Τι δεν καταλαβαίνουμε;

του Δημήτρη Καλτσώνη

καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου

Πάντειο Πανεπιστήμιο

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 5/3/2021

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Ελλάδα να μην επιμείνει στη λογική των κυρώσεων σε βάρος της πολιτικής Ερντογάν και αυτό το αίτημα των συμμάχων έγινε αποδεκτό. Μας ζητήθηκε να πάμε σε διευρευνητικές με την Τουρκία παρά το γεγονός ότι οι προκλήσεις της δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή. Και αυτό το αίτημα των συμμάχων έγινε αποδεκτό. Στο κάτω κάτω, η συζήτηση ποτέ δεν βλάπτει. Μας υποβλήθηκε η θέση ότι οι διερευνητικές θα πρέπει να αφορούν τις “θαλάσσιες ζώνες” γενικώς και όχι αποκλειστικά την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, που είναι το μοναδικό ζήτημα που όντως χρειάζεται διευθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Και αυτό έγινε αποδεκτό.

Αφού προσήλθαμε στο διάλογο, η κυβέρνηση της Τουρκίας παρεμβάλλει κι άλλα εμπόδια. Συνεχίζει τις προκλήσεις, καθυστερεί να απαντήσει για τον ορισμό της επόμενης συνάντησης. Προωθεί τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο, κουρελιάζοντας κυριολεκτικά τις αποφάσεις του ΟΗΕ, νομιμοποιώντας και εδραιώνοντας την κατοχή του βόρειου τμήματος της μεγαλονήσου.

Η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ εξακολουθούν να επιμένουν ότι η διέξοδος βρίσκεται στη συνεννόηση Ελλάδας και Τουρκίας. Μόνο που η συνεννόηση που προωθούν βρίσκεται ουσιαστικά εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. Μετά από όλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας (που ποτέ δεν επιβλήθηκαν) πρέπει να παραμείνουν στο τραπέζι. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι οι ιθύνοντες δεν αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχει ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων. Και αν ποτέ υπήρξε -πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο-, σήμερα έχει απομακρυνθεί κατά πολύ. Και αν πράγματι το αντιλαμβάνονται, τότε γιατί επαναλαμβάνουν τα ίδια τετριμμένα επιχειρήματα; Έχουν την αυταπάτη ότι θα ανησυχήσει ο Ερντογάν;

Ας μελετήσουμε λοιπόν ξανά την ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ας μελετήσουμε ξανά τη θέση, το ρόλο και την επίδραση των ισχυρών συμμάχων μας στις σχέσεις αυτές. Ίσως η παρακάτω επιστολή να είναι διαφωτιστική. Έρχεται από το παρελθόν για να φωτίσει το μέλλον:

Παρακολούθησα μετ’ ανησυχίας την επικίνδυνον επιδείνωσιν των ελληνοτουρκικών σχέσεων εξαιτίας του ζητήματος της Κύπρου. Ανεξαρτήτως των αιτίων αυτής της διαφωνίας, τα οποία είναι περίπλοκα και πολλά, πιστεύω ότι η ενότης της βορειοατλαντικής κοινότητας, ήτις αποτελεί την βάσιν της κοινής ημών ασφαλείας, δέον όπως αποκατασταθή άνευ χρονοτριβής.

Τάδε έφη ο Τζιον Φόστερ Ντάλες, υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ προς τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξανδρο Παπάγο τον Σεπτέμβριο του 1955 λίγες μόνο μέρες μετά το πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.

Τα ίδια ακριβώς θα μπορούσε να γράψει σήμερα ο Ζοζέπ Μπορέλ, ο Τζο Μπάιντεν, η Άγκελα Μέρκελ ή ο Άντονι Μπλίνκεν προς τον Έλληνα πρωθυπουργό. Τι δεν καταλαβαίνουμε;