Σημείο τομής για την ιστορία του ασφαλιστικού συστήματος και των αντιασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων αποτελεί το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας για την ίδρυση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).
Του Λεωνίδα Βατικιώτη
Πρόκειται για μια βαθιά οπισθοδρομική μεταρρύθμιση, αντι-μεταρρύθμιση για την ακρίβεια, που υλοποιείται κατά παραγγελία των αεριτζήδων του χρηματιστηρίου και των πολλάκις χρεοκοπημένων τραπεζιτών ενώ θα βλάψει ανεπανόρθωτα το σύνολο των ασφαλισμένων και φορολογούμενων πολιτών… Υλοποιείται δε σε μια συγκυρία που δεκάδες χώρες (18 συγκεκριμένα από 30 που τόλμησαν το εγχείρημα στο παρελθόν) καταργούν το κεφαλαιοποιητικό και επιστρέφουν ξανά στο διανεμητικό σύστημα. Καθόλου τυχαία ο αρμόδιος υπουργός κατέθεσε νύχτα Παρασκευής – ξημερώματα Σαββάτου το νομοσχέδιο στη Βουλή.
Η υπαγωγή στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα είναι υποχρεωτική για όσους εισέλθουν στην αγορά εργασίας μετά την 1η Ιανουαρίου 2022. Όσοι εργάζονται ως και την τελευταία ημέρα του 2021 θα συνεχίσουν μέχρι το τέλος του εργάσιμου βίου τους να ασφαλίζονται στο υπάρχον Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ (ΕΤΕΑΕΠ). Άμεσα λοιπόν δημιουργείται μια νέα κατηγορία ασφαλισμένων, κατ’ αναλογία της διάκρισης των ασφαλισμένων πριν και μετά το 1993, βάσει του νόμου του Σουφλιά. Υπάρχουν ωστόσο άλλες πολύ πιο δραματικές αλλαγές, που θα υλοποιηθούν αν ψηφιστεί ο νόμος για την ιδιωτικοποίηση των επικουρικών.
Η πρώτη και σημαντικότερη επίπτωση σχετίζεται με την υποβάθμιση των υφιστάμενων επικουρικών. Βάσει του νομοσχεδίου οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων θα πάψουν από 1/1/2022 να εισέρχονται στα αποθεματικά του ΕΤΕΑΕΠ. Με την πάροδο του χρόνου, αμυδρά στην αρχή κι εντεινόμενα στη συνέχεια, το ΕΤΕΑΕΠ θα στερεύει από πόρους, όσο οι εργαζόμενοι θα συνταξιοδοτούνται και θα πάψουν να το χρηματοδοτούν. Το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα έχει υπολογισθεί από 56 ως 78 δισεκατομμύρια, τα οποία θα βαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και σε τελική ανάλυση τον έλληνα φορολογούμενο, που έμμεσα πλην σαφώς θα κληθεί να χρηματοδοτήσει από το υστέρημά του την μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική! Προϋπόθεση ωστόσο για να συμβεί αυτό είναι να ακυρωθεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, υπό το αυστηρό πλαίσιο της οποίας λειτουργεί το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης. Όσο υπάρχει η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, μειούμενα έσοδα θα ισοδυναμούν με μειούμενες παροχές κι όσο θα τείνει προς τη σύνταξη κι ο τελευταίος ασφαλισμένος του θα βρίσκεται ενώπιον άδειων ταμείων. Αν μέχρι τότε ένας διάδοχος του Χατζιδάκη δεν έχει αποφασίσει την κατάργησή τους ή την υποχρεωτική μεταφορά των ασφαλισμένων του ΕΤΕΑΕΠ στο ΤΕΚΑ με την ίδια ευκολία που μέχρι σήμερα ανακοινώνονταν οι μειώσεις στις επικουρικές.
Άσχημα ωστόσο είναι τα νέα και για όσους ασφαλιστούν στο νέο ταμείο, οι οποίοι δεν έχουν να περιμένουν τίποτε καλό. Για τον υπουργό, οι μελλοντικοί συνταξιούχοι θα πάρουν συντάξεις αυξημένες επικουρικές από 43% ως 68% σε σύγκριση με τις σημερινές. Πρόκειται για μια υπόσχεση παλαιοκομματικής κοπής και εξαπάτησης, παροιμιώδους λαϊκισμού ή εμβληματικής αφέλειας. Μια κυβέρνηση που δεν είναι σε θέση να προβλέψει ποια θα είναι αύξηση του ΑΕΠ το 2022, προεξοφλεί πόση θα είναι η επικουρική το 2071, όταν ο 18άρης του 2022 θα συμπληρώσει τα 67 για να βγει στη σύνταξη… Η δήλωση του Κ. Χατζηδάκη είναι εφάμιλλης σοβαρότητας και αξιοπιστίας με την υπόσχεση του 2009 για τα νοσοκομεία που θα έχτιζε κάθε χρόνο από τα χρήματα που θα εξοικονομούσε με την ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής. Για να φτάσουμε σήμερα να κλείνουμε νοσοκομεία βάσει των δηλώσεων του ίδιου του πρωθυπουργού και να χρυσοπληρώνουμε την Aegean με 120 εκ. ευρώ.
Βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου θα υφίσταται μια εγγυημένη σύνταξη ίση με το ύψος των εισφορών τους σε πραγματικές τιμές. Ό,τι έδωσαν θα πάρουν με λίγα λόγια. Από κει και πέρα όλα επαφίενται στην κόρη του Ερμή και της Αφροδίτης, τη …θεά της τύχης. Σε μπούμερανγκ για τους ασφαλισμένους θα εξελιχθούν δύο άρθρα που θα σπρώξουν τα αποθεματικά στη ρουλέτα. Το πρώτο σχετίζεται με τη δυνατότητα επενδύσεων σε «μη ρυθμιζόμενες αγορές» και το δεύτερο αφορά τη δυνατότητα επιλογής εκ μέρους του ασφαλισμένου επενδυτικού προγράμματος. Τη συνέχεια την ξέρουμε: από τις επενδύσεις υψηλού ρίσκου θα προβάλλονται μόνο τα πιθανά οφέλη, ελκύοντας ανενημέρωτους ασφαλισμένους που όταν χάσουν τα λεφτά τους θα τους πούνε ότι έπρεπε να διαβάσουν τα ψιλά γράμματα του συμφωνητικού που υπέγραφαν. Τότε, θα είναι αργά όμως…
Τούτων δοθέντων προκύπτει το ερώτημα: Προς τι τελικά το ΤΕΚΑ, αφού με την μέχρι τώρα νομοθεσία οι νέοι ασφαλισμένοι θα είναι στα λεφτά τους και οι φορολογούμενοι μαζί με τους παλιούς ασφαλισμένους …μέσα; Το ζητούμενο της κεφαλαιοποίησης της επικουρικής ασφάλισης είναι να βάλουν χέρι στις εισφορές των ασφαλισμένων οι τραπεζίτες! Στόχος είναι ένα ποσό που μήνα με τον μήνα θα αυξάνεται να επιστρέφει στην αγορά και να χρηματοδοτεί τις μεγάλες επιχειρήσεις κι όχι φυσικά μικρομεσαίες ή δημόσιες υποδομές! Επιδίωξη επομένως της κυβέρνησης είναι η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα και μάλιστα του χειρότερου ιδιωτικού τομέα με τα χρήματα των ασφαλισμένων. Όλα τα υπόλοιπα είναι πομφόλυγες…
Το γεγονός ότι η αντι-ασφαλιστική μεταρρύθμιση στοχεύει στην προσφορά φθηνών κεφαλαίων στον ιδιωτικό τομέα και δεν πηγάζει από εγγενή προβλήματα στο ασφαλιστικό σύστημα φαίνεται κι από την έκθεση βιωσιμότητας που συνόδευε το νόμο 4670/2020. Εκεί ομολογούταν απερίφραστα, με την σύμφωνη γνώμη των ευρωπαϊκών αρχών μάλιστα, ότι το ασφαλιστικό σύστημα είναι βιώσιμο ως το 2070. Η μελέτη επάρκειας συντάξεων τότε μάλιστα συντάχθηκε από τον σημερινό υφυπουργό Εργασίας, Π. Τσακλόγλου, που εντελώς …τυχαία σε ένα χρόνο άλλαξε άποψη.
Το συγκεκριμένο σενάριο, επένδυσης σε τοποθετήσεις μεγάλου ρίσκου, μόνο ακραίο δεν είναι. Η πρόβλεψη ακαταδίωκτου για τα μέλη του ΔΣ του νέου ταμείου έρχεται να θωρακίσει τους επικεφαλής του από προσφυγές που θα προκαλέσει η απώλεια περιουσιών, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί δίκαιο δύο ταχυτήτων: Ένα για τους κοινούς θνητούς κι ένα άλλο δίκαιο για τους διαχειριστές κεφαλαίων. Η κυβέρνηση μάλλον θεωρεί κάτι παραπάνω από πιθανό αυτό το ενδεχόμενο. Η βουλιμία των κυβερνητικών να βουτηχτούν στα βαθιά ρίσκα αποκαλύπτεται κι από την προνοητικότητα που επέδειξαν να αποκλείσουν κάθε «παρείσακτο» από τα διοικητικά όργανα του νέου ταμείου (πχ κοινωνικοί εταίροι), αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία. Το ΤΕΚΑ έτσι περισσότερο θα μοιάζει με ιδιωτικό dark room παρά με ένα τυπικό ασφαλιστικό ταμείο… Εντύπωση μάλιστα προκαλεί και ο μεγάλος αριθμός των εργαζομένων του: 100 άτομα θα απασχολούνται, όταν στο αντίστοιχο ταμείο της Σουηδίας εργάζονται μόνο 30, ενώ στην Ελλάδα ο ΕΦΚΑ πάσχει από μόνιμη έλλειψη προσωπικού (περισσότερα εδώ)…
Το ασφαλιστικό σύστημα έτσι, έστω το επικουρικό του κομμάτι που αντιστοιχεί στο 10% του συνόλου, επιστρέφει στις «χρυσές εποχές» της μεταπολεμικής περιόδου, όταν με τον αναγκαστικό νόμο του Μαρκεζίνη (1611) τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων χρηματοδότησαν με χαμηλότοκα δάνεια την ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού, καταδικάζοντας ωστόσο το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα που έχασε σωρευτικά 180 δισ. ευρώ σε πρόωρη γήρανση!
Το νομοθετικό τερατούργημα Χατζηδάκη – Μητσοτάκη δεν θα είναι η τελευταία πράξη του δράματος για το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Στόχος είναι να αποτελέσει πιλότο σε δύο κατευθύνσεις. Πρώτο, για συνεχείς τροπολογίες του νομοθετικού του πλαισίου μέχρι το σημείο να καταργήσουν την εγγύηση των συντάξεων στο ύψος των εισφορών των ασφαλισμένων και το ΤΕΚΑ από ΝΠΔΔ (ώστε να είναι τύποις συμβατό με τη συνταγματική πρόβλεψη για δημόσια ασφάλεια) να γίνει μια ακόμη ασφαλιστική εταιρεία. Αυτή η προοπτική είναι που οδήγησε την κυβέρνηση να φτιάξει ένα νέο ΝΠΔΔ κι όχι μια ξεχωριστή υπηρεσία εντός του υπάρχοντος Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης. Δεύτερο, και σημαντικότερο, για να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητική από διανεμητική και η βασική σύνταξη, ο πρώτος δηλαδή πυλώνας, που λόγω του ύψους των αποθεματικών αποτελεί το άγιο δισκοπότηρο της μαύρης συμμαχίας κυβέρνησης – ασφαλιστικών εταιρειών – τραπεζιτών…
Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του Λ. Βατικιώτη
