του Βασίλη Λιόση
«Ενισχύονται τα αντισυστημικά κόμματα», ακούμε συχνά πυκνά να λένε οι αναλυτές των δημοσκοπήσεων. Τι σημαίνει, όμως, ότι κάποιο κόμμα είναι αντισυστημικό; Σημαίνει πολύ απλά ότι είναι κατά του συστήματος. Και ποιο είναι το σύστημα που υπάρχει; Ο καπιταλισμός (εκτός αν ζούμε σε κομμουνιστική κοινωνία και δεν το γνωρίζουμε). Και ποιους βαφτίζουν αντισυστημικούς; Ανάμεσα σε άλλους και τους ναζί και τους ακροδεξιούς. Άρα πρέπει εμείς να συνάγουμε το συμπέρασμα ότι οι νεοναζί μάχονται τον καπιταλισμό!
Παρατήρηση 1η: Υπάρχει συσσωρευμένη ιστορική εμπειρία με βάση την οποία οι ναζί στη Γερμανία αυτοχαρακτηρίστηκαν ως εθνικοσοσιαλιστές (έκλεψαν, δηλαδή, τον χαρακτηρισμό του σοσιαλιστή από την αριστερά) και χρησιμοποιούσαν δήθεν αντικαπιταλιστικό λόγο. Ωστόσο, ήταν επιλεκτικοί στην κίβδηλη αντικαπιταλιστική ρητορική τους. Δεν καταγγέλλανε το μεγάλο κεφάλαιο γενικά αλλά τους τραπεζίτες που τους συνέδεαν με τους Εβραίους. Η χρηματοδότησή τους και ενίσχυσή τους από το μεγάλο κεφάλαιο και η υλοποίηση των επιθυμιών του που οδήγησε στο σφαγείο του Β΄ παγκόσμιου πολέμου με τις ανείπωτες φρικαλεότητες των ναζί, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το ποιον εξυπηρετούσαν.
Παρατήρηση 2η: Οι εγχώριοι νεοναζί, όταν η Χρυσή Αυγή βρισκόταν στη βουλή, έκαναν συνεχώς ερωτήσεις για το εφοπλιστικό κεφάλαιο με στόχο την υπεράσπισή του. Επίσης, έβαλαν ως στόχο την εκκαθάριση της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης από τους κομμουνιστές συνδικαλιστές και πάλι προς τέρψη του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Αυτοί οι ίδιοι ενισχύθηκαν ποικιλοτρόπως από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Ουδέποτε έθεσαν θέμα εξόδου από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ουδέποτε μίλησαν για την ανάγκη να αυξηθεί η φορολογία του μεγάλου κεφαλαίου. Ονομάζονται, λοιπόν, αντισυστημικοί όλοι αυτοί που εκτός των άλλων έχουν χαρακτηρισθεί δικαστικά ως εγκληματική οργάνωση και αποδεδειγμένα δολοφόνησαν και προπηλάκισαν άνανδρα αθώους ανθρώπους. Ή ακόμη άνθρωποι ή πολιτικά μορφώματα (βλέπε Μπογδάνο για παράδειγμα) που αποτελούν τους πιο λυσσασμένους υπερασπιστές του καπιταλισμού και εμφορούνται από αντικομμουνισμό και μάλιστα στην πιο χυδαία του μορφή.
Παρατήρηση 3η: Ερωτώμενοι οι αναλυτές των δημοσκοπήσεων πώς ορίζουν αυτοί την έννοια του αντισυστημικού απαντάνε με έναν απίστευτα αστείο τρόπο: «Υπάρχει (για κάποιον κόσμο) μία περιπεπλεγμένη περιπλοκή συμφερόντων που αλληλοεξυπηρετούνται και που κρατάει το στάτους κβο του συστήματος. Ο κόσμος που επιλέγει τα αντισυστημικά κόμματα σημαίνει ότι θέλει να τα ισοπεδώσει όλα», μας είπε ο αναλυτής Δ. Μαύρος σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο, ενώ σε άλλη του συνέντευξη είπε πως το πιο αντισυστημικό κόμμα είναι η Χρυσή Αυγή. Είτε η απάντηση αυτή είναι προϊόν ανοησίας είτε στημένης απάντησης, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Διαμορφώνεται μία άποψη σε αυτό που συνηθίζουμε να λέμε κοινή γνώμη με βάση την οποία αντισυστημικός μπορεί να είναι και ο νεοναζί. Έτσι ονομάζουμε αντισυστημικό ό,τι μπορεί να νομίζει ο κόσμος ότι είναι (ή ό,τι τον μαθαίνουν να πιστεύει) και όχι χρησιμοποιώντας επιστημονικά εργαλεία ανάλυσης. Εν τέλει συγκροτείται μία επίπλαστη εικόνα για το μακρύ χέρι τους συστήματος και το μακρύ αυτό χέρι πάει να μετατραπεί στον τιμωρό του συστήματος, όχι στην πραγματικότητα, αλλά στα μάτια των απλών ανθρώπων. Ηθελημένα ή άθελα οι νεοναζί με αυτό τον τρόπο προμοτάρονται. Ειδικά σε μία εποχή κατά την οποία υπάρχει μεγάλη οργή και απαξίωση του συστήματος.
Παρατήρηση 4η: Το αντισυστημικό κόμμα κρίνεται από τρία στοιχεία: α) από το αν καταγγέλλει την αδικία, την εκμετάλλευση, την καταπίεση και ό,τι τα αναπαράγει, β) από το αν αποκαλύπτει τα πραγματικά αίτια των προβλημάτων, γ) από το αν έχει πρόγραμμα που συγκρούεται με το υπάρχον πλαίσιο και στοχεύει σε μία κοινωνία απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση, και δ) κυρίως από το αν μάχεται στην πράξη για το δίκιο των καταπιεσμένων. Αντισυστημικό κόμμα δεν μπορεί να είναι αυτό που απλώς αναπαράγει τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές ή ακόμη χειρότερα αυτό που αποτελεί τον τραμπούκο του συστήματος.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε κάτι βασικό. Οι περισπούδαστοι δημοσκόποι που αντικειμενικά είναι και διαμορφωτές άποψης και ψυχολογίας, δεν είναι αθώοι αναλυτές. Οι δημοσκοπικές εταιρείες συνδέονται με κόμματα και συμφέροντα. Δεν είναι ευαγή ιδρύματα που μοχθούν για την αποτύπωση των κοινωνικών τάσεων. Συχνά οι ερωτήσεις που θέτουν είναι στημένες και τα αποτελέσματα «πειραγμένα». Ας θυμηθούμε μόνο τι αποτελέσματα προβλέπανε πριν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος του 2015.
