Τι σημαίνει η απογραφή 2021 για τις βουλευτικές έδρες;

 

Πάνος Ντούλας

 

Ο συνολικός νόμιμος πληθυσμός της χώρας με βάση την απογραφή είναι 9.716.889. Αν αφαιρεθούν οι 1.514 μοναχοί του Αγίου Όρους, τότε προκύπτει ο αριθμός 9.715.375.

 

Χτες ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για τον νόμιμο πληθυσμό της Ελλάδας με βάση τη νέα Απογραφή 2021. Ως γνωστόν, με βάση το Σύνταγμα (άρθρο 54), οι βουλευτικές έδρες καθορίζονται με βάση τον νόμιμο πληθυσμό κάθε εκλογικής περιφέρειας, δηλ τους εγγεγραμμένους στα δημοτολόγια κάθε Δήμου της εκλογικής περιφέρειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι έδρες δεν βγαίνουν με βάση τον μόνιμο πληθυσμό, δηλ. όσους δηλώνουν ως μόνιμη κατοικία το τελευταίο δωδεκάμηνο τον συγκεκριμένο τόπο. Αυτό δημιουργεί μια στρέβλωση συνήθως υπέρ των επαρχιακών περιοχών, καθώς πολλοί κάτοικοι των πόλεων εξακολουθούν να παραμένουν δημότες στον αρχικό τόπο καταγωγής τους, ενώ κάτοικοι που δεν είναι πολίτες (π.χ. μετανάστες) και επομένως δεν ανήκουν στον νόμιμο πληθυσμό συνήθως συγκεντρώνονται πληθυσμιακά σε μεγάλα αστικά κέντρα με περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες. Όπως και να έχει, ακόμη και με αυτόν τον τρόπο υπολογισμού (τον νόμιμο και όχι τον μόνιμο πληθυσμό, όπως γίνεται σε άλλες χώρες όπως π.χ. οι ΗΠΑ) τα νέα αποτελέσματα επιφέρουν κάποιες αλλαγές στον αριθμό εδρών κάθε περιοχής.

 

Αναλυτικά

Ο συνολικός νόμιμος πληθυσμός της χώρας με βάση την απογραφή είναι 9.716.889. Αν αφαιρεθούν οι 1.514 μοναχοί του Αγίου Όρους, τότε προκύπτει ο αριθμός 9.715.375. Αυτό το νούμερο διαιρείται με τις 285 έδρες που έχει η Βουλή, αν αφαιρεθούν οι 15, με βάση τον τελευταίο νόμο, έδρες Επικρατείας (αν και αυτό μπορεί να αλλάξει σύντομα με αφορμή τις λίγες εγγραφές απόδημων). Το πηλίκο που προκύπτει από αυτήν τη διαίρεση είναι το εκλογικό μέτρο, το οποίο είναι 34.089 νόμιμοι κάτοικοι, δηλ. σε κάθε 34 χιλιάδες περίπου δημότες αντιστοιχεί μία βουλευτική έδρα.

Με βάση αυτόν τον αριθμό διαιρεί κανείς τον νόμιμο πληθυσμό κάθε εκλογικής περιφέρειας (που δεν ταυτίζεται πάντα με την περιφερειακή ενότητα: π.χ. η εκλογική περιφέρεια Μαγνησίας συμπεριλαμβάνει εκτός από την περιφερειακή ενότητα Μαγνησίας και την περιφερειακή ενότητα των Σποράδων) με το εκλογικό μέτρο. Όσες φορές χωράει το εκλογικό μέτρο στον συνολικό πληθυσμό κάθε εκλογικής περιφέρειας, τόσες έδρες δικαιούται η εκλογική αυτή περιφέρεια. Επειδή δεν κατανέμονται όλες οι έδρες στην πρώτη αυτή κατανομή, τότε τις έδρες που περισσεύουν τις παίρνουν οι εκλογικές περιφέρειες με το μεγαλύτερο αχρησιμοποίητο υπόλοιπο αριθμό νόμιμων κατοίκων.

Με βάση αυτόν τον υπολογισμό, κατανέμονται 256 έδρες με το εκλογικό μέτρο και στη συνέχεια οι υπόλοιπες 29 με τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα κατοίκων. Ο αριθμός εδρών που δικαιούται κάθε εκλογική περιφέρεια είναι το άθροισμα των εδρών που πήρε από την πρώτη και τη δεύτερη κατανομή. Αυτός για τη νέα απογραφή είναι ο εξής:

Όπως κάποιος μπορεί να διαπιστώσει και με μία πρόχειρη ματιά, οι περισσότερες περιφέρειες μένουν στις ίδιες έδρες αλλά υπάρχουν και διαφορές. Ποιες είναι αυτές; 

Υπάρχουν εννέα εκλογικές περιφέρειες που χάνουν έδρες λόγω δημογραφικού ή λόγω μεταδημοτεύσεων. Αυτές είναι η Α’ Αθηνών (ο Δήμος Αθηναίων ουσιαστικά), που χάνει μία και πάει στις 13 έδρες, οι εξαεδρικές Σερρών, Μαγνησίας και Α’ Πειραιώς που γίνονται πενταεδρικές, οι πενταεδρικές Κοζάνης και Φθιώτιδας που γίνονται τετραεδρικές, η τριεδρική περιφέρεια Άρτας που γίνεται διεδρική, και οι διεδρικές Καστοριάς και Θεσπρωτίας, που γίνονται μονοεδρικές. Αυτό, ιδίως στις μικρότερες περιφέρειες, μπορεί να έχει επιπτώσεις και στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, καθώς πλήττονται κυρίως τα μικρότερα κόμματα (προσοχή: τα κόμματα βγάζουν τον ίδιο συνολικό αριθμό εδρών, αλλά σε άλλες περιοχές). Π.χ. στην Καστοριά, η οποία έχει μια παράδοση συντηρητική-δεξιά, πρακτικά όποιος συνδυασμός παίρνει πλέον τις πιο πολλές ψήφους θα παίρνει και τη μοναδική έδρα της περιφέρειας αυτής. 

 

Εκλογικές περιφέρειες που ούτε χάνουν ούτε κερδίζουν έδρες

Οι περισσότερες εκλογικές περιφέρειες (45) δεν αλλάζουν αριθμό εδρών. Αυτό ισχύει και για τις παλιές μονοεδρικές, αλλά και για πολλές άλλες που είχε λεχθεί ότι μπορεί να χάσουν: π.χ. η Χίος παραμένει διεδρική, η Λακωνία και η Δράμα τριεδρικές, τα Γιάννενα και η Μεσσηνία πενταεδρικές, η Αχαΐα 9εδρική, κ.ά.

 

Εκλογικές περιφέρειες που κερδίζουν έδρες

Υπάρχουν και πέντε εκλογικές περιφέρειες, όλες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, που κερδίζουν έδρες. Αυτές είναι οι τρεις νέες περιοχές στις οποίες έχει σπάσει η παλιά «Β’ Αθηνών», δηλ. ο Νότιος Τομέας που γίνεται 19εδρικός, ο Βόρειος που γίνεται 16εδρικός και ο Δυτικός που γίνεται 12εδρικός. Έδρα κερδίζει και η Α’ Θεσσαλονίκης που πάει στις 17, ενώ η Ανατολική Αττική είναι η μοναδική εκλογική περιφέρεια που κερδίζει δύο έδρες και φτάνει πλέον τις 12.

 

Συμπέρασμα

Οι πληθυσμιακές αλλαγές τα τελευταία δέκα χρόνια, έτσι όπως καταγράφηκαν στην Απογραφή 2021, επιφέρουν και κάποιες αλλαγές στον εκλογικό χάρτη. Οι περισσότερες εκλογικές περιφέρειες παραμένουν στα ίδια, αλλά κάποιες, κυρίως επαρχιακές περιοχές όπως και το κέντρο Αθηνών και Πειραιά, έχουν χάσει νόμιμο πληθυσμό άρα θα χάσουν και μέρος της βουλευτικής τους εκπροσώπησης προς όφελος περιαστικών περιοχών των συγκροτημάτων Λεκανοπεδίου Αττικής και Θεσσαλονίκης.

 

Αναδημοσίευση από το Κοσμοδρόμιο