της Τριανταφυλλιάς Κωστοπούλου
Μικρή εισαγωγή στο μεταφρασμένο άρθρο του Γερμανού ιστορικού Καρλ-Χάιντς Ροτ “Η διπλή ηθική της γερμανικής πολιτικής μνήμης” που ακολουθεί.
Η γονυκλισία του καγκελάριου Βίλλυ Μπραντ στις 7 Δεκεμβρίου 1970 στο Μνημείο της Εξέγερσης του Γκέτο της Βαρσοβίας (1943) ήταν συγκλονιστική και έκανε το γύρο του κόσμου. Η μελέτη των αρχείων του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών από τους Καρλ-Χάιντς Ροτ και Χάρτμουτ Ρίμπνερ για το βιβλίο τους «Η οφειλή των επανορθώσεων. Υποθήκες της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα και την Ευρώπη» (2018), έφερε στη δημοσιότητα στοιχεία που θολώνουν την εικόνα αυτής της ταπεινής, συμβολικής χειρονομίας του Μπραντ.
Πριν από το ταξίδι του πολιτικού του SPD στην Πολωνία, εμπειρογνώμονες του γερμανικού ΥΠΕΞ συνέταξαν μια έκθεση σχετικά με το θέμα της αποζημίωσης θυμάτων της γερμανικής ναζιστικής κατοχής στην Πολωνία. Κατέθεσαν πέντε προτάσεις που κυμαίνονταν από μια γενναιόδωρη αποζημίωση μέχρι την πλήρη απόρριψη αυτών της “μηδενικής λύσης”. Σε μυστική συνεδρίαση υπό την προεδρία του Μπραντ αποφασίστηκε τελικά η “μηδενική λύση”. Καμία αποζημίωση για τα θύματα της ναζιστικής τρομοκρατίας στην Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των επιζώντων και των απογόνων των ηρώων της εξέγερσης του Γκέτο της Βαρσοβίας που ζούσαν ακόμη στην Πολωνία.
Στην Ελλάδα συμβολικές πράξεις αλλά “μηδενική λύση” ζούμε κάθε χρόνο πολλές φορές σε μαρτυρικούς τόπους, όπως στο Δίστομο, στα Καλάβρυτα ή στον Χορτιάτη…
Πρέσβεις, πρόξενοι και άλλοι αξιωματούχοι του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών συμμετέχουν στις εκδηλώσεις μνήμης για τους σφαγιασθέντες κατά τη γερμανική κατοχή και καταθέτουν με περισσή ευλάβεια στεφάνια. Οι αποκαλύψεις των παραπάνω ιστορικών, τεκμηριώνουν πως οι συμβολικές αυτές κινήσεις και τα στεφάνια, είναι προμελετημένες και υπαγορευμένες από τη γερμανική πολιτεία. Εντάσσονται στο γενικό σχέδιο της Γερμανίας, να απωθήσει με συμβολισμούς κάθε διαμαρτυρία, πόσο δε, συζήτηση για καταβολή πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων. Η μετάνοια και η διάθεση συμφιλίωσης που υποτίθεται πως εκφράζονται με τους συμβολισμούς, τα στεφάνια και τις ψιθυρισμένες συγνώμες έρχονται να στηρίξουν την στιβαρή άρνηση της Γερμανίας για δικαίωση των θυμάτων.
Ο Βίλλυ Μπραντ γονάτισε στο μνημείο στη Βαρσοβία ως εκπρόσωπος την Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Συνεπώς, η παρουσία στις εκδηλώσεις μνήμης των υπηρετούντων το Γερμανικό κράτος δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση, ούτε πρόκειται για αγνούς απογόνους των θυτών. Δεν παίρνουν μέρος ως ο Χανς, η Μόνικα, ο Γιόχαν ή η Χέλγκα της διπλανής πόρτας, μήτε ως Γερμανοί υποστηρικτές του αγώνα για δικαίωση των θυμάτων. Οι Γερμανοί πρέσβεις, πρόξενοι και άλλοι υπάλληλοι του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών, είναι οι κατεξοχήν εκπρόσωποι του και φορείς της αδιάλλακτης στάσης της Γερμανίας για τις δίκαιες αξιώσεις του λαού μας.
Με κάθε στεφάνι που καταθέτουν, δείχνει η Γερμανία το τίμημα με το οποίο προσπαθεί να συμψηφίσει την υποχρέωση της απέναντι στα θύματα και στο διεθνές δίκαιο για την αποζημίωση των εγκλημάτων πολέμου.
Αλήθεια, σε πόσα στεφάνια αντιστοιχούν οι συντάξεις που πληρώνει ακόμη κάθε μήνα η Γερμανία σε ντόπιους συνεργάτες των Ναζί των δυνάμεων κατοχής; Τον Μάρτιο 2019 το γερμανικό υπουργείο εργασίας πλήρωσε 778.000 ευρώ «αφορολόγητα» (NZZ 26.03.2019), σε 2.000 δικαιούχους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Άγνωστο αν, πόσοι και ποιοι συνεργάτες των Ναζί στην Ελλάδα παίρνουν συντάξεις από τη Γερμανία. Τα στοιχεία αυτά και ονόματα πιθανών δικαιούχων τα γνωρίζουν οι γερμανικές αρχές, οι οποίες με πρόσχημα τα προσωπικά δεδομένα, δεν τα δημοσιοποιούν.
Ο Ροτ στο άρθρο του καταλήγει πως ήρθε η ώρα οι συλλογικότητες, φορείς, ενώσεις θυμάτων και διεκδίκησης των γερμανικών πολεμικών επανορθώσεων, να συνειδητοποιήσουν πως η συμμετοχή Γερμανών αξιωματούχων σε εκδηλώσεις μνήμης υπονομεύει τον δίκαιο αγώνα για επανορθώσεις και αποζημιώσεις που έχουν τιτλοποιηθεί βάσει του διεθνούς δικαίου. Οι παρουσία τους, συνοδευόμενη από συμβολικές πράξεις είναι μέρος των προσπαθειών της Γερμανίας να επιβάλλει τη δική της πολιτική μνήμης στις πρώην κατεχόμενες χώρες.
Ίσως θα έπρεπε οι μαρτυρικοί δήμοι μετά και το αποκαλυπτικό άρθρο του Καρλ-Χάιντς Ροτ να το ξανασκεφτούν αν θα συνεχίσουν να επιτρέπουν να εκπροσωπείται η επίσημη Γερμανία στις εκδηλώσεις μνήμης για τους σφαγιασθέντες από τους Γερμανούς. Ίσως!
Διαβάστε το άρθρο του Καρλ Χάιντς Ροτ στον Ημεροδρόμο…
