Τα Σχέδια Μάρσαλ και η «ΜέΡΑ» που (δεν) θέλουν να έρθει

Γράφει ο Δημήτρης Κόκκος.  

Η «προοδευτική» αθώωση των Αμερικανών…

Με ενδιαφέρον διαβάσαμε πριν λίγες μέρες στο The Press Project το άρθρο με τίτλο «Σχέδιο Μάρσαλ, covid-19 και η ανάγκη παγκόσμιας συστράτευσης» που υπογράφει η Φωτεινή Μπακοδήμα βουλευτής του ΜέΡΑ25.

Δε θα σταθούμε εδώ σε μια ολοκληρωμένη τοποθέτηση για το Σχέδιο Μάρσαλ, καθώς έχουν γραφτεί αρκετά εδώ και χρόνια, ώστε ο αναγνώστης να είναι σε θέση να βγάλει ολοκληρωμένα συμπεράσματα. Θα αρκεστούμε να σχολιάσουμε ωστόσο ορισμένες πλευρές, από τη τοποθέτηση της κας Μπακαδήμα. Γράφει λοιπόν «Αφενός στήριζε τις ευρωπαϊκές, κυρίως, οικονομίες για να αποκατασταθούν οι αποδεκατισμένες περιοχές και να εκσυγχρονιστεί η βιομηχανία, προσφέροντας τους τεράστια στήριξη κι αφετέρου εξυπηρετούσε άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, που επιθυμούσε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, εξαιτίας της ανέχειας, στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης».

Η γνώμη μας διαφέρει από τη δική της. Τα συνολικά ποσά του Σχέδιου κυμαίνονται σύμφωνα με τις πιο έγκυρες εκτιμήσεις, από 12,5 έως 17 δις δολάρια. Αν στήριζε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, γιατί το 60% περίπου των ποσών κατευθύνθηκε σε μόλις 4 χώρες, την Βρετανία, την Γαλλία, την Ιταλία και την Γερμανία, από τις συνολικά 16 χώρες οι οποίες συμμετείχαν; Και γιατί, κανένα ποσό δεν κατευθύνθηκε στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες είχαν ανυπολόγιστες καταστροφές από τον πόλεμο; Η προφανής απάντηση, είναι ότι οι Αμερικάνοι, δεν ήθελαν να ενισχύσουν την ΕΣΣΔ και τις χώρες που πέρναγαν εκείνη τη περίοδο στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Αυτό ωστόσο μάλλον η κα Μπακαδήμα το αντιμετωπίζει ως κάτι το «προφανές» το οποίο για εκείνη δεν έχει μεγάλη σημασία.

Παρακάτω γράφει «Πολλοί αναλυτές αντιμετωπίζουν εν γένει το Σχέδιο Μάρσαλ ως “αμερικανικό οικονομικό ιμπεριαλισμό” και απαρχή των “προγραμμάτων βοήθειας” που επιφέρουν καταστροφικά αποτελέσματα, όμως, δεν είναι δυνατόν να λειτουργούμε τόσο αφοριστικά, παραβλέποντας μια βασική παράμετρο που διαχωρίζει το συγκεκριμένο σχέδιο από το υπόλοιπα προγράμματα στήριξης, το γεγονός πως το Σχέδιο Μάρσαλ δεν ήταν δάνειο, ήταν χρηματικές ενισχύσεις προς τα ευρωπαϊκά κράτη και συνακόλουθα κουρέματα χρεών». Δεν ξέρουμε αν θα μπορούσε να «ξεπλυθεί» καλύτερα ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και η πολιτική της ξενοδουλείας και της υποτέλειας της άρχουσας τάξης, από «προοδευτική» σκοπιά. Δυστυχώς για εκείνη, ακόμα και οι Αμερικάνοι αξιωματούχοι της περιόδου, την διαψεύδουν.

Σε συνέντευξη του στη «Καθημερινή» στις 17.6.2007 ο Τζέιμς Γουόρεν, ηγετικό στέλεχος της αμερικανικής οικονομικής αποστολής που υλοποίησε το σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα έλεγε: «(…)Κατέληξαν με την κυβέρνηση Τσαλδάρη σε μια πολύ αυστηρή συμφωνία, πολλές πτυχές της οποίας αποτελούσαν σαφή παρέμβαση στα εσωτερικά της Ελλάδας. Μπορεί κάλλιστα να πει κανείς ότι επρόκειτο όχι για απλή παρέμβαση, αλλά για επέμβαση στην εθνική κυριαρχία της χώρας.(…) Για τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα έπρεπε να καταπιεί την περηφάνια της και να αποδεχθεί ευρείες παρεμβάσεις. Αυτό ήταν το πνεύμα της συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών» (1). Όσον αφορά την «ανάπτυξη» που έφεραν τα παραπάνω από 2 δις δολάρια της αμερικάνικης βοήθειας από το 1944 έως το 1951 (2) έχουμε να κάνουμε δύο παρατηρήσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με το πώς καθόριζαν οι ίδιοι οι Αμερικάνοι τη φύση της βοήθειας στην Ελλάδα πριν την εφαρμογή του Σχεδίου, δηλαδή έβαζαν ως προτεραιότητες την εθνική ασφάλεια της χώρας, τη συγκράτηση του πληθωρισμού και την «κοινωνική αντιμετώπιση» του κομμουνιστικού κινδύνου (3). Κατά δεύτερον, σε πλειάδα περιπτώσεων η «φούρια» που είχαν οι ΗΠΑ να ελέγξουν την Ευρώπη και οι ασφυκτικοί συστηματικοί όροι που επέβαλαν δεν έπαιρναν πολλές φορές υπόψιν ούτε τις βασικές (καπιταλιστικές) ανάγκες που είχαν οι επιμέρους χώρες.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αποκαλυπτική είναι η έκθεση Βαρβαρέσου (4). Αξιοσημείωτη είναι επίσης η έκθεση του Tenebaum. Αναφέρεται εκεί: «Μία ειλικρινής και έγκυρη αξιολόγηση των πολιτικών που ακολουθήσαμε στο παρελθόν, οδηγεί αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματά τους είναι αρνητικά. Σταματήσαμε τον κομμουνισμό. Αλλά δεν έχουμε τίποτα βιώσιμο στη θέση του. Δώσαμε πολύ βοήθεια στην Ελλάδα Αλλά ελάχιστη έφθασε στους Έλληνες που την χρειάζονται περισσότερο. Πληρώσαμε για ακριβές επενδύσεις. Αλλά όσο τις εξετάζουμε, τόσο λιγότερο νόημα φαίνεται να έχουν. (…) Αποκαταστήσαμε την τάξη. Αλλά αυτή η τάξη προστατεύεται από διαδοχικές αδύνατες κυβερνήσεις, αντιδημοφιλείς, αναξιόπιστες, και διαβρωμένες από τη διαφθορά Προκαλέσαμε την ανασυγκρότηση, στα χαρτιά Αλλά η Ελλάδα δεν δείχνει ακόμα σημάδια ότι (…) μπορεί να στηρίξει τον εαυτό της στο μέλλον. Χτίσαμε δρόμους – σύντομα θα καταρρεύσουν. Αυξήσαμε τους μισθούς – οι τιμές αυξήθηκαν πιο γρήγορα. Δώσαμε πλοία – τα έσοδά τους δεν επιστρέφουν στην Ελλάδα Συνοπτικά, στην Ελλάδα έχουμε ό,τι είχαμε και στην Κίνα – μια χώρα διαλυμένη από τον πόλεμο, με τεράστια κοινωνικά προβλήματα και χωρίς θεμελιακές αλλαγές, που αντιμετωπίζει έναν διογκωμένο πληθωρισμό και συνεχίζει να επιβιώνει με τη δική μας συνεχιζόμενη βοήθεια» (5). Δεν γνωρίζουμε πώς από «προοδευτική» μπάντα η κα Μπακαδήμα κατέληξε στα δικά της συμπεράσματα, ωστόσο ελπίζουμε να είναι απλώς η ελλιπής γνώση της για αυτά που καταπιάστηκε να γράψει και η προσπάθεια της να κάνει πολιτική «χρήση» της ιστορίας.

…και ο «ρεαλισμός» της υποταγής

Ύστερα από την ιστορική αναδρομή, η αρθρογράφος καταπιάνεται με την συζήτηση που υπάρχει διεθνώς για ένα «νέο Σχέδιο Μάρσαλ» αυτή τη φορά από την ΕΕ. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις, η βουλευτής του ΜέΡΑ25 επιχειρεί να αθωώσει στην ουσία, να «μασκαρέψει» τον χαρακτήρα της ΕΕ, ως Ένωσης των μονοπωλίων, που κουμάντο κάνουν τα πιο ισχυρά από τα μονοπώλια, δηλαδή αυτά της Γαλλίας και της Γερμανίας πλέον, του ιμπεριαλιστικού κέντρου, και έχουν ως συνοδοιπόρους τα υπόλοιπα. Αφήνει να εννοείται ότι η ΕΕ μετασχηματίζεται, είναι δυνατόν να αποκτήσει «φιλολαϊκά» χαρακτηριστικά, αν κάποιες «προοδευτικές δυνάμεις» πάρουν το «πάνω χέρι» μέσα στον ιμπεριαλιστικό οργανισμό. Δικαίωμα της να το πιστεύει.

Η πραγματικότητα, και δη η πρόσφατη, της τελευταίας 30ετίας δηλαδή, συνηγορεί στο αντίθετο. Το Μάαστριχτ ούτε ωφέλησε την χώρα και τις πλούσιες δυνατότητες που έχει, κι ούτε πρόκειται να το κάνει. Η πλασματική ευημερία της περιόδου 2000-2007, ήρθε να πέσει με πάταγο στα μνημόνια που επέβαλε η ΕΕ με την πλήρη συμφωνία και συμμετοχή της άρχουσας τάξης και την καταστροφή που αυτά έφεραν στο λαό και τον τόπο.

Το «μέτωπο» στο οποίο μας καλεί το ΜέΡΑ25, ενάντια στα «πολιτικά και ολιγαρχικά συμφέροντα» δεν είναι παρά μια «παλιά συνταγή» δοκιμασμένη ήδη από τον «αντιμνημονιακό» ΣΥΡΙΖΑ, η οποία σκοπίμως δεν αγγίζει τον πραγματικό αντίπαλο, την ΕΕ και τον αμερικανικό παράγοντα που διαφεντεύει τον τόπο και την εξουσία των ντόπιων μονοπωλίων και των πολιτικών εκπροσώπων τους. Η προηγούμενη δεκαετή πείρα συνηγορεί στα γραφόμενα μας. Διότι «σκίσιμο μνημονίων» και «φιλολαϊκή ανάπτυξη» μέσα στην ΕΕ δεν γίνεται.

Απέναντι στον «ρεαλισμό της υποταγής» της «τίμιας διαπραγμάτευσης» και τον ευρωμονόδρομο οι κομμουνιστές, οι προοδευτικοί και οι αριστεροί άνθρωποι, ο λαϊκός παράγοντας και οι μαζικές του οργανώσεις πρέπει να προτάξουν τον αγώνα για την άμεση έξοδο από την ΕΕ, την στάση πληρωμών του χρέους, την απειθαρχία στις κατευθύνσεις και διαταγές του Μάαστριχτ, στη κατεύθυνση ενός άλλου δρόμου ανάπτυξης, ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια, με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες και τις παραγωγικές δυνατότητες του τόπου. Εκεί βρίσκεται συνολικά «το κλειδί» ώστε να πάρει «ανάσα» ο λαός και να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον για εκείνον και τα παιδιά του.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. «Το Σχέδιο Μάρσαλ άλλαξε την Ελλάδα», Καθημερινή 17/6/2007.
2. “ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΡΣΑΛ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΙΟΥΛΙΟΣ 1948 – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1952”, σελ. 11
3. Report of the Economic Adviser of the American Mission for Aid to Greece on the Economic and Financial Condition of Greece December 1, 1947, RG 59 LOT 24, box 19 Records of the Office of Greek, Turkish and Iranian Affairs, “Economic and Financial Clay Reports”.
4. ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗΣ, ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ Η ιστορία της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, Α’ έκδοση Μάιος 2004, σ. 408-414
5. O’ Donell (Secretary of Bisell) to P. Porter, (Chief-European Office of MSA), The Tenenbaum Report, December 29, 1951 (Special Representative to Europe, Country Files: Greece), σ. 4. Περιέχεται στο: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗΣ, ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ Η ιστορία της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα, εκδόσεις Βιβλιόραμα, Α’ έκδοση Μάιος 2004

Αναδημοσίευση από τον Εργατικό Αγώνα…