό του με την εξής εξυπνάδα:

«Όσο περισσότερο η βιωμένη εμπειρία της ΕΣΣΔ εξαφανίζεται και ξεχνιέται, τόσο πιο πιθανό είναι η ιστορία να επαναληφθεί, σε μια αναπόφευκτη αναπαράσταση της “Φάρμας των Ζώων”. Όταν συμβεί αυτό, ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ μπορεί να σηκωθεί από το αλεξίσφαιρο γυάλινο φέρετρο του και να περπατήσει ξανά, ως ένα ιδιαίτερα καλά διατηρημένο ζόμπι το οποίο φέρει έναν ιό που δεν έχει ακόμη πεθάνει».

Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε αυτόν τον κύριο πως κανένα σκήνωμα δεν πρόκειται να βγει από το φέρετρό του. Αν θέλει μπορεί να πιστεύει αυτός σε ανάσταση νεκρών ή να παρακολουθεί τις ταινίες με ζόμπι, λυκάνθρωπους και βρικόλακες. Μπορούμε, όμως, να τον διαβεβαιώσουμε ότι ολοζώντανοι άνθρωποι με σάρκα και οστά, θα βγαίνουν στους δρόμους διεκδικώντας έναν καλύτερο κόσμο. Και θα έρθει και κάποια στιγμή που θα τον αλλάξουν ριζικά. Μέχρι τότε μπορεί ο Berschidsky να πληρώνει το ακριβό του ενοίκιο.